Xu hướng này không chỉ thể hiện ở phân khúc Phương tiện cá nhân mà đang dần mở rộng sang nhóm phương tiện thương mại, đặc biệt là vận tải hàng hóa.
Tăng tốc điện hóa giao thông
Việt Nam đang trở thành một trong số ít quốc gia tại châu Á triển khai đồng bộ các chính sách hỗ trợ phát triển xe điện trên cả ba trụ cột: tài chính, hạ tầng và chiến lược dài hạn.
Về tài chính, người tiêu dùng hiện đang được miễn 100% lệ phí trước bạ trong ba năm đầu, giảm 50% trong hai năm kế tiếp; đồng thời, xe điện được áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt ưu đãi chỉ từ 1-3% đến hết ngày 28/02/2025, từ 01/3/2027 trở đi là 4%, 7%, 11%, thấp hơn nhiều so với xe sử dụng xăng dầu.
Bức tranh chuyển đổi xanh tại Việt Nam.
Về hạ tầng, Quyết định 14/2025/QĐ-TTg đã thiết lập biểu giá điện riêng cho trạm sạc chuyên dụng, tạo điều kiện để doanh nghiệp đầu tư mở rộng hệ thống sạc một cách hiệu quả và bền vững. Những chính sách này không chỉ giúp giảm đáng kể chi phí sở hữu xe điện mà còn thúc đẩy sự phát triển toàn diện của thị trường.
Song song với chính sách, hành vi tiêu dùng cũng đang cho thấy sự chuyển dịch mạnh mẽ. Theo thống kê của Bộ Giao thông vận tải (nay là Bộ Xây dựng) cho thấy, trong năm 2024, đã có gần 90.000 ô tô thuần điện (EV) được bán ra thị trường, gấp 2,5 lần so với năm 2023 và gấp khoảng hơn 11,2 lần so với năm 2022. Từ chỗ được xem là lựa chọn thử nghiệm, xe điện đã nhanh chóng trở thành ưu tiên của người tiêu dùng hiện đại, đặc biệt ở nhóm gia đình trẻ, nhân viên văn phòng và các doanh nghiệp vận tải đô thị.
Có thể nói, xe điện tại Việt Nam đang được thúc đẩy cùng lúc bởi cả chính sách định hướng lẫn những lợi ích kinh tế thiết thực. Tuy nhiên, để bức tranh giao thông xanh trở nên trọn vẹn, quá trình chuyển đổi không thể chỉ dừng lại ở xe con hay phương tiện cá nhân. Nhóm phương tiện thương mại, đặc biệt là xe tải và xe giao hàng đô thị với đặc điểm vận hành liên tục và mức phát thải lớn mới chính là mảnh ghép then chốt cần được ưu tiên chuyển đổi trong giai đoạn tiếp theo.
Vận tải hàng hóa - Mảnh ghép cần thúc đẩy trong bức tranh giao thông xanh
Theo Báo cáo “Hành trình bứt phá chuyển đổi sang xe điện tại Việt Nam” của Ngân hàng Thế giới (WB), riêng năm 2021, lĩnh vực giao thông vận tải tại Việt Nam đã thải ra 32,9 triệu tấn CO₂ tương đương (MtCO2eq), chiếm khoảng 7,2% tổng lượng khí nhà kính toàn nền kinh tế. Đáng chú ý, phần lớn lượng phát thải này đến từ giao thông đường bộ, xe tải chở hàng là phân khúc xả thải lớn nhất.
Tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM, xe tải hoạt động với tần suất dày đặc, chủ yếu phục vụ giao nhận hàng hóa, đặc biệt vào ban đêm và khung giờ thấp điểm. Điều này đồng nghĩa với việc khí thải từ động cơ diesel cũ kỹ len lỏi vào môi trường sống của hàng triệu cư dân mỗi ngày. Nhiều phương tiện có tuổi đời trên 10 năm, không đáp ứng tiêu chuẩn khí thải hiện hành, nhưng vẫn đang vận hành âm thầm và gây ô nhiễm một cách “thầm lặng”.
Tỷ lệ khí thải nhà kính theo các phân khúc xe cơ giới tại Việt Nam
Trong khi xe buýt, taxi và xe cá nhân đã bắt đầu lộ trình điện hóa rõ rệt, thì xe tải, đặc biệt là nhóm xe tải nhẹ, xe van giao hàng nội đô vẫn là “vùng trũng” của quá trình chuyển đổi xanh. Rào cản lớn nhất nằm ở chỗ: thiếu sản phẩm phù hợp, chi phí đầu tư cao và hạ tầng sạc chưa đáp ứng nhu cầu vận hành liên tục… đã khiến phân khúc này chậm chuyển động hơn phần còn lại của thị trường.
Tuy vậy, trong bức tranh chuyển đổi này, xe tải điện không chỉ là giải pháp môi trường, mà còn mang lại hiệu quả kinh tế bền vững. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng xe tải điện giúp doanh nghiệp tiết kiệm đáng kể chi phí vận hành, đồng thời mang đến trải nghiệm vận hành êm ái, giảm tiếng ồn và thời gian bảo trì. Đặc biệt, khi thương mại điện tử và giao hàng “chặng cuối” đang bùng nổ, việc chuyển đổi các dòng xe tải nhẹ sang điện chính là “đòn bẩy kép”: vừa giảm phát thải, vừa tối ưu hiệu quả logistics.
Hình ảnh mẫu xe thương mại chạy điện phù hợp với đặc thù vận tải đô thị
Nắm bắt khoảng trống này, “ông lớn” trong ngành bất động sản KITA Group đã chính thức hợp tác chiến lược cùng Tập đoàn Chery Auto (Trung Quốc) - một trong những thương hiệu dẫn đầu về xe điện thương mại, để phát triển dòng xe thương mại chạy điện tại Việt Nam, trước mắt tập trung vào sản xuất và lắp ráp các mẫu xe tải nhẹ và xe van giao hàng nội đô, dòng phương tiện vốn phù hợp nhất với đặc thù vận tải đô thị.
Đại diện KITA Group cho biết: “Chuyển đổi phương tiện vận tải sang xe điện không còn là xu hướng, mà là yêu cầu tất yếu. Chúng tôi muốn góp phần thúc đẩy quá trình đó nhanh hơn, bài bản hơn và phù hợp với thực tiễn Việt Nam”.
Dự án không chỉ giúp giải quyết bài toán thiếu hụt xe tải điện trong nước, mà còn đặt nền móng cho một chuỗi giá trị sản xuất nội địa từ công nghệ đến ứng dụng, góp phần hiện thực hóa mục tiêu logistics xanh và đô thị phát thải thấp trong tương lai gần.
PV