Trung Quốc lấp khoảng trống của Mỹ tại Venezuela

6 giờ trướcBài gốc

Các lệnh trừng phạt của Mỹ đã buộc Chevron – tập đoàn dầu khí lớn cuối cùng của Mỹ còn hoạt động tại Venezuela – phải ngừng khai thác. Tận dụng khoảng trống này, Trung Quốc nhanh chóng trở thành khách hàng dầu thô lớn nhất của Venezuela, đồng thời gia tăng ảnh hưởng sâu rộng trong lĩnh vực năng lượng và khai khoáng. Hình minh họa

Dù chưa tiếp quản chính thức tài sản của Chevron, các công ty Trung Quốc như China Concord Petroleum và Anhui Guangda Mining đã ký nhiều thỏa thuận phân chia sản lượng, điều hành mỏ dầu và phát triển dự án mới. Bắc Kinh cũng kiểm soát phần lớn ngành khai khoáng Venezuela, đặc biệt là các khoáng sản hiếm như cassiterite (thiếc tự nhiên).

Chính sách của Mỹ: “Trải thảm” cho Trung Quốc?

Dưới thời Tổng thống Trump, Mỹ đã rút lại các giấy phép đặc biệt cho phép doanh nghiệp Mỹ hoạt động tại Venezuela. Chevron, vốn là tập đoàn Mỹ cuối cùng còn bám trụ, giờ chỉ được duy trì hoạt động ở mức tối thiểu để bảo trì tài sản, với vai trò gần như không đáng kể trong các liên doanh với tập đoàn dầu khí quốc doanh PDVSA.

Trong khi đó, Trung Quốc từng bước lấp vào khoảng trống. Câu hỏi đặt ra là: Mỹ có đang “buông tay” để Trung Quốc tiếp quản Venezuela? Nếu xét về dòng chảy dầu thô, điều này thực tế đã xảy ra.

Dòng chảy dầu thô chuyển hướng

Trước khi Mỹ áp lệnh trừng phạt năm 2017, Venezuela xuất khẩu khoảng 800.000 thùng dầu mỗi ngày sang Mỹ. Nhưng đến năm 2019, con số này giảm về 0 khi chính sách “gây áp lực tối đa” được triển khai. Gần đây, Văn phòng Kiểm soát Tài sản Nước ngoài (OFAC) tiếp tục siết hoạt động của Chevron, Repsol và nhiều doanh nghiệp khác.

Khi các kênh truyền thống bị cắt đứt, Venezuela từng chuyển hướng sang Nga (Rosneft), hoặc Ấn Độ. Nhưng sau khi Mỹ tăng cường lệnh trừng phạt thứ cấp, Trung Quốc trở thành đối tác lớn duy nhất vẫn sẵn sàng mua dầu Venezuela, bất chấp rủi ro pháp lý.

Theo Reuters, nhiều chuyến hàng từ các liên doanh có Chevron đã được chuyển sang thị trường Đông Á. Trung Quốc, với nhu cầu năng lượng khổng lồ, hoàn toàn có thể tiêu thụ lượng dầu này. Tuy nhiên, thế trận hiện tại nghiêng hẳn về phía người mua, khiến Venezuela dễ bị ép giá và mất lợi thế đàm phán.

Bắc Kinh không cần tiếp quản chính thức Chevron để chiếm lĩnh thị trường. Thay vào đó, họ mở rộng ảnh hưởng bằng cách tài trợ, chia sẻ sản lượng, và cung cấp công nghệ – tương tự cách họ đang làm tại Iran và châu Phi.

Thứ nhất, Venezuela sở hữu tiềm năng dầu mỏ khổng lồ, nhưng phần lớn các mỏ đang bị bỏ hoang vì thiếu vốn và công nghệ. Trong số 64 khu vực liên doanh, chỉ 20 mỏ đạt sản lượng trên 10.000 thùng/ngày.

Thứ hai, các mỏ từng do Chevron đầu tư – sản lượng khoảng 240.000 thùng/ngày – là “mỏ vàng” từng tạo ra hàng triệu USD doanh thu cho Venezuela thông qua các hợp đồng cung ứng. Nay, những mỏ này rơi vào trạng thái “treo”, tạo điều kiện cho các công ty Trung Quốc tiếp cận mà không cần cạnh tranh với Chevron.

Liệu các công ty Trung Quốc có thể tiếp quản các mỏ dầu của Chevron? Câu trả lời ngắn gọn: Hoàn toàn có thể.

Điều này liên quan đến mô hình hợp đồng CPP (hợp đồng tham gia khai thác) – một dạng chia sẻ sản lượng, trong đó công ty đối tác không chỉ được quyền khai thác, mà còn độc quyền cung cấp hàng hóa, dịch vụ cho dự án.

Ví dụ điển hình là China Concord Petroleum (CCP), có trụ sở tại Hồng Kông, hiện đang vận hành một số mỏ dầu theo hợp đồng CPP trong liên doanh với công ty Belorusneft (Belarus). Do hiệu quả thấp (chỉ khoảng 200 thùng/ngày), Venezuela gần như “cho thuê” lại mỏ dầu qua CPP.

CPP – cánh cửa hợp pháp thay thế Chevron?

Ban đầu, CPP được áp dụng cho các liên doanh yếu kém, nhưng hiện nay mô hình này đang được Chính phủ Venezuela mở rộng và hợp pháp hóa như một chiến lược lâu dài. Theo đó, PDVSA và các đối tác nước ngoài sẽ nhận cổ tức gián tiếp thông qua công ty CPP điều hành dự án, thay vì trực tiếp vận hành.

Chevron vẫn là đối tác chính thức của PDVSA nhờ giấy phép đặc biệt từ Mỹ, nhưng do không thể đầu tư thêm, tập đoàn này ngày càng mất quyền kiểm soát. Điều đó tạo cơ hội để Venezuela trao quyền điều hành cho các công ty khác – đặc biệt là từ Trung Quốc.

Với đà hiện tại, việc công ty Trung Quốc tiếp quản toàn bộ mỏ dầu từng do Chevron đầu tư chỉ còn là vấn đề thời gian.

Âm thầm mở rộng ảnh hưởng

Các hợp đồng CPP thường được ký kết bí mật, nhằm tránh lệnh trừng phạt quốc tế, đặc biệt là từ Mỹ. Hiện mới chỉ công khai vài công ty Trung Quốc tham gia, gồm: China Concord Petroleum (CCP); Anhui Guangda Mining Investment; Kerui Petroleum Group. Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng số lượng thực tế có thể nhiều hơn.

Đơn cử, Anhui Guangda đã ký hợp đồng vận hành mỏ Ayacucho 2 thuộc vành đai dầu Orinoco – khu vực được xem là “trái tim dầu mỏ” của Venezuela. Một số công ty Trung Quốc còn đang để mắt tới các mỏ từng do Petrobras (Brazil) vận hành, cho thấy chiến lược mở rộng ảnh hưởng vẫn đang tiếp diễn.

Trung Quốc gần như độc quyền mua khoáng sản Venezuela

Ngoài dầu mỏ, Trung Quốc và Iran hiện là hai quốc gia hiếm hoi còn hoạt động mạnh trong lĩnh vực khai khoáng tại Venezuela, sau khi nhiều công ty phương Tây rút lui do quốc hữu hóa và trừng phạt của Mỹ.

Dù Chính phủ Venezuela đã mở cửa hơn với đầu tư nước ngoài, ngành khai khoáng vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro, nhất là khai thác vàng – lĩnh vực nằm trong danh sách trừng phạt của Mỹ. Một số ngoại lệ như Jindal Steel & Power (Ấn Độ) vẫn hoạt động tại mỏ sắt Cerro Bolívar.

Với một số loại khoáng sản như cassiterite (quặng chứa thiếc và khoáng chất hiếm), gần như chỉ còn Trung Quốc thu mua. Do rủi ro cao, hầu hết người mua khác đều rút lui, tạo thế độc quyền một bên mua.

Tình trạng tương tự cũng đang diễn ra trong ngành dầu mỏ, nơi Trung Quốc kiểm soát thị trường nhờ vai trò khách hàng duy nhất.

Nh.Thạch

AFP

Nguồn PetroTimes : https://nangluongquocte.petrotimes.vn/trung-quoc-lap-khoang-trong-cua-my-tai-venezuela-729039.html