Giữa thời khói lửa, nhân dân Hòa Chanh đã biến mái đình quê thành “pháo đài cách mạng”, nuôi giấu cán bộ, bảo vệ đại hội an toàn tuyệt đối. Hôm nay, ngôi đình ấy vẫn đứng vững như biểu tượng của tinh thần yêu nước, ý chí kiên trung và lòng tự hào của người dân địa phương...
Một góc làng quê thôn Hòa Chanh hôm nay. Ảnh: Sơn Tùng
Dấu ấn hào hùng trên mảnh đất Hòa Chanh
Bí thư Chi bộ thôn Hòa Chanh Lê Tiến Thắng dẫn chúng tôi đi dọc con ngõ nhỏ quanh co dẫn vào đình. Ông nói: “Ngôi đình này gắn bó với làng như máu thịt. Cha ông chúng tôi từng góp công, góp gạo bảo vệ cán bộ, che chở đại hội. Nay nhắc lại, ai cũng xúc động vì đó là niềm tự hào lớn lao của dân làng Hòa Chanh”.
Theo lời kể của các bậc cao niên, Đại hội Đảng bộ tỉnh Hà Đông lần thứ I ở làng Hòa Chanh đã diễn ra trong 3 ngày: Từ ngày 5 đến ngày 7-7-1947, toàn thôn được lệnh tuyệt đối giữ bí mật. Nhân dân các xóm: Ngọc, Hậu Đông, Phủ, Ngõ Ba… đều tham gia phục vụ Đại hội. Ai nấy đều coi đó là “mệnh lệnh từ trái tim”. Người dân nhường nhà, nấu cơm, lo chỗ nghỉ cho đại biểu; ban đêm, các tổ du kích thay nhau canh gác. “Cả làng Hòa Chanh khi ấy như một pháo đài. Không ai nề hà khó nhọc, chỉ có một tinh thần chung: Bảo vệ an toàn cho đại hội, vì tin đó là việc hệ trọng của cách mạng”, ông Thắng kể.
Ngày 26-6-2018, UBND thành phố Hà Nội đã ban hành Quyết định số 3222/QĐ-UBND, công nhận đình Hòa Chanh là địa điểm lưu niệm sự kiện cách mạng kháng chiến. Ảnh: Sơn Tùng
Lịch sử Đảng bộ thành phố Hà Nội qua các thời kỳ ghi rõ: Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Hà Đông lần thứ nhất diễn ra trong bối cảnh cuộc kháng chiến toàn quốc bước sang tháng thứ bảy (tháng 7/1947). Lúc này, thực dân Pháp đã thiết lập phòng tuyến nhằm bao vây Hà Nội, khiến địa bàn tỉnh Hà Đông bị uy hiếp nặng nề. Với số lượng 921 đảng viên thuộc 5 Đảng bộ, gồm: Thường Tín, Phú Xuyên, Ứng Hòa, Mỹ Đức, Chương Mỹ (lúc đó là huyện), Đảng bộ tỉnh đứng trước yêu cầu cấp thiết phải xây dựng và phát triển tổ chức Đảng vững mạnh, lãnh đạo nhân dân thực hiện đường lối kháng chiến “Toàn dân - toàn diện - trường kỳ dựa vào sức mình là chính”.
Bí thư Đảng ủy xã Ứng Hòa Nguyễn Tiến Thiết làm việc với cán bộ, đảng viên, nhân dân thôn Hòa Chanh. Ảnh: Sơn Tùng
Giờ đây, Hòa Chanh vẫn là thôn thuần nông với gần 700 nhân khẩu, khoảng 190 hộ dân. Trong 10 gia đình ở đây thì có 6-7 gia đình đi làm ăn xa, người trẻ ra thành phố, người trung niên buôn bán khắp nơi. Song, dù đi đâu, họ vẫn hướng về quê, về đình, coi nơi này là cội nguồn. Cụ Lê Văn Chức, đảng viên lão thành (86 tuổi) - người được xem là “kho tư liệu sống” của làng, xúc động nói: Ngôi đình này là linh hồn của làng, là minh chứng cho lòng trung kiên, khát vọng độc lập của người dân Ứng Hòa. Hòa Chanh có thể nhỏ, dân ít, nhưng lịch sử của làng là niềm tự hào lớn.
Nhân dân thôn Hòa Chanh mong muốn đình Hòa Chanh sớm được công nhận là Di tích lịch sử cách mạng. Ảnh: Sơn Tùng
Trưởng thôn Hòa Chanh Lê Thị Xuân chia sẻ, người Hòa Chanh vốn hiền hòa, sống nghĩa tình, trọng đạo lý. Dù kinh tế còn khó khăn, song bà con rất đoàn kết, thương yêu nhau như ruột thịt. Ngày lễ, Tết hay dịp kỷ niệm, con em xa quê đều trở về thắp nén hương tưởng nhớ tiền nhân, nhắc nhau giữ lấy truyền thống. Nhờ tinh thần ấy, Hòa Chanh trở thành điểm sáng trong phong trào xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở.
Câu chuyện về Đại hội năm 1947 luôn được người dân kể lại như một bài học sống động về niềm tin vào Đảng, về ý chí tự lực, tự cường của người Hà Đông xưa. Ngày ấy, ngọn lửa chiến tranh đã thiêu trụi cả làng. Đình Hòa Chanh chung số phận như bao ngôi đình khác trong vùng Khu Cháy - chỉ còn lại nền đất và vài cột gỗ cháy dở. Sau hòa bình, người dân đóng góp dựng nên mái đình. Đình Hòa Chanh không chỉ là nơi thờ Thành hoàng làng, mà còn là biểu tượng của ý chí bền bỉ. Nhân dân thôn Hòa Chanh mong muốn chính quyền địa phương cùng các cấp, ngành thành phố quan tâm để đình Hòa Chanh sớm được công nhận là Di tích lịch sử cách mạng, xứng đáng với giá trị thiêng liêng - nơi ghi dấu Đại hội Đảng bộ tỉnh Hà Đông lần thứ nhất và cũng là nơi kết tinh tinh thần đại đoàn kết của cả vùng quê Anh hùng.
Tiếp lửa truyền thống trong hành trình mới
Chủ tịch UBND xã Ứng Hòa Nguyễn Đức Bình cho biết: Ngày 26-6-2018, UBND thành phố Hà Nội đã ban hành Quyết định số 3222/QĐ-UBND công nhận đình Hòa Chanh là địa điểm lưu niệm sự kiện cách mạng kháng chiến. Cùng năm, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội phối hợp với Ban Quản lý di tích danh thắng Hà Nội xây dựng Nhà bia tưởng niệm, ghi dấu sự kiện lịch sử hào hùng, biến nơi đây thành “Địa chỉ đỏ” giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ.
Đình làng Hòa Chanh - nơi diễn ra Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Hà Đông lần thứ I, hiện là "Địa chỉ đỏ" giáo dục truyền thống. Ảnh: Xã Ứng Hòa
“Chính quyền xã xác định đình Hòa Chanh là một trong những địa chỉ lịch sử quan trọng cần được bảo tồn và phát huy giá trị. Chúng tôi đang đề xuất thành phố hỗ trợ trùng tu, tôn tạo khuôn viên di tích, kết hợp xây dựng tuyến đường làng văn hóa gắn với du lịch trải nghiệm, giáo dục truyền thống. Đình không chỉ là nơi tưởng niệm, mà còn là điểm hẹn để thế hệ trẻ hiểu hơn về lịch sử quê hương", Chủ tịch UBND xã Ứng Hòa Nguyễn Đức Bình nhấn mạnh.
Sau 9 năm kể từ khi Đảng bộ tỉnh Hà Đông được thành lập (1938-1947), tại chính ngôi đình cổ kính này, Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Hà Đông lần thứ I đã diễn ra trong điều kiện vô cùng gian khổ. Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa I được bầu gồm 7 ủy viên chính thức và 2 ủy viên dự khuyết, đồng chí Võ Hồng Cương được tín nhiệm giữ chức Bí thư Tỉnh ủy. Sự kiện lịch sử trọng đại ấy không chỉ khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh trong kháng chiến chống Pháp, mà còn ghi dấu ấn sâu đậm về tinh thần đoàn kết, lòng dũng cảm, ý chí quật cường của quân và dân Ứng Hòa nói riêng, Hà Đông nói chung.
Đình làng Hòa Chanh - nơi diễn ra Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Hà Đông lần thứ I, hiện là "Địa chỉ đỏ" giáo dục truyền thống. Ảnh: Xã Ứng Hòa
Theo Bí thư Đảng ủy xã Ứng Hòa Nguyễn Tiến Thiết, đây là niềm tự hào to lớn của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân toàn xã - những người từng góp công, góp sức bảo vệ an toàn tuyệt đối cho Đại hội trong những ngày cam go. Ngôi đình Hòa Chanh không chỉ là nơi chứng kiến một dấu mốc lịch sử, mà còn là biểu tượng của tinh thần tự lực, tự cường, của ý chí cách mạng kiên trung.
Trải qua hơn bảy thập kỷ, đình Hòa Chanh vẫn được người dân giữ gìn như báu vật tâm linh, là nơi gửi gắm niềm tri ân với thế hệ đi trước. Những năm gần đây, cùng với sự quan tâm của thành phố, xã Ứng Hòa đã đẩy mạnh các hoạt động bảo tồn, phát huy giá trị di tích gắn với phong trào xây dựng nông thôn mới, đời sống văn hóa cơ sở. Đình không chỉ là nơi hội họp, sinh hoạt cộng đồng, mà còn là không gian kết nối lịch sử - văn hóa - du lịch của vùng quê cách mạng.
Hội Cựu chiến binh xã Ứng Hòa dâng hương tại đình làng Hòa Chanh - nơi diễn ra Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Hà Đông lần thứ I. Ảnh: Xã Ứng Hòa
Phát huy truyền thống hào hùng, cán bộ, đảng viên và nhân dân xã Ứng Hòa hôm nay càng có thêm động lực phấn đấu, quyết tâm thực hiện thắng lợi các mục tiêu mà Nghị quyết Đại hội Đảng bộ xã lần thứ I và Nghị quyết Đại hội Đảng bộ thành phố lần thứ XVIII đề ra, góp phần cùng Thủ đô bước vào giai đoạn phát triển mới, kỷ nguyên hội nhập, sáng tạo và bền vững.
Đình làng Hòa Chanh - nơi diễn ra Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Hà Đông lần thứ Nhất, hiện là "Địa chỉ đỏ" giáo dục truyền thống. Ảnh: Xã Ứng Hòa.
Trên nền tảng truyền thống cách mạng, Ứng Hòa hôm nay đang tăng tốc đổi mới – đầu tư hạ tầng giao thông gắn với các trục giao thông lớn, mở ra cơ hội phát triển công nghiệp phụ trợ, logistics, nông nghiệp công nghệ cao, du lịch sinh thái. Địa phương hướng tới mô hình “Nông thôn bản sắc - xanh - thông minh”, lấy con người làm trung tâm, lấy khoa học - công nghệ làm động lực, lấy truyền thống làm nền tảng để phát triển bền vững.
Đến năm 2030, xã Ứng Hòa phấn đấu trở thành trung tâm nông sản sạch và sản xuất giống thủy cầm hàng đầu của Hà Nội, kết nối với vùng vành đai xanh của Thủ đô. Đó không chỉ là mục tiêu, mà còn là cam kết mạnh mẽ của Đảng bộ và nhân dân - những người đang tiếp nối truyền thống Hòa Chanh năm xưa, dựng xây quê hương bằng tri thức, ý chí và khát vọng vươn cao.
Bạch Thanh