Xét nghiệm Lipoprotein (a) sớm kiểm soát bệnh tim mạch hiệu quả

7 giờ trướcBài gốc

Trong những năm gần đây, mặc dù đã có những tiến bộ đáng kể trong dự phòng và điều trị bệnh tim mạch, nhưng căn bệnh này vẫn nguyên nhân hàng đầu gây tử vong. Tỷ lệ mắc bệnh cao liên quan với các yếu tố nguy cơ cổ điển như: Tăng nồng độ cholesterol, hút thuốc, tăng huyết áp, tăng chỉ số khối cơ thể, tiểu đường và ít vận động.

Tuy nhiên, gần đây các nhà khoa học thấy rằng tỷ lệ mắc bệnh cao còn góp phần bởi các yếu tố nguy cơ khác mà các yếu tố nguy cơ cổ điển chưa tính đến trong đó có lipoprotein (a).

Lipoprotein (a) là một dưới lớp của lipoprotein, có nguồn gốc từ gan, cấu trúc gần giống LDL (chứa 1 phân tử apoB100, phức hợp lipid tương tự) nhưng khác LDL là lipoprotein (a) chứa 1 protein giàu carbohydrate (apo a) cấu trúc gồm nhiều vòng KIV lặp lại liên kết cộng hóa trị với apoB-100 thông qua liên kết disulfide.

Cấu trúc của lipoprotein (a) - Ảnh BSCC

Nhiều nghiên cứu cho thấy Lipoprotein (a) là yếu tố nguy cơ tim mạch: Nguy cơ tim mạch tăng tỷ lệ với tăng nồng độ Lipoprotein (a) huyết thanh. Lipoprotein (a) sinh xơ vữa theo hai cơ chế:

Cơ chế thứ nhất giống LDL: Sự hình thành tổn thương xơ vữa được khởi phát bởi viêm tại chỗ ở thành mạch được cảm ứng bởi rối loạn lipid máu. Tổn thương tế bào nội mô dẫn tới tăng biểu hiện các phân tử bám dính và giải phóng cytokine, các chất hóa ứng động thu hút tế bào bạch cầu đơn nhân (monocyte) trong máu tới chỗ tổn thương.

Tế bào bạch cầu đơn nhân gắn vào tế bào biểu mô thông qua sự tương tác với các phân tử kết dính, sau đó đi xuyên qua lớp tế bào nội mô vào khoang dưới tế bào, biệt hóa và trưởng thành tạo nên đại thực bào giải phóng cytokine. Lipoprotein (a) gắn vào đại thực bào thông qua VLDL-receptor thúc đẩy hình thành tế bào bọt hình thành mảng xơ vữa.

Cơ chế thứ hai: Cấu trúc Lipoprotein (a) tương đồng với plasminogen, ức chế sự hoạt hóa plasminogen thành plasmin, Lipoprotein (a) gắn với fibrin ức chế gắn plasminogen với fibrin nhưng cũng thúc đẩy tăng hoạt tính tiểu cầu vì vậy dẫn tới huyết khối mảng xơ vữa.

Các kết quả nghiên cứu gần đây trên một số lượng lớn bệnh nhân (nghiên cứu Copenhagen, Mendelian…) cho thấy tăng nồng độ Lipoprotein (a) có liên quan với tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ (gồm cả chảy máu não và nhồi máu não), tổn thương động mạch ngoại vi.

Theo hiệp hội tim mạch Hoa Kỳ (AHA), hiệp hội tim mạch châu Âu (ESC) và hiệp hội tim mạch Anh đồng thuận: ngưỡng Lipoprotetin (a) trên 125 nmol/L liên quan với tăng nguy cơ tim mạch. Điều trị tăng Lipoprotein (a) giúp kiểm soát tốt yếu tố nguy cơ bệnh lý tim mạch do xơ vữa ưu thế hơn so với xét nghiệm truyền thống như LDL-C, non-HDL-C.

Nồng độ Lipoprotein (a) chủ yếu được quyết định bởi yếu tố di truyền (gen LPA), các yếu tố khác như: Chế độ ăn, tập luyện, giới tính ít tác động lên nồng độ Lipoprotein (a).

Vì vậy các hiệp hội tim mạch khuyến cáo nên thực hiện xét nghiệm định lượng Lipoprotein (a) sớm để phân tầng nguy cơ tim mạch, từ đó có chiến lược kiểm soát sớm ngăn bệnh lý tim mạch do xơ vữa.

TS.BS Phạm Thị Minh Huyền (Khoa Sinh hóa, Bệnh viện TWQĐ 108)

TS.BS Phạm Thị Minh Huyền

Nguồn Tri Thức & Cuộc Sống : https://kienthuc.net.vn/xet-nghiem-lipoprotein-a-som-kiem-soat-benh-tim-mach-hieu-qua-post1582184.html