Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam vừa có văn bản kiến nghị Quốc hội xem xét loại bỏ một số hoạt động trong ngành vàng khỏi danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện tại dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi). Theo hiệp hội này, quy định hiện hành đang gây nhiều ách tắc cho hoạt động sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ - lĩnh vực có giá trị gia tăng lớn và tiềm năng xuất khẩu mạnh.
Nguồn nguyên liệu bị “tắc”, công suất doanh nghiệp chỉ đạt 30%
Hơn 13 năm qua, doanh nghiệp vàng trang sức không được cấp phép nhập khẩu vàng nguyên liệu, khiến nguồn cung cho sản xuất gần như bị bó hẹp. Việc thu mua vàng trong dân lại tiềm ẩn rủi ro pháp lý, khó xác minh nguồn gốc, khiến nhiều doanh nghiệp bị xử phạt.
Tình trạng khan hiếm nguyên liệu buộc nhiều doanh nghiệp phải thu hẹp sản xuất, giảm lao động, trong khi nguồn cung vàng trang sức trong nước không đáp ứng được nhu cầu, góp phần đẩy giá tăng và thúc đẩy buôn lậu.
Khách hàng mua vàng tại cửa hàng Mi Hồng, TP.HCM. Ảnh: Quốc Hải
Bên cạnh đó, theo Luật Đầu tư 2020, “kinh doanh vàng” nằm trong danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Tuy nhiên, hiệp hội cho rằng quy định này chưa sát với Khoản 1 Điều 7 của luật, vốn chỉ áp dụng cho các lĩnh vực liên quan trực tiếp đến quốc phòng, an ninh, trật tự xã hội, đạo đức hay sức khỏe cộng đồng.
Trong chuỗi hoạt động kinh doanh vàng, chỉ các mảng như sản xuất - kinh doanh vàng miếng, sản phẩm phái sinh và sàn giao dịch vàng mới cần điều kiện kinh doanh.
Các hoạt động còn lại, gồm: sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ và xuất nhập khẩu vàng nguyên liệu, đều là hoạt động sản xuất kinh doanh thông thường, không ảnh hưởng đến an ninh - quốc phòng và cũng là thông lệ quốc tế.
"Nhiều quốc gia như Thái Lan, Singapore, Indonesia hay UAE còn có chính sách khuyến khích phát triển ngành vàng trang sức để phục vụ xuất khẩu, đạt kim ngạch 5 - 7 tỷ USD mỗi năm", Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam dẫn chứng.
Lợi thế cạnh tranh của Việt Nam đang bị “giam chân”
Hiện nay, các doanh nghiệp vàng trong nước hoàn toàn đủ năng lực chế tác vàng trang sức cho cả thị trường nội địa và xuất khẩu.
Với nhu cầu nguyên liệu khoảng 50 tấn mỗi năm (tương đương 5 tỷ USD), nếu được nhập khẩu chủ động, Việt Nam hoàn toàn có thể xuất khẩu khoảng 25 tấn vàng trang sức, mang về 3,5 - 5 tỷ USD mỗi năm. Riêng giá trị gia tăng từ kỹ thuật chế tác đã chiếm hơn 30% giá trị sản phẩm.
Trong buổi làm việc hồi tháng 5/2025 với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương về cơ chế, chính sách quản lý hiệu quả thị trường vàng trong thời gian tới, Tổng bí thư Tô Lâm nêu rõ việc khuyến khích phát triển thị trường vàng trang sức, đưa Việt Nam trở thành trung tâm chế tác và xuất khẩu vàng trang sức chất lượng cao trong khu vực. Đây là định hướng chiến lược quan trọng để ngành vàng đóng góp mạnh hơn vào xuất khẩu và dự trữ ngoại hối quốc gia.
Trên cơ sở thực tiễn và chủ trương nêu trên, Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam đề nghị Quốc hội và Chính phủ loại bỏ khỏi danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện các hoạt động: sản xuất - kinh doanh vàng trang sức, mỹ nghệ; xuất khẩu, nhập khẩu vàng nguyên liệu phục vụ sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ.
Giữ lại điều kiện kinh doanh đối với các hoạt động: sản xuất – kinh doanh vàng miếng; sản phẩm phái sinh vàng; sàn giao dịch vàng.
"Việc gỡ bỏ rào cản pháp lý sẽ tạo động lực phát triển cho ngành vàng trang sức – một ngành có khả năng tạo giá trị gia tăng cao, đóng góp lớn cho xuất khẩu và nguồn thu ngoại tệ của Việt Nam", Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam, nhấn mạnh.
Quốc Hải