Xuất khẩu sang Trung Quốc: Bứt tốc từ lợi thế

một giờ trướcBài gốc

Thương mại nông sản tăng trưởng mạnh

Trong bức tranh thương mại Việt Nam – Trung Quốc năm 2025, nhiều ngành hàng đã ghi dấu ấn mạnh mẽ với mức tăng trưởng ấn tượng, từ thủy sản đến trái cây. Sự bứt phá của cá tra, tôm hùm hay việc mở đường chính ngạch cho mít tươi, cùng với chuỗi hoạt động xúc tiến quy mô lớn giữa hai nước, đang mở ra những dư địa mới cho xuất khẩu Việt Nam. Không chỉ thể hiện sức bật nội lực, những chuyển động này còn cho thấy vai trò ngày càng quan trọng của thị trường Trung Quốc – nơi có sức tiêu thụ khổng lồ và nhu cầu liên tục thay đổi.

Trung Quốc là thị trường lớn nhất của nông sản Việt (Ảnh: TTXVN)

Đà tăng trưởng của các ngành hàng chủ lực chính là nền tảng vững chắc để Việt Nam triển khai một chiến lược xuất khẩu mới, vừa tận dụng lợi thế, vừa ứng phó được những biến động đang ngày càng dày đặc trên thị trường.

Thông tin từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản (VASEP), xuất khẩu cá tra sang Trung Quốc đã tăng tốc mạnh trở lại trong tháng 10/2025, đạt 73 triệu USD, mức cao nhất từ đầu năm và tăng 19% so với cùng kỳ. Tính chung 10 tháng, kim ngạch đạt 483 triệu USD, tăng 1% so với năm trước và chiếm gần 27% tổng giá trị xuất khẩu cá tra của Việt Nam. Đây vẫn là thị trường then chốt giúp ngành duy trì nhịp sản xuất, bất chấp áp lực cạnh tranh từ cá rô phi nội địa của Trung Quốc ngày càng lớn.

Song hành với cá tra, tôm hùm Việt Nam bùng nổ mạnh mẽ khi kim ngạch xuất khẩu sang Trung Quốc và Hồng Kông (Trung Quốc) đạt 702 triệu USD trong 10 tháng, tăng tới 135% so với năm trước. Trung Quốc nhập hơn 17.360 tấn tôm hùm Việt Nam, tăng gần 3 lần, hưởng lợi rõ rệt nhờ lợi thế thuế quan và địa lý vận chuyển gần. Đây là mức tăng trưởng hiếm thấy trong ngành thủy sản những năm gần đây, tạo cú hích lớn cho cả người nuôi lẫn doanh nghiệp.

Ở lĩnh vực trái cây, sự kiện ngày 27/11 đánh dấu bước ngoặt khi Việt Nam và Trung Quốc ký Nghị định thư về xuất khẩu mít tươi chính ngạch. Trong bối cảnh xuất khẩu rau quả 10 tháng đạt 7,09 tỷ USD và Trung Quốc chiếm tới 62,9%, việc chuẩn hóa quy trình cho mít tươi mở ra cánh cửa lớn giúp sản phẩm này tiếp cận thị trường 1,4 tỷ dân với mức độ an toàn và bền vững hơn.

Những kết quả trên còn được củng cố bởi hàng loạt hoạt động xúc tiến thương mại quy mô lớn. Hội chợ Thương mại và Du lịch quốc tế Việt - Trung 2025 diễn ra tại Móng Cái - Đông Hưng từ ngày 11-15/12 với 300 doanh nghiệp tham dự, tạo không gian kết nối trực tiếp, ký kết hợp tác và kích cầu giao thương cuối năm. Song song đó, “Ngày hàng Việt Nam tại Trung Quốc và Lễ hội trái cây Việt Nam” tại siêu thị của hệ thống bán lẻ Wumart tại Bắc Kinh được tổ chức cuối tháng 11 vừa qua giúp hàng Việt hiện diện trực tiếp trong hệ thống phân phối bản địa, tạo ra cú bật mới trong nhận diện thương hiệu.

Chuỗi tín hiệu tích cực cho thấy: Trung Quốc không chỉ là thị trường tiêu thụ lớn nhất, mà còn là “bàn đạp” để hàng Việt định vị lại chất lượng, nâng cao giá trị và mở rộng sản phẩm.

Quy mô lớn, nhu cầu đa dạng, cơ hội đang rộng mở

Theo Cục Hải quan, Trung Quốc nhập khẩu hơn 8,7 tỷ USD nông sản Việt Nam trong 10 tháng năm 2025 và liên tục là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam suốt hơn 20 năm qua. Với nhu cầu hàng hóa ngày càng cao về chất lượng và độ tươi ngon, thị trường này vẫn còn hàng loạt khoảng trống mà hàng Việt có thể tiếp tục mở rộng.

Thứ nhất, người tiêu dùng Trung Quốc đang chuyển mạnh sang nhóm hàng nông sản tươi, sạch và có truy xuất nguồn gốc. Điều này đặc biệt phù hợp với các ngành hàng chủ lực của Việt Nam như trái cây nhiệt đới, thủy sản và các sản phẩm chế biến sâu.

Thứ hai, thương mại điện tử xuyên biên giới của Trung Quốc đã trở thành kênh bán hàng tăng trưởng nhanh nhất, trong khi doanh nghiệp Việt mới chỉ khai thác ở mức sơ khai. Các nền tảng như JD.com, Alibaba hay Douyin mở ra “đường cao tốc” cho hàng Việt tiếp cận trực tiếp người tiêu dùng hơn 1,4 tỷ dân, bỏ qua nhiều khâu trung gian.

Thứ ba, mạng lưới cửa khẩu, logistics và hạ tầng kết nối Việt - Trung liên tục được nâng cấp. Việc Trung Quốc thúc đẩy nhập khẩu chính ngạch thay cho đường tiểu ngạch buộc doanh nghiệp Việt phải chuyên nghiệp hóa, nhưng đồng thời giúp tạo ra môi trường thương mại minh bạch, ổn định và có khả năng dự báo cao hơn.

Cuối cùng, hệ thống phân phối bản địa Trung Quốc đang mở cửa hơn với hàng Việt. Các tập đoàn như Wumart, Goodfarmer, cùng nhiều doanh nghiệp nhập khẩu lớn đánh giá cao chất lượng hàng Việt và chủ động tìm nguồn cung dài hạn.

Tất cả những điểm này cho thấy: “Cánh cửa thị trường” không chỉ mở rộng, mà còn đang yêu cầu Việt Nam bước vào bằng một tư thế mới, chuyên nghiệp hơn, bài bản hơn và quyết liệt hơn.

Ông Nông Đức Lai - Tham tán thương mại Việt Nam tại Trung Quốc cho biết, sự kiện “Ngày hàng Việt Nam tại Trung Quốc và Lễ hội trái cây Việt Nam” tại siêu thị của hệ thống bán lẻ Wumart tại Bắc Kinh là một trong những sự kiện quan trọng, không chỉ nhằm kết nối trực tiếp giữa doanh nghiệp hai nước mà còn là lời mời hợp tác sâu rộng hơn, khuyến khích doanh nghiệp và hiệp hội Trung Quốc sang Việt Nam khảo sát thực tế, tìm kiếm cơ hội đầu tư và thương mại. Việt Nam cam kết tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi, đóng vai trò cầu nối thúc đẩy quan hệ hợp tác kinh tế, thương mại giữa hai nước.

Để tận dụng tối đa dư địa thị trường Trung Quốc trong giai đoạn mới, theo các chuyên gia, Việt Nam cần một hệ thống giải pháp toàn diện, vừa cấp bách, vừa bền vững.

Cụ thể, Trung Quốc đang tăng tốc áp dụng các quy định khắt khe về an toàn thực phẩm, đăng ký doanh nghiệp chế biến và truy xuất nguồn gốc (như Lệnh 280). Nếu doanh nghiệp Việt không “đi trước một bước”, xuất khẩu có thể bị ngưng trệ ngay lập tức.

Do đó, cần chuẩn hóa toàn bộ chuỗi sản xuất theo quy trình GAP, HACCP; Áp dụng tem mã số vùng trồng, vùng nuôi; Xây dựng cơ sở dữ liệu số về nguồn gốc nông sản; Đầu tư kiểm soát dư lượng và chất lượng tại chỗ.

Bên cạnh đó, đa dạng hóa sản phẩm và tăng chế biến sâu. Đa dạng hóa không chỉ nâng lợi nhuận, mà còn giúp doanh nghiệp tránh bị động trước biến động theo mùa hoặc theo chính sách.

Thêm nữa, cần mở rộng kênh thương mại điện tử xuyên biên giới. Đây là “mỏ vàng” mới và để khai thác hiệu quả, doanh nghiệp Việt cần phối hợp cùng các tập đoàn phân phối lớn tại Trung Quốc. Đầu tư gian hàng chính hãng trên các kênh thương mại điện tử uy tín. Chuẩn hóa bao bì, hình ảnh và tiêu chuẩn đóng gói theo thị hiếu Trung Quốc. Thương mại điện tử không chỉ là kênh bán hàng, mà là công cụ marketing hiệu quả giúp hàng Việt “cắm cờ” vào thị trường nội địa Trung Quốc.

Ngoài ra, cần tận dụng tối đa các sự kiện xúc tiến thương mại. Phát triển logistics chuyên biệt cho nông sản và thủy sản. Để cạnh tranh với hàng nội địa Trung Quốc, Việt Nam cần hệ thống kho lạnh ở khu vực biên giới; Trung tâm logistics chuyên nghiệp tại Lạng Sơn, Quảng Ninh, Lào Cai; Dịch vụ vận chuyển liên hoàn nhanh - lạnh - chính ngạch. Chi phí logistics thấp sẽ là “vũ khí vô hình” giúp hàng Việt mở rộng thị phần.

Đà tăng trưởng mạnh của cá tra, tôm hùm, rau quả; sự mở rộng hợp tác thương mại; các nghị định thư mới được ký kết và sự hiện diện ngày càng rõ nét của hàng Việt tại hệ thống phân phối Trung Quốc cho thấy Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để bứt phá. Nhưng để biến cơ hội thành lợi thế lâu dài, điều quan trọng nhất chính là thay đổi tư duy: từ xuất khẩu theo nhu cầu sang xuất khẩu theo chiến lược.Nếu doanh nghiệp, địa phương và ngành hàng cùng hành động đồng bộ, thị trường Trung Quốc sẽ không chỉ là “đầu ra lớn nhất”, mà còn là bệ phóng giúp nông sản và thủy sản Việt Nam vươn lên tầm cao mới trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Bảo Ngọc

Nguồn Công Thương : https://congthuong.vn/xuat-khau-sang-trung-quoc-but-toc-tu-loi-the-432903.html