Ngày 14.5, Quốc hội thảo luận ở hội trường về Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 (lần thứ nhất), và thảo luận về Dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi).
ĐBQH Nguyễn Quốc Hận (Cà Mau) cho rằng việc sửa đổi các nội dung liên quan đến tổ chức đơn vị hành chính và mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp có thể xem là cuộc cách mạng trong cải cách nền hành chính nước nhà, đại biểu đồng tình và tin tưởng sự thành công của các cải cách này.
Tuy nhiên, ông Hận cho rằng sự thay đổi này là quá lớn, ảnh hưởng sâu rộng tới tất cả các mặt đời sống xã hội, từ kinh tế xã hội cho đến tâm tư nguyện vọng của người dân.
Các đại biểu thảo luận tại Quốc hội
Cụ thể, dưới sự sáp nhập các đơn vị hành chính, thì một số địa danh gắn liền với lịch sử dân tộc, với nhân dân địa phương sẽ chỉ còn là hoài niệm trong ký ức. Một cấp chính quyền từng đồng hành với sự phát triển của đất nước đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử, chấm dứt sự tồn tại.
Một số lượng lớn công chức, cán bộ không chuyên trách sau nhiều năm gắn bó với bộ máy nhà nước phải nghỉ việc. Họ đang loay hoay tìm hướng đi mới, gặp không ít khó khăn trong việc tái hòa nhập thị trường lao động, số còn lại cũng chưa biết làm gì, ở đâu.
Ngoài ra, người dân còn băn khoăn lo lắng vì địa bàn rộng, xa trung tâm hành chính của tỉnh, liệu có ảnh hưởng việc thực hiện quyền nghĩa vụ công dân? Cán bộ cấp xã có tăng nhưng còn ít hơn khi còn cấp huyện và với địa bàn rộng thì liệu có đủ sức sát dân, gần dân? Tương tự với lực lượng công an xã, liệu địa bàn rộng có đảm bảo quản lý tốt khi có tình huống xảy ra?
Với một vài dẫn chứng trên, ĐBQH Nguyễn Quốc Hận đề nghị các ngành các cấp cần sớm có câu trả lời, cần có giải pháp để đạt được mục tiêu sau khi sáp nhập đó là: Bộ máy hoạt động thống nhất, thông suốt, hiệu lực, hiệu quả, không bị gián đoạn, không ảnh hưởng đến nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội, đến hoạt động bình thường của người dân, doanh nghiệp, đảm bảo quốc phòng an ninh, an toàn xã hội trên địa bàn.
Ông Hận cũng thống nhất cao với sửa đội các quy định phân cấp phân quyền, phân rõ nhiệm vụ quyền hạn giữa chính quyền địa phương cấp tỉnh với cấp xã.
Lý do là sau khi sáp nhập tỉnh, có những xã cách trung tâm hành chính tỉnh hàng trăm kilomet, với hạ tầng giao thông thấp kém ở nhiều xã vùng sâu vùng xa, vùng miền núi, sẽ tốn nhiều thời gian, kinh phí. Việc phân cấp này sẽ hết sức cần thiết.
Bên cạnh việc phân cấp mạnh, giao quyền tự quyết cho cấp xã, theo ông Hận, cần có cơ chế phối hợp giữa các xã, phường giáp ranh một cách hiệu quả.
Ví dụ trên cùng tuyến đường nhưng cùng thuộc quản lý của 2 phường xã, thậm chí là nhiều hơn, việc đầu tư là của UBND tỉnh, nhưng những nội dung như cây xanh, vỉa hè thì cần có sự thống nhất, mà ở đó UBND tỉnh không cần tham gia.
Đại biểu Nguyễn Hải Dũng (Nam Định)
Đại biểu Nguyễn Hải Dũng (Nam Định) cũng cho hay trên thực tế có 2 xã giáp nhau, thuộc địa giới của 2 đơn vị hành chính cấp tỉnh và có những vấn đề liên quan đến nhau như khói bụi bay từ xã này sang xã kia, kè sông xã này gây sạt lở bờ sông xã kia…
"Nếu những vụ việc như thế phải đưa lên các cơ quan trên trung ương giải quyết theo quy định của dự thảo luật, sẽ rất phức tạp, tốn kém về thời gian, phải huy động nhiều cơ quan tổ chức tham gia, trong khi những việc này thì chính quyền hai xã, hai tỉnh có thể giải quyết được", ông Dũng nói.
Ở góc độ khác, ông Dũng cho rằng quy định như dự thảo luật sẽ tạo ra việc chính quyền cấp xã đẩy việc lên chính quyền cấp tỉnh, cấp tỉnh lại đẩy lên trung ương, mà không chịu giải quyết ngay từ đầu. Điều này dẫn đến không phát huy được tính chủ động trong phục vụ nhân dân, không thể hiện mục tiêu của luật là xây dựng chính quyền gần dân, sát dân và phục vụ nhân dân.
Do đó, ông Dũng đề nghị biện pháp giải quyết đơn giản hơn với trường hợp này theo phương châm địa phương quyết, địa phương thực hiện, địa phương chịu trách nhiệm; bổ sung trường hợp loại trừ trong vấn đề này là: “trừ trường hợp các địa phương liên quan tự giải quyết được vấn đề đó”.
Đại biểu Nguyễn Văn Cảnh (Bình Định)
Đại biểu Nguyễn Văn Cảnh (Bình Định) cho rằng quy mô cấp xã trong thời gian tới lớn hơn nhiều so với quy mô cấp xã hiện nay và nhiệm vụ cấp xã mới cũng được bổ sung hầu hết các nhiệm vụ của cấp huyện.
Để thể hiện đúng vị thế của các đoàn cấp xã mới đi công tác nước ngoài thực hiện được nhiệm vụ tương đương cấp huyện, ông Cảnh đề nghị nên chọn cách dịch tên xã, phường, cấp xã sang tiếng nước ngoài sao cho phù hợp với mô hình và nhiệm vụ cấp xã mới. Vì thế, trong thời gian tới, ngành ngoại giao nên chọn những từ ngữ phù hợp với quy mô, chức năng của xã, phường, cấp xã để phù hợp trong đối ngoại.
Ngoài ra, đối với giấy tờ mới theo yêu cầu của người dân, doanh nghiệp, ông Cảnh cho hay nên được ghi cả địa chỉ mới sau sáp nhập địa giới hành chính và địa chỉ cũ, hoặc có thêm mã QR để khi quét vào đó thì có địa chỉ mới và địa chỉ cũ như Bộ Công an đã làm với căn cước công dân trước đây.
Lam Thanh