Trình Quốc hội cơ chế đặc thù giải phóng mặt bằng đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam

2 giờ trướcBài gốc

Trình bày Tờ trình, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam đã được Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư tại Nghị quyết số 172/2024/QH15 ngày 30/11/2024 theo hình thức đầu tư công.

Tại thời điểm trình Bộ Chính trị xem xét chủ trương, dự án chưa nhận được sự quan tâm của các nhà đầu tư do đặc thù lĩnh vực đường sắt có tổng mức đầu tư lớn, hiệu quả tài chính thấp và thời gian hoàn vốn dài, dù đem lại hiệu quả kinh tế - xã hội cao.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Theo Bộ trưởng, kinh nghiệm quốc tế cho thấy phần lớn quốc gia vẫn đầu tư hạ tầng đường sắt bằng vốn nhà nước. Tuy nhiên, sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 về phát triển kinh tế tư nhân, một số doanh nghiệp đã bày tỏ sự quan tâm đầu tư dự án. Trên cơ sở đó, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 227/2025/QH15 ngày 27/6/2025, cho phép bổ sung các hình thức đầu tư đối tác công - tư (PPP) và đầu tư kinh doanh cho dự án, bên cạnh đầu tư công.

Dù vậy, hiện chưa có hướng dẫn cụ thể về việc chuyển đổi giữa các hình thức đầu tư. Vì vậy, Chính phủ cho rằng cần thiết ban hành các cơ chế, chính sách đặc thù đi kèm để tạo cơ sở pháp lý triển khai thực hiện và nâng cao sức hấp dẫn đối với nhà đầu tư tư nhân.

Trước mắt, Chính phủ đề xuất áp dụng các chính sách đặc thù liên quan đến công tác giải phóng mặt bằng. Theo đó, nội dung bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và di dời các công trình điện từ 110 kV trở lên sẽ được tách thành các dự án độc lập, sử dụng nguồn vốn ngân sách trung ương và ngân sách địa phương.

Các địa phương và Tập đoàn Điện lực Việt Nam sẽ là cấp có thẩm quyền tổ chức lập, quyết định đầu tư và thực hiện các dự án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trên địa bàn. Việc triển khai các hạng mục này không phải thực hiện thủ tục lập chủ trương đầu tư. Nguồn vốn ngân sách trung ương cấp trực tiếp cho địa phương và Tập đoàn Điện lực Việt Nam; trường hợp chưa kịp bố trí, địa phương được chủ động cân đối ngân sách và sẽ được hoàn trả sau khi Trung ương bố trí đủ nguồn lực.

Bên cạnh đó, Chính phủ đề nghị trong thời gian Quốc hội không họp, ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định bổ sung, điều chỉnh các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt đối với các phương thức đầu tư của dự án, bảo đảm kịp thời triển khai và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Thẩm tra nội dung này, Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội thống nhất về sự cần thiết bổ sung các cơ chế, chính sách cho dự án, phù hợp với chủ trương của Đảng về huy động nguồn lực xã hội cho các dự án chiến lược, khơi thông nguồn lực tư nhân cho hạ tầng trọng điểm và tăng cường phân cấp, phân quyền gắn với trách nhiệm.

Đối với đề xuất tách công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thành dự án độc lập, cơ quan thẩm tra cho rằng nội dung này đã có tiền lệ tại Nghị quyết số 38/2017/QH14 đối với Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành, do đó có đủ cơ sở để xem xét áp dụng.

Tuy nhiên, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị làm rõ khái niệm “dự án độc lập”; xác định sơ bộ tổng mức đầu tư, diện tích đất thu hồi, tiến độ thực hiện và bảo đảm tính đồng bộ của toàn dự án, tránh lãng phí nguồn lực khi chưa xác định đầy đủ hướng tuyến, phạm vi thực hiện. Đồng thời, cần kiểm soát chặt chẽ tổng mức đầu tư, bảo đảm hiệu quả và tính khả thi của dự án.

Riêng kiến nghị ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định bổ sung, điều chỉnh cơ chế, chính sách trong thời gian Quốc hội không họp, cơ quan thẩm tra cho rằng nội dung này đã được quy định tại các nghị quyết liên quan về chủ trương đầu tư dự án, nên không cần thiết bổ sung thêm.

Theo đánh giá chung, việc ban hành cơ chế đặc thù cho công tác giải phóng mặt bằng được xem là bước đi then chốt nhằm giảm rủi ro, tăng tính chủ động trong triển khai dự án và tạo tiền đề quan trọng để từng bước thu hút khu vực tư nhân tham gia đầu tư tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam.

Nguyễn Tùng

Nguồn DNSG : https://doanhnhansaigon.vn/trinh-quoc-hoi-co-che-dac-thu-giai-phong-mat-bang-duong-sat-toc-do-cao-bac-nam-330581.html