Xóa 'bệnh thành tích', tạo nền giáo dục công bằng và nhân văn

4 giờ trướcBài gốc

Đặt lợi ích học sinh lên hàng đầu

Trong nhiều năm qua, "bệnh thành tích" vẫn là vấn đề nhức nhối của giáo dục Việt Nam. Việc chạy theo điểm số, giải thưởng và bằng khen khiến không ít trường học sao nhãng nhiệm vụ cốt lõi là giáo dục học sinh phát triển toàn diện, bồi dưỡng năng lực thực chất. Hệ quả là học sinh phải chịu áp lực nặng nề, giáo viên mệt mỏi với các chỉ tiêu hình thức, trong khi chất lượng giáo dục thực tế chưa được cải thiện đáng kể.

Học sinh từng bước được xóa bỏ "bệnh thành tích", phát triển toàn diện hơn nhờ sửa Thông tư 29.

Việc sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan tiếp tục khẳng định tinh thần đặt lợi ích của học sinh lên hàng đầu, phù hợp với Luật Nhà giáo khi nghiêm cấm giáo viên "ép buộc học sinh tham gia học thêm dưới mọi hình thức". Đồng thời, quy định này cũng nhằm giữ gìn hình ảnh và sự tôn nghiêm của nhà giáo, phù hợp với Luật Giáo dục năm 2019.

Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) cho biết, việc sửa đổi, bổ sung Thông tư số 29 còn góp phần bảo đảm quyền lợi hợp pháp và sự công bằng giữa giáo viên các bộ môn trong nhà trường. Qua đó, học sinh từng bước loại bỏ tư tưởng coi trọng một số môn học, hướng tới mục tiêu xóa bỏ "bệnh thành tích" trong giáo dục.

Bày tỏ nỗi trăn trở trước thực trạng chạy theo thành tích, chị Nguyễn Hồng Nhung, phụ huynh có con học tại một trường tiểu học ở Hà Nội, chia sẻ: "Điều khiến tôi buồn nhất không phải là con học chưa tốt, mà là việc nhà trường lựa chọn bảo vệ thành tích thay vì giữ trọn cam kết và trách nhiệm với học sinh. Giáo dục không nên chạy theo thương hiệu hay những con số đẹp để rồi bỏ rơi chính những em nhỏ cần được quan tâm và hỗ trợ nhiều nhất".

Cùng quan điểm, anh Nguyễn Thái Bình, một phụ huynh khác tại Hà Nội, cho rằng việc đánh giá chất lượng giáo dục cần dựa trên sự tiến bộ thực chất của học sinh, thay vì những thành tích mang tính hình thức. Chỉ khi đó, nhà trường mới thực sự làm tròn vai trò đồng hành và hỗ trợ các em trong quá trình học tập.

Theo chia sẻ của một giáo viên tiểu học tại Hà Nội: "Khi áp lực điểm số được giảm bớt, tôi có thể tập trung đồng hành cùng học sinh, giúp các em rèn luyện kỹ năng, phát triển tư duy và trưởng thành toàn diện".

PGS.TS Trần Thành Nam, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục (Đại học Quốc gia Hà Nội), cho rằng phụ huynh và nhà trường cần trang bị cho trẻ các kỹ năng cốt lõi như giải quyết vấn đề, ứng xử với thất bại và năng lực phục hồi trước những biến cố. Bên cạnh đó, cha mẹ không nên so sánh con với "con nhà người ta", cũng như tránh việc liên tục yêu cầu trẻ phải rút ra bài học ngay mỗi khi mắc sai lầm.

Theo ông Nam, điều quan trọng là cha mẹ cần giúp con điều chỉnh góc nhìn theo hướng tích cực, đồng thời "bình thường hóa" những áp lực trong học tập và cuộc sống. "Khi trẻ sống trong môi trường mà xung quanh đều là những người mang nặng áp lực, thì bản thân trẻ khó có thể không chịu áp lực", ông nói.

Từ những chia sẻ trên có thể thấy, điều xã hội mong đợi không phải là những bảng thành tích đẹp, mà là một nền giáo dục thực chất nơi nhà trường đặt trách nhiệm, sự đồng hành và quyền lợi của học sinh lên trên hết, không để bất kỳ em nào bị bỏ lại phía sau.

Giáo dục cần trở về với những giá trị cốt lõi

Trong lộ trình đổi mới đánh giá học sinh theo hướng giảm áp lực thành tích, từ năm học 2024-2025, các trường học đã đồng bộ áp dụng hình thức kiểm tra, đánh giá và xếp loại học lực theo Thông tư 22/2021/TT-BGDĐT đối với tất cả khối lớp.

Xây dựng trường học tự chủ, sáng tạo, nhân văn và hội nhập nhờ số hóa quản lý và giảng dạy.

Theo quy định mới, Thông tư 22 bỏ cách xếp loại học lực theo năm mức: Giỏi, khá, trung bình, yếu, kém; thay bằng bốn mức đánh giá gồm: Tốt, khá, đạt, chưa đạt. Đáng chú ý, danh hiệu "học sinh tiên tiến" cũng không còn được áp dụng. Việc thay đổi này nhằm hướng tới mục tiêu giáo dục toàn diện và thực chất hơn.

Khi không còn nặng về hình thức và thành tích, giáo viên cũng giảm bớt áp lực chạy theo các phong trào thi đua. Thay vào đó, thầy cô có thêm thời gian và động lực để nâng cao chuyên môn, tập trung vào chất lượng giảng dạy thay vì những giấy khen mang tính hình thức.

Để chấm dứt vòng xoáy chạy theo thành tích, cần có sự chuyển động đồng bộ từ chính sách quản lý, nhà trường, phụ huynh đến toàn xã hội. Các giải pháp có thể bắt đầu từ việc tinh giản các kỳ thi, đổi mới phương thức đánh giá, chuyển trọng tâm từ kiểm tra khả năng ghi nhớ sang đo lường năng lực thực hành, tư duy phản biện và khả năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn.

Song song với đó, cần đẩy mạnh tư vấn và hỗ trợ tâm lý học đường, tạo không gian để học sinh được lắng nghe, chia sẻ áp lực và được định hướng học tập phù hợp với năng lực và sở trường cá nhân.

Quan trọng hơn, xã hội và phụ huynh cần thay đổi nhận thức, hiểu rằng thành công của một đứa trẻ không chỉ được đo bằng điểm số hay danh hiệu, mà còn bằng sự phát triển toàn diện về nhân cách, kỹ năng và hạnh phúc.

Chia sẻ với phóng viên Báo Xây dựng, TS Nguyễn Tùng Lâm, Phó Chủ tịch Hội Tâm lý học Việt Nam nhận định, trao quyền tự chủ cho các trường công lập là xu hướng phổ biến trên thế giới. Thực tế tại nhiều quốc gia cho thấy, khi nhà trường được trao quyền phù hợp, họ có thể phát huy năng lực, nâng cao chất lượng giáo dục, sử dụng hiệu quả ngân sách và đáp ứng tốt hơn nhu cầu của phụ huynh, học sinh.

Tuy nhiên, theo TS Lâm, tự chủ chỉ phát huy hiệu quả khi đi kèm trách nhiệm giải trình và cơ chế giám sát minh bạch, quy định rõ trong pháp luật về giáo dục. Ông nhấn mạnh, các trường công lập tại Hà Nội nên sớm thành lập hội đồng giám sát cộng đồng để bảo đảm công khai, minh bạch, đồng thời tạo cơ hội để người dân tham gia theo dõi, góp ý và đồng hành cùng nhà trường.

TS Lâm dẫn chứng, nhiều trường tư thục tại Hà Nội và các đô thị lớn đã phát triển mạnh nhờ cơ chế tự chủ linh hoạt. Trong khi đó, không ít trường công lập dù có điều kiện thuận lợi nhưng do mô hình quản lý cứng nhắc nên chưa khai thác hết tiềm năng. Ông cũng lưu ý, tự chủ không đồng nghĩa với "thả nổi"; những cơ sở giáo dục còn khó khăn cần được ưu tiên đầu tư, nâng cao năng lực quản trị trước khi trao quyền tự chủ toàn diện, tránh áp dụng cơ chế bình quân.

Bên cạnh đổi mới mô hình quản trị, yếu tố quyết định vẫn là đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý. "Cán bộ quản lý phải được lựa chọn theo năng lực thực chất; giáo viên cần được hỗ trợ phát triển nghề nghiệp, làm chủ công nghệ, đổi mới phương pháp giảng dạy và xây dựng văn hóa học tập suốt đời cho học sinh", ông nhấn mạnh.

Chuyển đổi số là công cụ then chốt thúc đẩy đổi mới. Nhiều xã, phường tại Hà Nội đã được trang bị cơ sở vật chất công nghệ và đội ngũ kỹ thuật hỗ trợ, tạo nền tảng thuận lợi để các nhà trường đẩy mạnh quản trị số, dạy học số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo. Theo TS Lâm, mô hình trường học "Tự chủ - Dân chủ - Nhân văn - Sáng tạo - Hội nhập" cần được xây dựng trên nền tảng số hóa, từ quản lý đến giảng dạy, để phát huy tối đa hiệu quả tự chủ.

Giáo dục chỉ thực sự trở thành bệ phóng cho tương lai khi toàn bộ hệ thống hướng về việc phát triển trọn vẹn năng lực, phẩm chất và hạnh phúc của mỗi học sinh, tạo ra một môi trường công bằng, nhân văn, nơi mọi em đều có cơ hội tỏa sáng theo cách riêng của mình.

Phượng Nguyễn

Nguồn Xây Dựng : https://baoxaydung.vn/xoa-benh-thanh-tich-tao-nen-giao-duc-cong-bang-va-nhan-van-192251215222440698.htm