Bom tấn cứu cả ngành điện ảnh Nhật Bản đang lâm nguy

4 giờ trướcBài gốc

Phao cứu sinh của điện ảnh Nhật Bản

Giống như tình hình chung trên toàn cầu, ngành công nghiệp điện ảnh Nhật Bản bị ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch COVID-19 trong năm 2020.

Theo dữ liệu do Hiệp hội Sản xuất phim Nhật Bản (Eiren) công bố vào cuối tháng 1/2021, lượng khán giả đến rạp trong năm 2020 đạt 106,14 triệu người, giảm mạnh xuống mức thấp nhất kể từ năm 1955 - thời điểm Eiren được thành lập.

Doanh thu phòng vé cũng chạm đáy ở mức 143,29 tỷ yên (1,38 tỷ USD, quy đổi theo mệnh giá lúc đó) kể từ khi Eiren bắt đầu thống kê số liệu này vào năm 2000. Con số này giảm 45,1% so với năm 2019 - năm thành công nhất của phòng vé xứ Phù Tang, thu về 261,18 tỷ yên (2,5 tỷ USD Mỹ).

Ngành điện ảnh Nhật Bản chịu ảnh hưởng nặng nề từ COVID-19, nhưng lại nằm trong top khả quan nhất chỉ với một bộ phim. Ảnh: Asahi.

Tuy nhiên, con số trên lại khả quan hơn nhiều so với tình hình chung, đưa Nhật Bản trở thành một trong số những thị trường phòng vé lớn có sức chống chịu tốt nhất. Để so sánh, cuối tháng 12/2020, công ty nghiên cứu đa lãnh thổ Comscore báo cáo các thị trường lớn khác, bao gồm Hollywood, có mức sụt giảm doanh thu mạnh, từ 57-76%.

Trong khi phim nhập khẩu vào Nhật Bản chịu ảnh hưởng nặng nề - tổng doanh thu cả năm đạt 326 triệu USD (giảm 71% so với năm 2019), phim nội địa vẫn giữ vững phong độ, thu về 1,04 tỷ USD, chỉ giảm 23% so với năm 2019.

Lý do lớn nhất cho tình hình tương đối khả quan đó là Thanh gươm diệt quỷ: Chuyến tàu vô tận (Demon Slayer: Mugen Train, hay tên đầy đủ là Demon Slayer - Kimetsu no Yaiba - The Movie: Mugen Train).

Đây là bộ phim có doanh thu cao nhất Nhật Bản năm 2020, kiếm được 350 triệu USD (chỉ riêng phòng vé nội địa trong năm 2020). Con số này chiếm 25% doanh thu phòng vé cả năm và 33% doanh thu phim do Nhật Bản sản xuất.

Trước khi Chuyến tàu vô tận ra rạp, tình hình rạp chiếu phim xứ sở hoa anh đào thực sự ảm đạm.

Đại dịch buộc các rạp chiếu phim phải đóng cửa vào tháng 4/2020. Dù chính phủ Nhật Bản không có thẩm quyền buộc rạp chiếu phim đóng cửa, nhưng hầu hết tuân thủ lời kêu gọi hợp tác.

Đến tháng 9 cùng năm, lệnh giãn cách được nới lỏng và các rạp chiếu phim mới bắt đầu hoạt động trở lại. Tuy nhiên, thách thức mới mà họ phải đối mặt là gần như không có phim để chiếu. Loạt bom tấn Hollywood như Black Widow, No Time to Die… đều bị hoãn hoặc rút khỏi lịch chiếu, khiến thị trường nội địa thiếu nguồn cung mới, dẫn đến tình trạng “đóng băng” phòng vé.

Trong bối cảnh đó, sự xuất hiện của Chuyến tàu vô tận được ví như “phao cứu sinh” cho ngành điện ảnh Nhật Bản.

Chuyến tàu vô tận "rã đông" phòng vé Nhật Bản trong giai đoạn đại dịch COVID-19 nghiêm trọng nhất. Ảnh: Getty Images.

Ngay sau khi ra rạp, phim gây sốt, cháy vé tại các rạp chiếu trên toàn quốc. Theo Kyodo News, bộ anime của Ufotable thu hút 3,4 triệu khán giả trong ba ngày đầu tiên kể từ khi ra mắt, mang về 4,62 tỷ yên (43,76 triệu USD), trở thành phim có doanh thu mở màn cao nhất lịch sử Nhật Bản.

Theo CNN, sau khi mở cửa trở lại, rạp chiếu phim phải tuân thủ biện pháp giãn cách xã hội nghiêm ngặt, bắt buộc đeo khẩu trang và khách hàng ngồi cách nhau một ghế. Có nghĩa là rạp chiếu phim hoạt động với công suất thấp hơn bình thường rất nhiều. Điều đó càng phản ánh rõ sự đáng kinh ngạc của Thanh gươm diệt quỷ khi người hâm mộ xếp hàng hàng giờ để có cơ hội xem phim.

Phim thiết lập loạt kỷ lục khác (chỉ tính trong năm 2020): Anime đạt mốc 10 tỷ yên nhanh nhất trong lịch sử (chỉ mất 10 ngày, bỏ xa thành tích trước đó của Vùng đất linh hồn là 25 ngày), phim điện ảnh có doanh thu cao nhất năm 2020 trên toàn cầu - lần đầu tiên trong lịch sử điện ảnh, tác phẩm không phải của Hollywood đứng đầu phòng vé toàn thế giới theo năm...

Đầu năm 2021, khi thị trường mở rộng ra Bắc Mỹ, thành tích mà Chuyến tàu vô tận đạt được càng khủng khiếp hơn: Phim điện ảnh có doanh thu nội địa cao nhất mọi thời đại (hơn 404 triệu USD, vượt qua Titanic, Vùng đất linh hồn, Your Name…), anime có doanh thu cao nhất mọi thời đại (507 triệu USD, đẩy lùi Vùng đất linh hồn sau 19 năm giữ danh hiệu này), phim hoạt hình được xếp hạng R có doanh thu cao nhất mọi thời đại (vượt qua Sausage Party của Mỹ)...

Chuyến tàu vô tận cũng trở thành bộ phim đầu tiên đứng đầu bảng xếp hạng phòng vé Nhật Bản trong mười tuần liên tiếp kể từ khi bảng xếp hạng bắt đầu vào năm 2004. Anime này giữ phong độ nằm trong top 10 suốt 32 tuần, chỉ thua Titanic (40 tuần).

Giới truyền thông hết lời ca ngợi tác phẩm của đạo diễn Sotozaki Haruo. NHK mô tả: "Thanh gươm diệt quỷ là điểm sáng duy nhất trong năm 2020 ảm đạm của ngành giải trí Nhật Bản". Kyodo News tuyên bố: "Anime Thanh gươm diệt quỷ giúp ngành công nghiệp điện ảnh Nhật Bản chống lại đại dịch".

Mở ra thời đại cực thịnh của anime

Sau 5 năm, Thanh gươm diệt quỷ: Vô hạn thành (Demon Slayer: Infinity Castle - Part 1) đang dần đánh đổ nhiều kỷ lục từ Chuyến tàu vô tận. Tuy nhiên, xét về tính thời đại, bộ anime đầu tiên của thương hiệu diệt quỷ này có vị thế không thể lay chuyển. Nó mở ra kỷ nguyên mới cho thị trường anime toàn cầu, đồng thời gắn với giai đoạn lịch sử không thể nào quên của nhân loại.

Bên cạnh đó, dù có mạnh mẽ tới đâu, Vô hạn thành khó vượt qua được các bom tấn Hollywood - điều mà Chuyến tàu vô tận đã làm được - khi thế giới bước vào giai đoạn bình thường mới này sau đại dịch.

Vô hạn thành đang tiếp nối thành công của Chuyến tàu vô tận.

Để hiểu rõ hơn, trước năm 2020, phim Hollywood chiếm ưu thế hơn phim nội địa tại phòng vé Nhật Bản. Mặc dù phim Nhật thường chiếm khoảng một nửa thị phần phòng vé (tỷ lệ phim nội địa thường dao động từ 45-55% trong giai đoạn 2015-2019), top 1 doanh thu năm chủ yếu là phim ngoại, trừ một vài ngoại lệ như Your Name (2016) hay Weathering With You (2019).

Phim Hollywood cũng có số lượng suất chiếu, chiến dịch quảng bá lớn hơn và được coi là tâm điểm mỗi mùa chiếu phim lớn (mùa hè, cuối năm).

Tuy nhiên, từ năm 2020 trở đi, đại dịch COVID-19 và các cuộc biểu tình quy mô lớn khiến Hollywood tạm dừng nhiều bom tấn, trong khi phim Nhật - đặc biệt là anime - vẫn sản xuất đều. Vô hạn thành trở thành bước ngoặt để phim Nhật lật đổ sự thống trị của phim ngoại. Từ đó đến nay, phim nội địa luôn chiếm trên 60-75% thị phần

Giai đoạn 2021-2023 chứng kiến sự phục hồi sau đại dịch. Năm 2021, doanh thu phòng vé đạt khoảng 161,9 tỷ yên (1,2 tỷ USD), cao hơn năm trước nhưng chưa đáng kể. Sang năm 2022, doanh thu đạt khoảng 205 tỷ yên (1,6 tỷ USD), chỉ giảm nhẹ so với mức 242 tỷ yên năm 2019. Số vé bán ra đạt 146,9 triệu, so với 182 triệu vé của năm 2019. Năm 2023, doanh thu đạt 221,5 tỷ yên (1,5 tỷ USD), tăng 3,9% so với năm trước. Lượng vé bán ra tăng 2,3% lên 155,5 triệu. Dù vẫn thấp hơn mức kỷ lục năm 2019, sự tăng trưởng theo từng năm này thực sự đáng ghi nhận.

Anime tiếp tục bá chủ phòng vé nội địa, đóng góp 40% doanh thu của phim do Nhật Bản sản xuất. Dòng phim này được xem là động lực chính cho sự phục hồi. Thành công liên tiếp của các anime như One Piece Film: Red, The First Slam Dunk, Detective Conan hay Godzilla Minus One chứng mình sức hút mạnh mẽ của phim Nhật Bản.

Vào năm 2024, tổng doanh thu phòng vé đạt khoảng 206,9 tỷ yên (1,35 tỷ USD), giảm 6,5% so với năm 2023. Tuy nhiên, số liệu này do sự thất thế của phim ngoại, suy giảm 30% so với năm trước, chỉ còn 51,1 tỷ yên, chiếm khoảng 25% tổng doanh thu.

Ngược lại, phim nội địa đạt kỷ lục mới với 155,8 tỷ yên, tăng 5,1% so với kỷ lục trước đó (148,6 tỷ yên năm 2016), chiếm 75% tổng doanh thu. Anime chiếm ưu thế rõ rệt, đóng góp khoảng 57-58% trong doanh thu nội địa và toàn thị trường, mức cao nhất kể từ năm 2000.

Top 4 doanh thu cao nhất năm đều là phim chuyển thể từ manga/anime. Đó là Detective Conan: The Million‑Dollar Pentagram (15,8 tỷ yên), Haikyu!! The Dumpster Battle (11,6 tỷ yên), Kingdom 4: Return of the Great General (8 tỷ yên) và Spy × Family Code: White (6,32 tỷ yên).

Theo Toho, doanh thu phòng vé hãng này trong 2024 vượt 90 tỷ yên (~6.4 tỷ USD), phá kỷ lục doanh thu năm 2016.

Ehime Film đưa tin có tổng cộng 31 phim nội địa vượt 10 tỷ yên, trong đó 14 phim là anime.

Đến nửa đầu năm 2025, tình hình phòng vé trên đà phục hồi với nhiều phim nổi bật. Japan Rankings cho biết tháng 6 đánh dấu sự áp đảo của điện ảnh nội địa. Các phim như Kokuho (National Treasure), Detective Conan, Jujutsu Kaisen, Spy x Family… dẫn đầu doanh thu, trong khi các bom tấn Hollywood dù ra mắt vẫn không giữ vị trí lâu dài. Bom tấn tỷ USD Lilo & Stitch hay Mission: Impossible đều không thể vượt qua được Kokuho.

Sang tháng 7 và 8, anime tiếp tục là trụ cột, gồm Thám tử Conan: Dư ảnh của độc nhãn (Detective Conan: One-Eyed Flashback) và Thanh gươm diệt quỷ: Vô hạn thành.

Tú Oanh

Nguồn Tiền Phong : https://tienphong.vn/bom-tan-cuu-ca-nganh-dien-anh-nhat-ban-dang-lam-nguy-post1767117.tpo