Trạm xe đạp công cộng trên đường Nguyễn Thị Minh Khai (TP Hồ Chí Minh) vắng khách, kể cả ngày cuối tuần.
Cuối năm 2021, TP Hồ Chí Minh chính thức khai trương dịch vụ xe đạp công cộng, đánh dấu một bước tiến trong nỗ lực xây dựng hệ thống giao thông xanh, bền vững. Dự án được đầu tư bởi Công ty Cổ phần Tập đoàn Trí Nam (Trí Nam Group), với kỳ vọng giúp giảm ùn tắc, ô nhiễm, đồng thời kết nối hiệu quả với các phương tiện công cộng khác như xe buýt và tuyến metro số 1. Tuy nhiên, sau gần 4 năm vận hành, mô hình xe đạp công cộng dường như vẫn đang "loay hoay" tìm vị trí trong bức tranh giao thông đô thị của thành phố.
Ngay từ khi ra mắt, xe đạp công cộng đã tạo nên một làn gió mới tại khu vực trung tâm TP Hồ Chí Minh. Có 43 trạm với khoảng 500 xe nằm dọc các tuyến đường lớn như Nguyễn Huệ, Lê Duẩn, Trương Định, Nguyễn Thị Minh Khai… và khu vực công viên, bệnh viện... thu hút sự quan tâm của người dân và khách du lịch. Tuy nhiên, lượng người sử dụng thường xuyên vẫn ở mức khiêm tốn, chủ yếu là người trẻ và khách tham quan muốn trải nghiệm.
Thời gian đầu, khi có dịch vụ xe đạp công cộng, nhiều người dân TP Hồ Chí Minh thích thú trải nghiệm.
Ghi nhận của phóng viên báo Tin tức và Dân tộc, vào những ngày cuối tuần, tại nhiều trạm xe ở khu vực trung tâm, tình trạng xe bám bụi, ít sử dụng khá phổ biến. Một số người dùng phản ánh gặp khó khăn khi thanh toán vì không có kết nối internet, không thể quét mã QR. Ngoài ra, hạ tầng giao thông chưa phù hợp cũng là nguyên nhân khiến người dân e ngại.
Nhiều người đi bộ trên đường Lê Lợi "thờ ơ" với xe đạp công cộng.
Anh Nguyễn Văn Tứ, một người dân chia sẻ: “Thời tiết ở TP Hồ Chí Minh khá nóng và mưa nhiều, đường xá cũng quá đông xe, đạp xe cảm thấy không an toàn. Hiện nay, làn đường dành riêng cho xe đạp không có nên mọi người đạp xe chủ yếu để trải nghiệm là chính. Nếu có làn riêng cho xe đạp thì tôi mới yên tâm sử dụng”.
Trải qua mưa nắng, nhiều xe đã xuống cấp và việc quét mã QR để sử dụng cũng gặp nhiều khó khăn.
Trao đổi với phóng viên báo Tin tức và Dân tộc, ông Đỗ Bá Quân, Chủ tịch HĐQT Công ty Vận tải số Trí Nam cho biết: “Đến nay, dự án vẫn chưa mang lại lợi nhuận cho doanh nghiệp dù đã ghi nhận sự gia tăng lượng người dùng, sau khi tuyến metro số 1 đi vào hoạt động thử nghiệm. Hiện tại, doanh thu từ xe đạp công cộng vẫn rất khó khăn và vẫn đang lỗ. Chúng tôi mong muốn các cơ quan chức năng hỗ trợ thêm về chính sách thuế, miễn phí sử dụng vỉa hè và ưu đãi nhập khẩu linh kiện xe đạp, vốn vẫn phải nhập từ nước ngoài”.
Dù khó khăn, Trí Nam Group vẫn bám trụ với mô hình này, đồng thời đề xuất với Sở Xây dựng TP Hồ Chí Minh chuyển đổi một phần sang xe đạp điện để phù hợp hơn với khí hậu nắng nóng và khoảng cách di chuyển lớn tại TP Hồ Chí Minh.
Trạm xe đạp công cộng trên đường Trương Định vắng khách, kể cả ngày cuối tuần.
“Chúng tôi đang có kế hoạch vào cuối năm 2025 bổ sung xe đạp điện để bổ sung vào cho xe đạp công cộng tại TP Hồ Chí Minh. Riêng ngoài Hà Nội, tầm tháng 10/2025 chúng tôi sẽ đưa xe đạp điện để phục vụ việc đi lại của người dân và du khách. Dự kiến, thời gian ban đầu sẽ bố trí khoảng 1.000 xe đạp điện cho 2 điểm tại TP Hồ Chí Minh và Hà Nội; đồng thời sẽ bố trí các trạm sạc và chỗ đổi pin để thuận tiện cho người dân đi lại”, ông Quân nói.
Thực tế, TP Hồ Chí Minh hiện chưa có hệ thống làn đường riêng cho xe đạp, vỉa hè nhiều nơi bị lấn chiếm khiến người đi xe đạp phải di chuyển lẫn vào dòng xe máy, ô tô, tiềm ẩn nhiều nguy cơ tai nạn.
Theo ông Bùi Hòa An, Phó Giám đốc Sở Xây dựng TP Hồ Chí Minh, thành phố đang đẩy mạnh phát triển giao thông công cộng và giao thông xanh với hàng loạt giải pháp như chuyển đổi xe buýt sang điện hoặc khí CNG, nghiên cứu triển khai khu vực phát thải thấp, khuyến khích sử dụng phương tiện công cộng.
Riêng với xe đạp công cộng, ông An cho biết Thành phố đã đồng ý cho phép Công ty Trí Nam triển khai mô hình xe đạp điện công cộng trong thời gian tới. Người dân sẽ bắt đầu thấy các trạm xe đạp điện hoạt động ở nhiều điểm trong thành phố.
Xe đạp công cộng TP Hồ Chí Minh được kỳ vọng sẽ góp phần giảm ùn tắc, ô nhiễm và kết nối hệ thống giao thông công cộng.
“Chúng tôi mong người dân không chỉ sử dụng xe đạp công cộng như một trải nghiệm, mà là phương tiện di chuyển thường xuyên. Khi đó, mô hình mới phát huy đúng vai trò trong chiến lược phát triển giao thông xanh”, ông An nhấn mạnh.
Theo các chuyên gia, xe đạp công cộng vẫn được xem là một mắt xích quan trọng trong hệ thống giao thông bền vững của TP Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, để mô hình này thực sự thành công, cần sự chung tay từ cả doanh nghiệp, chính quyền, người dân. Mục tiêu lớn hơn là giảm xe cá nhân, giảm phát thải, không chỉ đơn thuần chuyển từ xe xăng sang xe điện.
TP Hồ Chí Minh hiện có trên 10 triệu xe máy và 1,6 triệu ô tô, lượng phát thải khổng lồ chủ yếu đến từ khu vực trung tâm. Vì thế, Thành phố hiện đang định hình một nền giao thông xanh, hiện đại và bền vững.
Bài, ảnh: Mạnh Linh/Báo Tin tức và Dân tộc