Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan trình bày tờ trình dự án luật, sáng 23-10. Ảnh: QUANG PHÚC
Trình bày tờ trình về dự án Luật Dân số, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, so với Pháp lệnh Dân số, dự án luật đã quy định cụ thể hơn các chính sách, biện pháp về nâng cao chất lượng dân số, truyền thông, vận động, giáo dục về dân số.
Dự thảo luật bổ sung mới các nội dung so với quy định của Pháp lệnh Dân số, gồm: Duy trì mức sinh thay thế: tăng thời gian nghỉ thai sản, hỗ trợ tài chính khi sinh con, bổ sung tiêu chí ưu tiên được mua hoặc thuê nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về nhà ở; Giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh và đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên cấm lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức trừ trường hợp xác định giới tính phục vụ chẩn đoán và điều trị các bệnh di truyền liên quan đến giới tính.
Dự thảo cũng khuyến khích đưa nội dung không trọng nam hơn nữ, không lựa chọn giới tính khi sinh vào hương ước, quy ước của cộng đồng dân cư, đình chỉ đối với người hành nghề y có hành vi công bố, thông báo, tiết lộ thông tin về giới tính thai nhi cho khách hàng trừ trường hợp xác định giới tính phục vụ chẩn đoán và điều trị các bệnh di truyền liên quan đến giới tính theo quy định của Bộ Y tế.
Theo đó, các biện pháp để duy trì mức sinh thay thế gồm:
- Tăng thời gian nghỉ thai sản khi sinh con thứ hai: phụ nữ được nghỉ thêm 1 tháng, nam giới được nghỉ thêm 5 ngày làm việc khi vợ sinh con;
- Hỗ trợ tài chính khi sinh con đối với phụ nữ dân tộc ít người, phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi, phụ nữ ở địa phương có mức sinh thấp;
- Ưu tiên mua hoặc thuê nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về nhà ở đối với phụ nữ sinh đủ 2 con hoặc nam giới có 2 con đẻ mà không có vợ hoặc vợ đã chết. Chính phủ quy định nội dung và mức hỗ trợ tối thiểu.
Báo cáo thẩm tra dự án Luật Dân số, Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội đề nghị bổ sung 1 điều quy định chính sách của Nhà nước về công tác dân số, thể hiện khung chính sách tổng thể định hướng cho công tác dân số (như bảo đảm điều kiện sống, nhà ở, giáo dục, chăm sóc sức khỏe), thể chế hóa quan điểm chuyển trọng tâm chính sách dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển.
Về duy trì mức sinh thay thế, Ủy ban đề nghị nghiên cứu có các biện pháp tổng thể, căn cơ, toàn diện nhằm đạt được mức sinh thay thế bền vững; nghiên cứu quy định theo hướng hỗ trợ tài chính đối với phụ nữ sinh đủ 2 con, trong đó nhóm phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi ở mức hỗ trợ cao hơn; làm rõ tiêu chí “địa phương có mức sinh thấp”; tiếp tục rà soát sửa đổi, bổ sung Luật Nhà ở để bảo đảm tính khả thi của quy định ưu tiên mua hoặc thuê nhà ở xã hội đối với một số nhóm đối tượng; bổ sung quy định định kỳ Chính phủ công bố tình trạng mức sinh để chính quyền địa phương xây dựng, thực hiện các chính sách hỗ trợ, khuyến khích phù hợp; trường hợp mức sinh của một số địa phương xuống mức rất thấp, Chính phủ báo cáo, đề xuất với Quốc hội có biện pháp can thiệp kịp thời.
Có ý kiến đề nghị dự thảo luật cần tiếp cận theo hướng phổ quát; nghiên cứu quy định theo hướng hỗ trợ cho trẻ em được sinh ra (như chính sách hỗ trợ học phí, trợ cấp nuôi con nhỏ đến một độ tuổi nhất định); làm rõ việc hỗ trợ đối với trường hợp sinh từ con thứ hai trở lên; quy định biện pháp hỗ trợ khám thai định kỳ, sinh con đối với những phụ nữ chưa tham gia bảo hiểm y tế; cân nhắc quy định theo hướng giao Chính phủ điều chỉnh chính sách ưu tiên mua nhà ở xã hội phù hợp từng giai đoạn; nghiên cứu bổ sung giải pháp hỗ trợ điều trị vô sinh, hiếm muộn và biện pháp nhằm giảm tỷ lệ phá thai.
Về giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh, Ủy ban đề nghị chỉnh lý quy định theo hướng bao quát hơn để thống nhất với hành vi bị nghiêm cấm; bổ sung quy định định kỳ Chính phủ công bố các tỉnh, thành phố mất cân bằng giới tính khi sinh ở mức rất cao, cao hoặc đã đạt mức cân bằng tự nhiên; tiếp tục rà soát các biện pháp đã thực hiện hiệu quả theo Đề án Kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh giai đoạn 2016 - 2025 để bổ sung quy định phù hợp.
Ủy ban cũng đề nghị nghiên cứu bổ sung quy định liên quan đến “chuẩn bị cho tuổi già”, “già hóa khỏe mạnh”, “liên thế hệ”, “tăng cường sự tham gia của người cao tuổi”, “chất lượng cuộc sống người cao tuổi”, khuyến khích doanh nghiệp, tổ chức xã hội phát triển dịch vụ y tế, chăm sóc dài hạn, văn hóa, giáo dục và công nghệ phục vụ dân số già.
Về hỗ trợ chăm sóc người cao tuổi, Ủy ban đề nghị bổ sung quy định phát triển đa dạng các hình thức chăm sóc người cao tuổi; chính sách cụ thể để khuyến khích sự tham gia của khu vực kinh tế tư nhân trong phát triển các cơ sở chăm sóc người cao tuổi.
Ngày Dân số Việt Nam là ngày 26 tháng 12 hàng năm
Tháng hành động Quốc gia về Dân số là tháng 12 hàng năm.
PHAN THẢO