Xây dựng và phát triển văn hóa: Một nhiệm vụ quan trọng

6 giờ trướcBài gốc

Bảo tồn văn hóa truyền thống

Thực hiện các chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước về xây dựng và phát triển văn hóa, bảo tồn văn hóa dân tộc, những năm qua, tỉnh Quảng Ngãi đã nỗ lực lớn, quyết tâm cao, triển khai hiệu quả các nhiệm vụ trên lĩnh vực văn hóa. Qua đó, nhận thức về vị trí, vai trò của văn hóa ngày càng toàn diện, bao trùm và sâu sắc hơn trên các lĩnh vực, các loại hình, trong các cấp, các ngành và các tầng lớp nhân dân. Việc xây dựng môi trường văn hóa được chú trọng. Chất lượng, hiệu quả hoạt động văn hóa từng bước được nâng cao.

Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” được triển khai rộng khắp, góp phần xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh tại cộng đồng. Tỷ lệ thôn, tổ dân phố đạt danh hiệu văn hóa ngày càng tăng. Hệ thống thiết chế văn hóa được quan tâm đầu tư xây dựng nhằm tạo không gian sinh hoạt văn hóa, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa ngày càng cao của nhân dân.

Khai thác hiệu quả các giá trị văn hóa

Giám đốc Sở VH-TT&DL Phạm Thị Trung cho biết, nét đa dạng, đặc sắc của văn hóa các dân tộc không chỉ được gìn giữ mà còn được khôi phục, duy trì trong đời sống cộng đồng. Thời gian tới, ngành VH-TT&DL sẽ linh hoạt vận dụng các cơ chế, chính sách của Nhà nước để khai thác hiệu quả các giá trị văn hóa, gắn bảo tồn với phát triển công nghiệp văn hóa, hình thành sản phẩm du lịch đặc trưng. Qua đó, góp phần gìn giữ bản sắc và thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội địa phương theo hướng bền vững.

Các chàng trai, cô gái Hrê biểu diễn đánh chiêng ba, múa truyền thống tại thảo nguyên Bùi Hui, ở xã Đặng Thùy Trâm. Ảnh: KIM NGÂN

Các di sản văn hóa vật thể, phi vật thể được quan tâm bảo tồn và phát huy, nhất là các giá trị văn hóa đặc sắc của đồng bào các dân tộc thiểu số (DTTS), tạo nên không gian văn hóa đa dạng, độc đáo và giàu bản sắc. Tỉnh Quảng Ngãi có hơn 40 dân tộc anh em, mỗi cộng đồng dân tộc đều lưu giữ nhiều di sản văn hóa độc đáo, mang đậm bản sắc riêng. Hệ thống nghi lễ, lễ hội dân gian được phục dựng, giữ gìn tại cộng đồng tiếp tục duy trì như lễ hội mừng lúa mới; lễ hội mừng nước giọt của dân tộc Ba Na (Rơ ngao); lễ cầu mưa, cúng vào nhà mới, cúng bến nước của dân tộc Hrê; tết Ngã rạ, lễ ăn trâu của dân tộc Cor.

Nghệ nhân A Brol Vẽ (dân tộc Gié - Triêng) hướng dẫn thế hệ trẻ sử dụng nhạc cụ truyền thống.Ảnh: Nguyễn Ban

Đồng bào dân tộc Cor biểu diễn nghệ thuật cà đáo. Ảnh: Nhị Phương

Nhiều hủ tục được xóa bỏ. Việc cưới, việc tang ngày càng được người dân tổ chức gọn nhẹ, trang trọng, lịch sự, tiết kiệm; phù hợp với phong tục, tập quán của từng địa phương, truyền thống của dân tộc. Đặc biệt, các di sản văn hóa, lễ hội truyền thống, làng nghề... từng bước được gìn giữ, phát triển gắn với du lịch, dịch vụ, tạo giá trị khác biệt, góp phần phát triển kinh tế, nâng cao đời sống nhân dân và quảng bá hình ảnh địa phương.

Ngày càng xuất hiện nhiều tấm gương điển hình tiêu biểu trong xây dựng đời sống văn hóa, bảo tồn và phát huy di sản văn hóa truyền thống. Bà Phạm Thị Lài (71 tuổi), ở thôn Bùi Hui, xã Đặng Thùy Trâm, là một trong những người có đóng góp quan trọng trong giữ gìn các làn điệu dân ca truyền thống của dân tộc Hrê. Nhiều du khách đến tham quan thảo nguyên Bùi Hui ấn tượng với giọng hát ta lêu, ca choi mượt mà, tha thiết của bà Lài. Không dừng lại ở việc biểu diễn phục vụ khách tham quan, bà Lài còn lặng lẽ “truyền lửa” đam mê làn điệu dân ca cho thế hệ trẻ trong làng. “Tôi truyền lại cho thế hệ trẻ am hiểu di sản văn hóa cha ông, để làn điệu dân ca dân tộc không bị mai một theo thời gian”, bà Lài nói.

Còn nghệ nhân ưu tú A Thui (67 tuổi), ở thôn Kon Trang Long Loi, xã Đăk Hà, luôn miệt mài truyền dạy nghệ thuật cồng chiêng cho lớp trẻ. Từ khi còn nhỏ, già A Thui đã say mê thanh âm cồng chiêng. Mấy chục năm trước, hầu như các lễ hội, ma chay, cưới hỏi trong thôn đều có tiếng chiêng, tiếng cồng. Nhưng rồi, tiếng chiêng thưa dần. “Nhiều đêm tôi trăn trở, lo sợ nếu không có người kế tục thì văn hóa truyền thống sẽ mất. Năm 2015, tôi cùng vợ là Y Nhuih đi vận động, dạy cho thanh niên trong thôn học đánh cồng chiêng, xoang”, già A Thui kể lại. Với nhiệt huyết của mình, già A Thui đã lan tỏa tình yêu cồng chiêng đến các bạn trẻ ở địa phương.

Phát triển văn hóa hài hòa với tăng trưởng kinh tế

Bên cạnh những thành tựu đáng ghi nhận, quá trình phát triển văn hóa ở Quảng Ngãi cũng đang đối mặt với không ít thách thức và hạn chế cần được nhìn nhận một cách nghiêm túc. Có lúc, có nơi phát triển văn hóa chưa được đặt ngang hàng với phát triển kinh tế. Một số chính sách phát triển chưa hài hòa giữa phát triển công nghiệp với bảo tồn văn hóa, dẫn đến nguy cơ mai một di sản văn hóa, đặc biệt là văn hóa phi vật thể. Nhiều thiết chế văn hóa xuống cấp chậm được sửa chữa. Còn khoảng cách hưởng thụ văn hóa giữa các vùng miền trong tỉnh. Đội ngũ cán bộ làm công tác văn hóa ở cấp cơ sở chưa được đào tạo bài bản, thiếu kinh nghiệm tổ chức hoạt động phong trào hiệu quả.

Nghệ nhân ở phường Kon Tum gìn giữ, trao truyền nghề dệt thổ cẩm.Ảnh: HỒNG LAM

Hiệu quả bảo tồn, phát huy một số giá trị văn hóa chưa cao. Đơn cử ở khu vực phía tây của tỉnh hiện nay, một số làng đồng bào DTTS vắng bóng các loại hình nghệ thuật diễn xướng dân gian, dệt và mặc trang phục thổ cẩm hay đan lát truyền thống. Cồng chiêng, dù vẫn được lưu giữ, nhưng giảm sút vai trò “vật thiêng” trong đời sống tinh thần của đồng bào các DTTS. Nhiều loại nhạc cụ dân tộc cũng mai một vì lớp nghệ nhân lớn tuổi dần qua đời mà không trao truyền lại được kỹ năng chế tác cho thế hệ trẻ.

Dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 xác định “phát triển văn hóa, con người Quảng Ngãi là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên của cả hệ thống chính trị”. Để vừa gìn giữ những giá trị tốt đẹp của văn hóa, vừa tạo động lực phát triển kinh tế, xã hội, dự thảo Báo cáo chính trị nhấn mạnh, cần chung sức, đồng lòng với quyết tâm cao, nỗ lực lớn, triển khai thực hiện hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa; tăng cường nguồn lực cho phát triển văn hóa tương xứng với tăng trưởng kinh tế. Chú trọng phục hồi, bảo tồn các loại hình nghệ thuật truyền thống có nguy cơ mai một; giữ gìn, phát huy và làm giàu di sản văn hóa các DTTS.

Đồng bào dân tộc Mơ Nâm, ở thôn Kon Vơng Kia,xã Măng Đen, vui hội làng.Ảnh: Nguyễn Ban

Bên cạnh đó, bảo tồn và phát huy giá trị các làng nghề truyền thống gắn với phát triển du lịch trải nghiệm và tạo sinh kế cho người dân. Tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả các hoạt động văn hóa, tạo dựng các giá trị văn hóa phù hợp với phát triển xã hội số, nâng cao chất lượng các loại hình văn hóa; đẩy mạnh xây dựng môi trường và đời sống văn hóa lành mạnh gắn với phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, “Xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”.

Thúc đẩy phát triển công nghiệp văn hóa, dịch vụ văn hóa đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu hưởng thụ văn hóa của nhân dân. Đẩy mạnh huy động các nguồn lực trong xã hội để đầu tư xây dựng, nâng cấp các thiết chế văn hóa theo hướng thiết thực, linh hoạt, lấy địa bàn làm cơ sở, lấy người dân làm trung tâm.

Phát triển văn hóa không đơn thuần là bảo tồn các giá trị truyền thống, mà còn là xây dựng nền tảng tinh thần cho sự phát triển toàn diện, lâu dài của tỉnh. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, phát triển văn hóa giúp Quảng Ngãi không bị “hòa tan” mà vẫn giữ được những giá trị đặc trưng như tinh thần yêu nước, truyền thống hiếu học, lòng nhân ái, cần cù lao động và khát vọng vươn lên.

H.LAM - K.NGÂN - H.TIẾN

Nguồn Quảng Ngãi : https://baoquangngai.vn/xay-dung-va-phat-trien-van-hoa-mot-nhiem-vu-quan-trong-56720.htm