Sáng 27.11, Quốc hội thảo luận về Dự án Luật Đầu tư (sửa đổi). Một trong những vấn đề nhận được nhiều sự quan tâm là về thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và khí N2O (bóng cười).
"Bóng cười" là thị trường “5 không”
Đại biểu Phạm Trọng Nhân (TP.HCM) đã khẩn thiết đề nghị Quốc hội bổ sung "bóng cười", khí N2O, dùng cho mục đích giải trí và các chất hướng thần mới vào danh mục ngành nghề cấm đầu tư kinh doanh.
Ông Nhân nhấn mạnh, điều 6 của dự thảo luật về danh mục nghề cấm đầu tư kinh doanh chính là "cái vòng gác đầu tiên của hệ thống pháp luật" và là nơi "chúng ta xác lập những giới hạn đỏ".
Đại biểu Phạm Trọng Nhân (TP.HCM)
Dẫn chứng từ thực tế, ông Nhân đưa ra cảnh báo về khí cười N2O là chất hướng thần mới, đang đi đúng theo "con đường hủy hoại sức khỏe" như bài học từ thuốc lá điện tử, nhưng với tốc độ nhanh hơn và hậu quả nặng hơn.
“Mâu thuẫn được chỉ ra là một sản phẩm được y tế cảnh báo, công an truy quét, báo chí lên tiếng nhưng lại nằm ngoài vòng pháp luật, cụ thể là các điều khoản cấm đầu tư kinh doanh ngay trong dự luật này”, ông Nhân nói.
Theo ông Nhân, thị trường bóng cười được mô tả là "thị trường 5 không": không phép, không tiêu chuẩn chất lượng, không điểm kiểm định độc tính, không truy xuất nguồn gốc, không báo cáo y tế định kỳ.
“Đây là một thị trường vận hành hoàn toàn nằm ngoài vùng kiểm soát của nhà nước và giải pháp duy nhất được đề xuất là đóng cửa nó ngay tại điều 6 của Luật Đầu tư (sửa đổi)”, ông Nhân tiếp tục nhấn mạnh.
Để tăng tính xác thực, đại biểu Phạm Trọng Nhân dẫn chứng từ nghiên cứu liên tiếp tại Bệnh viện Bạch Mai cho thấy ngộ độc N2O gây tổn thương thần kinh tủy sống gần như tuyệt đối; tỷ lệ liệt chi lên đến 82,9%; nhiều bệnh nhân chỉ sử dụng vài tuần đến vài tháng đã tàn phế; 100% bệnh nhân trong các nghiên cứu đều có di chứng sau điều trị, không ai phục hồi hoàn toàn.
Bóng cười ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thế hệ trẻ
Cùng với đó, N2O làm bất hoạt vitamin B12 - chất thiết yếu để nuôi dưỡng vỏ bọc bảo vệ sợi thần kinh. Khi vỏ này bị mất đi, tủy sống và hệ thần kinh bị tổn thương, dẫn đến tê bì, yếu liệt và thậm chí liệt vĩnh viễn. N2O tạo cảm giác hưng phấn giống như nhóm Opioids, khiến người dùng dễ bị lệ thuộc và phải tăng liều rất nhanh. Hai cơ chế này cộng hưởng khiến người trẻ vừa bị tổn thương thần kinh vừa bị nghiện, rất khó phục hồi.
Đại biểu Nhân khẳng định, nguyên tắc quản trị rủi ro trong y tế, môi trường hóa chất, dược phẩm đều khẳng định: Khi rủi ro cao, hậu quả nghiêm trọng, nhóm bị ảnh hưởng là thanh thiếu niên, công cụ kiểm soát chủ yếu chính là phải ưu tiên phòng ngừa, “việc đợi đủ dữ liệu tức là phải 'đợi đủ số phận bị hủy hoại'".
Tại sao cấm ở Việt Nam nhưng lại cho xuất khẩu?
Cùng với khí N2O, một số đại biểu đều bày tỏ sự thống nhất với việc ban soạn thảo đã bổ sung thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng vào danh mục cấm đầu tư kinh doanh tại điều 6 của dự thảo luật.
Đại biểu Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) cho hay Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng đã gửi thư cho Thủ tướng Phạm Minh Chính, khuyến nghị: "Lệnh cấm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng của Quốc hội cần được phản ánh trong Luật Đầu tư thay thế và không đi kèm với bất kỳ ngoại lệ nào".
Ông Trí đề nghị trong điều 6 của Luật Đầu tư (sửa đổi) cần viết đầy đủ hơn để đúng với tinh thần Nghị quyết 173, cụ thể: Cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện có tác hại cho sức khỏe con người.
Đại biểu Nguyễn Anh Trí (Hà Nội)
Theo ông Trí, nếu chỉ cấm kinh doanh thì vẫn có thể đầu tư để sản xuất, làm kho chứa, hoặc vận chuyển.
Ngoài ra, ông Trí cũng cho rằng việc vẫn cho sản xuất để xuất khẩu là điều chưa phù hợp, vì "ở đâu cũng là con người, ở đâu cũng là nhân loại, tại sao cấm ở Việt Nam nhưng lại cho xuất khẩu".
Đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp) cũng đồng tình rằng mặt hàng này đã cấm thì kể cả sản xuất, mua bán, chế biến đi xuất khẩu cũng không được. Ông lo ngại việc xuất khẩu có đảm bảo không, hay lại tiêu dùng trong nước khi mà thuốc lá lậu đang nhập tràn lan và chưa quản lý được.
Giải trình nội dung này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng khẳng định không quy định các trường hợp loại trừ được phép thực hiện đầu tư kinh doanh loại hàng hóa này do chưa có cơ sở pháp lý, cơ sở chính trị và thực tiễn cụ thể.
Dự luật lần này quy định cấm tuyệt đối thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Tuy nhiên, dự thảo có xử lý chuyển tiếp đối với các dự án đầu tư sản xuất thiết bị điện tử cho thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tại Việt Nam chỉ để xuất khẩu và đã được chấp thuận đầu tư trước thời điểm Nghị quyết 173 của Quốc hội.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng phát biểu
Lý giải về điều khoản chuyển tiếp này, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho hay sau khi Quốc hội ban hành Nghị quyết 173 quy định cứng về việc dừng sản xuất, một số ít nhà máy (chủ yếu là của nước ngoài) đang sản xuất tại Việt Nam đã có nhiều đơn kiện.
"Chúng ta quy định khi các nhà máy đang làm, đang sản xuất và xuất đi nước ngoài. Cho nên không còn con đường nào khác là phải có điều khoản chuyển tiếp cho mấy nhà máy trước đây họ đang làm, cho đến khi hết thời hạn phải dừng, còn chúng ta tuyệt đối không sản xuất mới", Bộ trưởng Bộ Tài chính nhấn mạnh.
Về phạm vi các chất bị cấm, Bộ sẽ điều chỉnh bổ sung thêm cả chất N2O cũng như là các chất hướng thần vào danh mục; phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an và Bộ Y tế để rà soát, điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp, chặt chẽ.
Lam Thanh