Trung Quốc đủ sức cung cấp năng lượng sạch cho cả thế giới?

5 giờ trướcBài gốc

(Ảnh minh họa)

Việc các công nghệ sạch - đặc biệt là điện mặt trời, điện gió và xe điện - được triển khai ngày càng nhanh đang làm lung lay giả định lâu nay rằng nhiên liệu hóa thạch là trung tâm của phát triển công nghiệp hiện đại, đồng thời làm rõ quốc gia nào đang thực sự dẫn dắt cuộc chiến khí hậu.

Khoảng cách giữa những nước mạnh tay áp dụng công nghệ sạch và những nước vẫn phụ thuộc vào khai thác, đốt nhiên liệu hóa thạch đang nới rộng. Những nước như Mỹ - dù là nhà khai thác dầu lớn nhất thế giới - có nguy cơ chậm chân trong cuộc đua năng lượng tương lai.

“Chúng ta đang bước vào một kiểu “chính trị” mới, nơi các nước dầu mỏ cố giữ nguyên trạng, còn những “cường quốc điện năng” mới như Trung Quốc lại đẩy mạnh chuyển dịch”, Sam Butler-Sloss, quản lý nghiên cứu tại tổ chức tư vấn năng lượng Ember, nhận định.

“Theo thời gian, quá trình chuyển dịch năng lượng đã đủ mạnh để đe dọa những lợi ích cố hữu vốn tồn tại lâu nay”, ông lưu ý.

Phân tích của Ember cho thấy Trung Quốc đã đạt đến điểm bứt phá: Họ đủ sức cung cấp năng lượng sạch không chỉ cho nhu cầu trong nước mà còn cho cả thế giới. Công suất sản xuất điện mặt trời của nước này hiện cao hơn 65% so với nhu cầu toàn cầu mà lộ trình phát thải ròng bằng 0 của IEA đề ra.

Điều đó đồng nghĩa Trung Quốc có thể sản xuất đủ tấm pin mặt trời để toàn cầu đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

“Những sản phẩm chạy bằng điện - các công nghệ sạch vốn đã rẻ - sẽ còn rẻ hơn nữa. Điều này càng khiến người tiêu dùng có lý do để chọn xe điện, điện mặt trời và pin lưu trữ”, ông Butler-Sloss nói.

Ai đang dùng công nghệ sạch của Trung Quốc?

Theo Ember, hai phần ba các nước đang phát triển hiện đã vượt Mỹ về tỷ trọng điện mặt trời trong cơ cấu điện. Nam Phi, Pakistan, Chile và nhiều quốc gia khác đều nằm trong nhóm này.

Ở chiều ngược lại, dưới thời Tổng thống Donald Trump, Mỹ đang ưu tiên mạnh mẽ năng lượng hóa thạch: Thúc đẩy xuất khẩu dầu khí, mở rộng khai thác và thu hẹp ưu đãi cho điện mặt trời, điện gió, xe điện.

Ông Butler-Sloss cho rằng giả định lâu nay - rằng các nước giàu sẽ đi đầu trong năng lượng sạch rồi sau đó hỗ trợ các nước đang phát triển - đang bị đảo ngược hoàn toàn.

Các nước thuộc “Nam bán cầu” đi nhanh hơn các nước phương Tây trong chuyển dịch năng lượng, chủ yếu vì họ cần nguồn điện rẻ và có lợi thế tự nhiên.

Khoảng 80% dân số thế giới sống ở khu vực nhiều nắng, rất phù hợp để phát triển điện mặt trời.

“Địa lý của năng lượng mới đang nghiêng về phía các thị trường mới nổi”, ông Butler-Sloss nhận xét.

Làn sóng đầu tư vào điện mặt trời và điện gió cho thấy nhiều nước đang phát triển đang “nhảy cóc” giai đoạn phát triển dựa vào dầu khí mà phương Tây từng trải qua.

Li Shuo, chuyên gia cao cấp tại Viện Chính sách Xã hội châu Á (Asia Society Policy Institute) ở Washington D.C. và là một trong những chuyên gia hàng đầu về chính sách khí hậu Trung Quốc, nhận định rằng động lực lớn nhất của các nước đang phát triển vẫn là lợi ích kinh tế.

“Ngày càng thấy rõ sự khác biệt giữa các nước ở Bắc bán cầu và Nam bán cầu trong cách họ nhìn nhận vai trò của Trung Quốc trong quá trình chuyển dịch năng lượng”, ông Li nói. Các nước đang phát triển đơn giản chọn mua những tấm pin mặt trời hay xe điện rẻ và hiện đại nhất - vốn phần lớn đến từ Trung Quốc - trong khi các nước giàu lại áp thuế và dựng rào cản thương mại đối với chính những sản phẩm đó.

Theo ông Li, cách làm này khiến các nước phương Tây thất bại ở cả hai mục tiêu: Vừa không làm cho năng lượng và hàng hóa rẻ hơn, vừa không cắt giảm được phát thải.

“Nếu phản ứng với hàng hóa Trung Quốc một cách thiếu tinh tế, các nước có thể rơi vào tình thế không đạt được mục tiêu nào”, ông nói.

Với vị thế thống trị trong công nghệ sạch - từ sản xuất phần lớn xe điện toàn cầu đến kiểm soát nguồn khoáng sản đất hiếm dùng cho pin - ông Li nhấn mạnh rằng các quốc gia “không thể né chủ đề về Trung Quốc”.

“Bạn chọn đứng ở đâu trước Trung Quốc? Chấp nhận, giám sát, chấp nhận có điều kiện hay từ chối hoàn toàn? Tôi nghĩ quốc gia nào cũng phải cân nhắc rất kỹ”, ông nói.

“Không ai có thể theo đuổi một cách tiếp cận mang tính ý thức hệ. Từ chối hoàn toàn là không khả thi nếu nước đó vẫn cam kết giảm phát thải”, ông bổ sung.

Ông Butler-Sloss cho biết thêm có những sản phẩm mang lại giá trị vượt xa lợi nhuận của ngành khai thác. Chẳng hạn, tấm pin mặt trời đem lại lợi ích gấp hàng trăm lần cho người dùng - những người được hưởng nguồn điện sạch, giá rẻ - trong khi nhà sản xuất chỉ hưởng biên lợi nhuận rất nhỏ.

Với những sản phẩm khác như xe điện thì câu chuyện phức tạp hơn. Canada vừa áp thuế lên xe điện Trung Quốc theo cách tương tự Mỹ, gần như chặn chúng khỏi thị trường nội địa. Ông Li cho biết ông đang chờ xem liệu điều này có thay đổi không khi Thủ tướng Mark Carney muốn cải thiện quan hệ với Bắc Kinh.

“Quan điểm của tôi là trong vài năm tới sẽ có một cuộc “đối mặt” về vấn đề Trung Quốc. Chính trị có thể đổi chiều và buộc các nước xem lại cách họ phản ứng với hàng hóa Trung Quốc”, ông Li nói.

“Đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ sạch, bởi thế giới buộc phải giảm phát thải, còn Trung Quốc thì vượt trội quá xa”, ông bổ sung.

Trong bối cảnh Mỹ rút khỏi Thỏa thuận khí hậu Paris và thu hẹp vai trò ngoại giao trong các cuộc đàm phán khí hậu, tính chất các hội nghị khí hậu LHQ cũng thay đổi.

Tại hội nghị COP30 năm nay diễn ra ở Belém, Brazil, nhiều nước đã cố gắng lấp chỗ trống mà Mỹ để lại, nhưng chưa ai thực sự thay thế được.

Ông Li cho rằng hội nghị cho thấy một xu hướng mới trong hành động khí hậu toàn cầu, khi thương mại và kinh tế được đặt lên trước các cam kết quốc gia. Ông nói, trong ngắn hạn, đóng góp của Trung Quốc sẽ chủ yếu thể hiện trong nền kinh tế thực - thông qua sản xuất và xuất khẩu công nghệ sạch - hơn là trong ngoại giao.

“Ở một góc độ nào đó, điều này cũng ổn. Thậm chí có thể nói rằng dẫn dắt trong kinh tế thực còn quan trọng hơn dẫn dắt về mặt chính trị”, ông Li nói.

Nh.Thạch

AFP

Nguồn PetroTimes : https://nangluongquocte.petrotimes.vn/trung-quoc-du-suc-cung-cap-nang-luong-sach-cho-ca-the-gioi-735598.html