Gần đây, nền tảng gây quỹ United24 do Tổng thống Zelensky sáng lập đã khởi động chiến dịch huy động 1,5 triệu USD nhằm triển khai 10 tháp pháo tự động, được gọi là Sky Sentinel, để bắn hạ các UAV tấn công, đặc biệt là loại Shahed do Nga sản xuất.
Thử nghiệm bắn hệ thống súng máy chống UAV tự động Sky Sentinel. (Nguồn: Forbes)
Đêm 26/5, Ukraine ghi nhận con số kỷ lục với 355 UAV Shahed được phóng tới lãnh thổ, gần bằng tổng số UAV được Nga sử dụng trong một tháng vào năm 2024. Các UAV Shahed, ban đầu là bản sao của thiết kế Iran, đã được Nga sản xuất với số lượng lớn và dùng thường xuyên.
Khác với các phiên bản trước được trang bị đầu đạn nhắm vào cơ sở hạ tầng như trạm biến áp, nhiều mẫu UAV mới mang đầu đạn mảnh hoặc bom chùm, nhằm tăng mức độ sát thương đối với dân thường.
Điều đáng lo ngại là tỷ lệ bắn hạ UAV của Ukraine đã giảm từ 95% xuống còn 30% trong tháng vừa qua.
Một số UAV thậm chí bay ở độ cao vượt quá 4.300 mét, gây khó khăn cho các đơn vị phòng không mặt đất. Trong khi đó, kho dự trữ tên lửa của Ukraine và phương Tây cũng bị giới hạn, Mỹ chỉ sản xuất khoảng 650 tên lửa Patriot mỗi năm. Với hàng trăm UAV bị phóng mỗi đêm, việc sử dụng tên lửa để đánh chặn là không khả thi về mặt chi phí và nguồn lực.
Sky Sentinel: Pháo đài phòng không điều khiển bằng AI
Giải pháp được Ukraine lựa chọn là Sky Sentinel, hệ thống phòng thủ di động gắn trên rơ-moóc, tích hợp súng máy hạng nặng, radar và trí tuệ nhân tạo (AI). Không cần con người điều khiển, Sky Sentinel có thể phát hiện, theo dõi và phá hủy các mục tiêu bay tốc độ cao cả ngày lẫn đêm.
Sky Sentinel được thiết kế để có độ chính xác như bắn tỉa, ngay cả khi chống lại các mục tiêu tốc độ cao. (Nguồn: UNITED24)
Radar xoay 360 độ giúp hệ thống bao quát toàn bộ không gian xung quanh. AI được lập trình để tính toán hàng loạt biến số như tốc độ gió, độ cao, quỹ đạo bay, đặc biệt có thể phân biệt giữa UAV và các vật thể bay khác như chim. Theo nhóm phát triển, hệ thống có thể bắn trúng UAV bay với tốc độ lên tới 800 km/h, dễ dàng hạ gục các máy bay Shahed vốn di chuyển khoảng 190 km/h.
Một kỹ sư tham gia phát triển chia sẻ rằng thách thức lớn nhất là độ chính xác. Chỉ một sai lệch nhỏ trong cơ cấu cơ khí, ví dụ vài phần của một inch, cũng có thể khiến viên đạn chệch khỏi mục tiêu cả mét. Để đảm bảo loại bỏ mục tiêu trên không với đạn súng máy, Sky Sentinel phải có độ rơ cơ học gần như bằng không, kể cả sau khi bắn nhiều loạt.
Độ chính xác ngắm bắn của Sky Sentinel được công bố là chỉ 17 micro-radian, tương đương sai số nhỏ hơn 0,1 inch ở khoảng cách hơn 900 mét. Một nguyên mẫu hệ thống đã được đưa vào sử dụng và được cho là đã bắn rơi 4 UAV Shahed trong các thử nghiệm thực tế.
Giải pháp giá rẻ
Sky Sentinel đóng vai trò là lớp phòng thủ trong cùng, hỗ trợ cho các tên lửa đất đối không, UAV đánh chặn và chiến đấu cơ trong hệ thống phòng không nhiều tầng của Ukraine. Về cơ bản, nó giống như một phiên bản thu gọn và giá rẻ hơn của hệ thống Phalanx CIWS trang bị cho tàu chiến Mỹ, loại pháo cao tốc điều khiển bằng máy tính để bắn hạ tên lửa hành trình.
Trong khi một khẩu Phalanx hoặc phiên bản mặt đất Centurion C-RAM có giá tới 10–15 triệu USD và tiêu tốn hàng nghìn đô la cho mỗi loạt bắn, Sky Sentinel được thiết kế chuyên biệt để chống UAV với chi phí thấp hơn hàng chục lần.
Đây là yếu tố then chốt đối với Ukraine trong cuộc xung đột tiêu hao kéo dài, khi cần số lượng lớn thiết bị phòng không để bảo vệ các khu dân cư và cơ sở hạ tầng.
Dù nguyên mẫu đầu tiên đã hoạt động hiệu quả, thách thức tiếp theo là sản xuất hàng loạt với cùng độ chính xác. Các kỹ sư cho rằng điều này hoàn toàn khả thi, nhưng cần đầu tư nghiêm túc vào dây chuyền chế tạo chính xác cao.
Về lâu dài, Kiev hiểu rằng để loại bỏ hoàn toàn mối đe dọa từ UAV, cần phá hủy tận gốc các cơ sở sản xuất, lưu trữ và phóng UAV của Nga. Tuy nhiên, trong hiện tại, những tháp pháo như Sky Sentinel sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu thương vong và bảo vệ cơ sở hạ tầng giữa làn sóng UAV ngày càng dày đặc.
Xuân Minh