Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Đặng Hồng Sỹ (bên trái) trong lần thăm Mẹ VNAH Dương Thị Thạnh
Người mẹ “hai vai” trong chiến tranh
Ở tuổi thượng thọ xưa nay hiếm của Mẹ VNAH Dương Thị Thạnh đã khiến chúng tôi tìm đến căn nhà của mẹ nằm khá sâu bên con đường bê tông xi măng nhỏ từ ngoài quốc lộ 1A vào cuối thôn 1, xã Hàm Tân, tỉnh Lâm Đồng. Trước đó, 2 lần chúng tôi lần lượt được tháp tùng đoàn công tác của Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Đặng Hồng Sỹ thăm, tặng quà Mẹ VNAH Dương Thị Thạnh trong dịp kỷ niệm Ngày Thương binh - Liệt sĩ (27/7/1947 - 27/7/2024); Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Hồng Hải thăm mẹ Thạnh dịp kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Ở 2 lần ấy, Mẹ VNAH Dương Thị Thạnh được cán bộ Đoàn địa phương và người con dâu dẫn ngồi ở ghế salon gỗ trong ngôi nhà xây tươm tất, mẹ từ tốn chìa ra bắt tay các đồng chí trong đoàn lãnh đạo tỉnh đến thăm, chúc sức khỏe. Chị Lê Thị Biên, người con dâu của mẹ ghé gần nói vào tai cho mẹ nghe rõ hơn lời thăm hỏi ân cần của 2 đồng chí đại diện lãnh đạo Tỉnh ủy, UBND tỉnh làm Trưởng đoàn lúc ấy thăm mẹ ở thị trấn Tân Nghĩa (cũ), nay là xã Hàm Tân. Mẹ Thạnh cười móm mém, gật đầu, tỏ ý cám ơn sự quan tâm của lãnh đạo tỉnh dành cho gia đình có công với cách mạng. Các đồng chí lãnh đạo tỉnh đã bày tỏ sự biết ơn sâu sắc đối với những đóng góp của Mẹ VNAH Dương Thị Thạnh trong kháng chiến khốc liệt; chúc mẹ thượng thọ sống lâu, vui tuổi già cùng con cháu, như điều phúc của gia đình; đồng thời, gửi món quà của tỉnh tri ân sự hi sinh thầm lặng một thời của mẹ, góp phần vào thống nhất non sông.
Còn trong buổi gặp với chúng tôi hôm ấy, mẹ Thạnh vẫn điềm đạm ngồi trên chiếc ghế bên hiên nhà, cạnh con cháu trong gia đình. Chị Lê Thị Biên, người con dâu ngồi cạnh cho chúng tôi biết thêm về sự hi sinh thầm lặng một thời của mẹ chồng đáng kính. Mẹ Dương Thị Thạnh, quê quán ở xã Tam Sơn, huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam cũ (nay thuộc xã Đức Phú, TP Đà Nẵng). Tuổi thanh xuân ở vùng quê cách mạng, cô gái xứ Quảng lập gia đình với người chồng cùng quê là ông Nguyễn Chơi, ngụ xã Tam Sơn, huyện Núi Thành. Cô Thạnh bấy giờ vừa chăm sóc gia đình để chồng yên tâm tham gia du kích chiến đấu đẩy lùi nhiều trận càn của địch ở địa phương, vừa làm cơ sở cách mạng, cung cấp lương thực, thực phẩm cho cán bộ, du kích trong vùng. Người con đầu của hai vợ chồng cô Thạnh là anh Nguyễn Xuân tiếp bước cha, tham gia du kích địa phương trên vùng quê xứ Quảng. Chiến trường ở Quảng Nam vào cuối thập niên 1960 rất ác liệt, địch thường xuyên mở các đợt càn quét, đánh lớn vào các vùng chiến khu được bộ đội địa phương, du kích trong vùng làm chủ như: Núi Thành, Quế Sơn bấy giờ.
Trong những lần chiến đấu bảo vệ các vùng chiến khu ấy, đội viên du kích Nguyễn Xuân anh dũng hi sinh ngày 6/3/1966; nỗi đau chưa nguôi ngoai, hơn 2 năm sau, người chồng đội viên du kích Nguyễn Chơi hi sinh ngày 20/11/1968 trên chiến trường khốc liệt Quảng Nam… Mẹ Thạnh âm thầm nén nỗi đau mất mát lớn, không biểu lộ ra ngoài; mẹ cần mẫn làm đồng áng góp phần hỗ trợ lúa, gạo cho cơ sở cách mạng địa phương, cũng như nuôi nấng 5 đứa con nhỏ bấy giờ, hun đúc truyền thống gia đình cho con cái khi chúng lớn lên.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Hồng Hải (đeo kính) ân cần thăm hỏi Mẹ VNAH Dương Thị Thạnh
Ghi nhận sự cống hiến của mẹ
Những năm sau giải phóng, mẹ Thạnh một mình tăng gia sản xuất ở vùng quê Quảng Nam vốn gặp nhiều khó khăn sau chiến tranh, nuôi dưỡng 4 đứa con còn lại (1 người con bị bệnh mất trước đó) lần lượt trưởng thành, tạo lập gia thất cho con cái. Mãi đến năm 1998, mẹ theo vợ chồng người con trai là anh Nguyễn Văn Cúc vào xã Tân Nghĩa, huyện Hàm Tân (cũ) sinh sống, lập nghiệp; riêng 3 người con gái lấy chồng sinh sống ở quê. Trên vùng quê mới, thông qua rà soát làm thủ tục những gia đình có công với cách mạng trên địa bàn của các cấp chính quyền huyện Hàm Tân bấy giờ, mẹ Dương Thị Thạnh đã được tặng danh hiệu Bà Mẹ VNAH “Đã có nhiều cống hiến, hi sinh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. Danh hiệu được Chủ tịch nước Trương Tấn Sang ký ngày 26/12/2014. Danh hiệu Bà Mẹ VNAH ghi nhận sự cống hiến của gia đình mẹ có người chồng và con trai hi sinh trong kháng chiến, góp phần thống nhất đất nước. Trước đó, ngày 11/7/1986, Chủ tịch Hội đồng Nhà nước Trường Chinh ký tặng Huân chương Kháng chiến hạng Ba cho mẹ Dương Thị Thạnh “Đã có công lao trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước”.
Bây giờ ở tuổi xưa nay hiếm nhưng mẹ Thạnh không lẫn, vẫn tự làm lấy vài thứ sinh hoạt cá nhân hàng ngày, cho khuây khỏa. Chị Lê Thị Biên, người con dâu của mẹ cho biết: “Vài năm gần đây, mắt mẹ chồng tôi chỉ hơi mờ, tai nặng. Mỗi khi có đoàn lãnh đạo đến thăm, chúc sức khỏe mẹ, con cháu ngồi cạnh nói to rõ vào tai trái, mẹ vẫn nghe được, gật đầu cảm ơn sự quan tâm của cấp trên. Mẹ vẫn tự làm vài việc chăm sóc bản thân, không nhờ đến mấy đứa cháu nội trong nhà. Cứ đều đặn khoảng 2 giờ chiều mỗi ngày, mẹ tự gội đầu, tắm rửa bằng nước vòi sen, rồi chống gậy ra ngồi hơ quạt cho mái tóc bạc cắt ngắn mau khô”.
Mẹ Thạnh vẫn dùng các bữa đều đặn, theo chế độ ăn người cao tuổi, ăn ít kèm uống dặm sữa bột pha nước ấm vào giữa buổi sáng, chiều và tối. Các bữa ăn của mẹ hàng ngày đều được người con dâu Lê Thị Biên hay đứa cháu nội Nguyễn Thị Ly đã có gia đình, nhà ở kề bên sang chăm lo. “Buổi sáng nội thường được cháu cho uống ly sữa nhỏ pha nước ấm, đôi khi uống thêm chút mật ong, rồi ăn chén cháo nóng nấu thịt nạc bằm; giữa buổi sáng uống thêm bịch nhỏ nước sâm Hàn Quốc. Còn buổi trưa, chiều, mẹ thường cho nội ăn chén cơm với cá kho khô, canh rau; tối mẹ cho nội uống thêm hũ yến sào, hay ăn chút yến tổ chưng cất”, cô Nguyễn Thị Ly chia sẻ.
Tuy nhiên, mới đây người con trai Nguyễn Văn Cúc bị bệnh hiểm nghèo qua đời đã khiến mẹ Thạnh sốc nặng, ngã bệnh phải nhập viện. Các y, bác sĩ Bệnh viện Đa khoa khu vực La Gi đã tận tình điều trị cho mẹ Thạnh sức khỏe ổn định trở lại. Sự quan tâm, thăm hỏi của các cấp lãnh đạo địa phương vào các dịp lễ, tết, cùng với sự chăm sóc tận tình, chu đáo của các con, cháu trong mái ấm tình thương gia đình, góp phần cho mẹ vui tuổi già bên người thân. Mẹ VNAH Dương Thị Thạnh xứng đáng với 8 chữ vàng “Anh hùng - Bất khuất - Trung hậu - Đảm đang” mà đương thời Bác Hồ đã tặng cho phụ nữ Việt Nam. Mẹ là tấm gương sáng cho con, cháu và thế hệ trẻ ở địa phương học hỏi, noi theo.
Ghi chép: Thái Khoa .