Du khách tham quan, tìm hiểu tại không gian trưng bày tư liệu, hiện vật về đồng bào, cán bộ, chiến sĩ, học sinh miền Nam tập kết ra Bắc.
Không gian trưng bày tư liệu, tài liệu, hiện vật liên quan đến sự kiện đồng bào miền Nam tập kết ra Bắc được xem là một trong những điểm nhấn ấn tượng cả về cảm quan nghệ thuật lẫn cảm xúc. Với diện tích hơn 150m2, không gian hiện đang lưu giữ, trưng bày gần 400 tư liệu, hiện vật, hình ảnh có giá trị liên quan đến quá trình đồng bào, cán bộ, chiến sĩ, học sinh miền Nam tập kết ra Bắc sinh sống, học tập, công tác và làm việc trên đất Bắc từ năm 1954.
Trong khoảng thời gian ngắn, Bảo tàng tỉnh Thanh Hóa đã cử các đoàn công tác không ngại khó khăn, vất vả tìm đến các thư viện, tỏa đi khắp các địa phương trên cả hai miền Nam - Bắc, nơi diễn ra sự kiện từ cách đây hơn 70 năm để khảo sát, sưu tầm hiện vật. Sự hiện diện của mỗi tư liệu, tài liệu, hiện vật trong không gian trưng bày là câu chuyện đẹp về sự tri ân, lòng biết ơn, nghĩa tình Nam - Bắc thủy chung, son sắt.
Không gian trưng bày được sắp xếp khoa học, bố cục chặt chẽ, có tính liên kết về mặt thời gian và cảm xúc với 6 chủ đề chính. Khung cảnh chia ly đầy xúc động của đồng bào, cán bộ, chiến sĩ, học sinh miền Nam chuẩn bị rời quê hương lắng đọng trong những tấm hình ghi lại khoảnh khắc Nhân dân lưu luyến tiễn đưa bộ đội; tàu Liên Xô, tàu Kilanhski (Ba Lan) chở cán bộ, bộ đội, thiếu nhi tập kết ra Bắc... Người đi, người ở bịn rịn, vấn vương. Cuộc chia ly cứ ngỡ chỉ 2 năm ngắn ngủi nhưng đâu ai biết rằng, đó là hành trình mấy chục năm vời vợi nhớ, vời vợi thương.
Ngoài các hình ảnh, hiện vật phục chế, không gian trưng bày có rất nhiều hiện vật gốc là bằng khen, giấy khen, giấy chứng nhận, tặng thưởng, huy chương danh dự Đoàn TNCS Hồ Chí Minh... được các cấp, các ngành trao tặng cho các tầng lớp Nhân dân Sầm Sơn và các địa phương trong tỉnh vì đã có nhiều đóng góp trong công tác đón tiếp đồng bào, cán bộ, chiến sĩ, học sinh miền Nam tập kết.
Tại không gian này trưng bày tấm áo bà ba của bà Hoàng Thị Tảu ở thôn 2, xã Xuân Lai, huyện Thọ Xuân (cũ). Tấm áo là món quà mà ông Hồ Văn Lâm - người bà đã nhận nuôi năm 1968 khi ông theo đoàn tập kết ra Bắc mua tặng. Xa xa đó là lá thư của học sinh miền Nam gửi thầy giáo Đàm Lê Cẩn (1932-2018) - nguyên Chủ tịch hội cựu giáo chức thị xã Sầm Sơn (cũ), tỉnh Thanh Hóa, nguyên là giáo viên dạy học sinh miền Nam tập kết ra Bắc giai đoạn 1954-1956 gợi lên bao niềm xúc động. Những vật dụng sinh hoạt hằng ngày như nồi, cặp lồng cơm, vại/liễn muối dưa cà... cũng hiện diện ở đây như đang nhắc nhớ về tháng ngày cùng ăn, cùng ở, sự chăm sóc bằng tất cả tấm chân tình của người dân địa phương dành cho đồng bào, cán bộ, chiến sĩ, học sinh miền Nam tập kết.
Tư liệu, hình ảnh, hiện vật được trưng bày tại không gian bên trong tượng đài Con tàu tập kết ra Bắc, Khu lưu niệm đồng bào, cán bộ, chiến sĩ và học sinh miền Nam tập kết ra Bắc.
Sầm Sơn, Thanh Hóa, ngày ấy và bây giờ... là 1 trong 6 chủ đề trong không gian trưng bày, tựa hồ như khúc vĩ thanh, dấu gạch nối giữa lịch sử và hiện tại.
71 năm đã trôi qua kể từ cuộc chuyển quân lịch sử ấy, những hồi ức, kỷ niệm về sự nhiệt tình, mến khách, đón tiếp ân cần, chu đáo của đất và người Sầm Sơn vẫn mãi in đậm dấu ấn trong trái tim cán bộ, chiến sĩ, học sinh miền Nam có mặt trong những chuyến tàu cập cảng khi đó. Ông Dương Đức Trung, Giám đốc Trung tâm Cung ứng dịch vụ công phường Sầm Sơn cho biết: “Khu lưu niệm đồng bào, cán bộ, chiến sĩ và học sinh miền Nam tập kết ra Bắc nói chung, khu trưng bày tư liệu, tài liệu, hiện vật nói riêng đã trở thành một điểm đến hấp dẫn, địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống cách mạng và tinh thần yêu nước cho thế hệ trẻ”.
Thời gian tới, phường Sầm Sơn sẽ tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, quảng bá nét đẹp của khu lưu niệm với đa dạng hình thức, kênh thông tin; trồng thêm nhiều cây xanh, các loại hoa phù hợp làm đẹp thêm cảnh quan xung quanh và trong khuôn viên khu lưu niệm. Đặc biệt, địa phương sẽ nghiên cứu tổ chức nhiều sự kiện, hoạt động văn hóa - thể thao quần chúng; kết nối tuor/tuyến du lịch... để phát huy hơn nữa giá trị khu lưu niệm, khu trưng bày, đưa nơi đây trở thành sản phẩm du lịch tiêu biểu.
Bài và ảnh: Thảo Linh