Việt Nam ảnh hưởng gì nếu sáp nhập Grab và GoTo?

2 giờ trướcBài gốc

Grab và GoTo được đồn đoán chuẩn bị hợp nhất.

Những thông tin từ Financial Times và Reuters cho thấy sự tham gia của Jakarta không chỉ diễn ra thầm lặng mà mang tính chủ động cao. Chính phủ nước này đang xem xét trao cho quỹ đầu tư quốc gia Danantara một “cổ phần vàng” trong công ty mới, nhằm nắm quyền phủ quyết đối với những vấn đề chiến lược như cơ chế lương thưởng của tài xế.

Với hơn 3 triệu tài xế đang hoạt động tại Indonesia, quyết định này phản ánh mong muốn của chính quyền Jakarta - kiểm soát tốt hơn một ngành có tác động trực tiếp đến hàng triệu lao động và đời sống đô thị.

Nỗi lo khi 2 nền tảng gọi xe và giao hàng lớn nhất khu vực hợp nhất

Dù GoTo phủ nhận đã có bất kỳ thỏa thuận nào được ký kết và nhấn mạnh cuộc họp cổ đông dự kiến vào ngày 17.12 không liên quan đến việc sáp nhập, sự im lặng có chừng mực từ phía Grab và những động thái chuẩn bị chính sách từ Danantara khiến thị trường tin rằng việc hợp nhất đang bước vào giai đoạn thảo luận sâu.

Các nguồn tin khu vực nhận định nếu thương vụ thành hình, giá trị của liên doanh có thể lên tới hàng chục tỉ USD, đủ sức tạo ra một “siêu nền tảng” công nghệ Đông Nam Á, với quy mô không kém các tên tuổi toàn cầu.

Tuy nhiên, phía sau những con số ấn tượng ấy là một cuộc đấu tranh chính trị - kinh tế phức tạp. Một số chuyên gia tại Jakarta nhìn nhận đây là nỗ lực của chính phủ nhằm tái cơ cấu thị trường gọi xe vốn nhiều bất ổn, đặc biệt sau các đợt biểu tình liên quan đến thu nhập và quyền lợi tài xế.

Sự xuất hiện của “cổ phần vàng” được cho là nhằm bảo đảm tiếng nói của nhà nước trong một ngành có tốc độ tăng trưởng cao nhưng cũng tích tụ nhiều rủi ro xã hội. Thậm chí, việc Danantara được cân nhắc trao quyền phủ quyết được xem như cách Indonesia muốn giữ hoạt động của liên doanh gắn chặt với lợi ích quốc gia, thay vì để quyết định phụ thuộc vào các tập đoàn công nghệ xuyên biên giới.

Tác động của thương vụ này - nếu thành công - sẽ vượt xa biên giới Indonesia. Trong bối cảnh thị trường gọi xe và giao hàng của khu vực đang chứng kiến sự cạnh tranh khốc liệt, sự kết hợp giữa Grab và GoTo có thể làm thay đổi toàn bộ cán cân quyền lực.

Thay vì cạnh tranh song song, hai nền tảng khi hợp nhất sẽ sở hữu mạng lưới tài xế khổng lồ, dữ liệu người dùng lên tới hàng trăm triệu tài khoản và năng lực tích hợp dịch vụ từ gọi xe, giao đồ ăn đến ví điện tử. Điều này giúp liên doanh tối ưu hóa chi phí và tăng hiệu quả vận hành, đồng thời nâng cao sức mạnh đàm phán với các đối tác - từ nhà hàng, trạm xăng đến các hãng bảo hiểm.

Việt Nam ít bị tác động nhưng vẫn cần theo dõi

Tuy nhiên, sức mạnh ấy cũng đặt ra nỗi lo về sự tập trung quyền lực quá lớn. Một số tổ chức nghiên cứu đã bắt đầu cảnh báo nguy cơ hình thành độc quyền mềm trong lĩnh vực giao thông và giao nhận.

Khi chỉ còn một “người khổng lồ” chi phối phần lớn giao dịch, nguy cơ tăng phí dịch vụ hoặc giảm quyền lợi tài xế về lâu dài có thể xuất hiện, nếu các quốc gia không xây dựng khung kiểm soát phù hợp. Vì thế, bài toán lớn đối với ASEAN trong thời gian tới sẽ là làm sao dung hòa được lợi ích của đổi mới công nghệ với yêu cầu duy trì cạnh tranh lành mạnh.

Riêng với Việt Nam, bức tranh lại mang màu sắc khác. Do GoTo - thông qua thương hiệu Gojek - đã chính thức rút khỏi Việt Nam từ năm 2024, việc sáp nhập không tạo ra cú chấn động trực tiếp lên thị trường trong nước như đối với Indonesia hay Singapore. Vắng bóng GoTo, Grab vốn đã giữ vị thế thống trị trong mảng gọi xe và giao đồ ăn. Việc Grab có khả năng trở thành một phần của liên doanh lớn hơn chủ yếu tạo ra “hiệu ứng khu vực”, chứ không làm thay đổi cấu trúc cạnh tranh nội địa theo chiều ngang như trước đây.

Tuy vậy, điều đó không có nghĩa Việt Nam đứng ngoài cuộc. Một Grab mạnh hơn về nguồn lực - đặc biệt nếu được tích hợp với hệ thống công nghệ và tài chính của GoTo - có thể tiếp tục mở rộng ảnh hưởng trên thị trường giao hàng logistics, lĩnh vực vốn được dự báo tăng trưởng hai con số mỗi năm.

Trong trường hợp Grab tận dụng sức mạnh khu vực để gia tăng ưu đãi, giảm cước giao hàng hoặc đẩy nhanh tốc độ giao nhận nhằm chiếm thị phần, người tiêu dùng Việt Nam có thể hưởng lợi trước mắt. Song song, các doanh nghiệp nội địa như Be hoặc các nền tảng giao hàng khác lại chịu áp lực phải đổi mới nhanh hơn để giữ thị phần.

Ở chiều ngược lại, việc GoTo đã rời Việt Nam cũng mở ra cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam phát triển hệ sinh thái riêng, không còn phải lo GoTo trở lại và rơi vào thế đối đầu với hai “ông lớn” cùng lúc.

Việt Nam do đó có thể tập trung vào hai nhiệm vụ trọng tâm: vừa tạo môi trường khuyến khích đổi mới, vừa theo sát những biến động khu vực để kịp thời điều chỉnh chính sách cạnh tranh, đặc biệt trong bối cảnh một liên minh Grab - GoTo nếu thành hình có thể tạo ra sức ép ngầm đối với toàn khu vực.

Thương vụ sáp nhập Grab - GoTo, nếu đi đến kết thúc, sẽ trở thành dấu mốc quan trọng định hình lại ngành kinh tế số Đông Nam Á. Nhưng bất kể kết quả cuối cùng ra sao, sự việc này cho thấy một xu thế rõ rệt: các nền tảng công nghệ lớn đang bước vào thời kỳ tái cấu trúc sâu, và vai trò của nhà nước trong những ngành công nghệ ảnh hưởng tới hàng triệu lao động không còn nằm ở vị trí quan sát.

Với Việt Nam, đây là thời điểm cần theo sát và chủ động định vị lại chiến lược quản lý nền tảng số, để không chỉ bảo đảm cạnh tranh công bằng mà còn bảo vệ quyền lợi của tài xế - nhóm lao động ở tuyến đầu của nền kinh tế số đang phát triển mạnh mẽ.

Bùi Tú

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/viet-nam-anh-huong-gi-neu-sap-nhap-grab-va-goto-241098.html