Đại biểu Quốc hội đề nghị lập bản đồ ô nhiễm số quốc gia

13 giờ trướcBài gốc

Sáng 28-10, tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận ở hội trường về kết quả giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành”.

Đại biểu đề xuất xây dựng bản đồ ô nhiễm số quốc gia

Phát biểu tại hội trường, đại biểu Thạch Phước Bình (đoàn Vĩnh Long) đánh giá, sau gần 5 năm thi hành, Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 đã mở ra một chương mới trong quản lý tài nguyên và phát triển bền vững của đất nước. Lần đầu tiên, chúng ta đặt thiên nhiên ngang hàng với con người, coi bảo vệ môi trường là nền tảng của tăng trưởng, chứ không phải là cái giá phải trả cho phát triển.

Đại biểu Quốc hội Thạch Phước Bình. Ảnh: QH

Tuy nhiên, đại biểu cũng cho biết, cạnh những kết quả nổi bật thì thực tế còn nhiều thách thức. Thứ nhất, tỉ lệ thu gom rác đô thị đạt 97% nhưng chỉ 18% nước thải được xử lý, gần 60% rác thải vẫn chôn lấp; nhiều bãi rác tồn lưu hàng chục năm như Nam Sơn (Hà Nội), Khánh Sơn (Đà Nẵng), Tân Long (Tiền Giang) vẫn là “điểm nóng môi trường”.

Hai là ô nhiễm không khí và nguồn nước ngày càng nghiêm trọng. Tại Hà Nội, có thời điểm bụi mịn PM2.5 vượt ngưỡng gấp 5–7 lần, ảnh hưởng sức khỏe hàng triệu người. Các lưu vực sông Nhuệ – Đáy, Bắc Hưng Hải, sông Cầu ô nhiễm hữu cơ cao gấp 3–5 lần cho phép, trong khi ngân sách cho xử lý nguồn thải còn quá thấp – chỉ chiếm khoảng 1,2% tổng chi ngân sách nhà nước, thấp hơn Thái Lan, Indonesia, Malaysia.

Ba là, khung pháp lý tuy tiến bộ nhưng vẫn còn “khoảng trống hành động”. Bốn là, ý thức xã hội đã nâng lên nhưng hành vi chưa thay đổi. Phân loại rác tại nguồn mới đạt khoảng 15% hộ gia đình, nhiều doanh nghiệp vẫn coi chi phí môi trường là gánh nặng thay vì đầu tư cho tương lai.

“Tất cả những điều đó cho thấy, môi trường Việt Nam đang ở “ngưỡng giới hạn chịu đựng” – nếu không chuyển đổi mạnh mẽ, chi phí khắc phục sẽ lớn hơn nhiều so với chi phí phòng ngừa”, ông nhấn mạnh.

Từ thực trạng đó, đại biểu đề nghị Quốc hội đưa “GDP xanh”, “tăng trưởng carbon thấp”, “chỉ số sức khỏe môi trường (EPI)” vào hệ thống chỉ tiêu phát triển quốc gia. Sớm sửa đổi Luật Bảo vệ môi trường, bổ sung Luật Kinh tế tuần hoàn, quy định rõ trách nhiệm sản phẩm “từ khi sinh ra đến khi rời thị trường” để doanh nghiệp không thể đẩy chi phí ô nhiễm cho xã hội.

Đại biểu cũng kiến nghị Quốc hội quy định tỉ lệ chi tối thiểu 1,5% tổng chi ngân sách nhà nước cho môi trường, trong đó ít nhất 30% dành cho cấp huyện, xã – nơi đang thiếu hạ tầng xử lý chất thải…

Kiến nghị cụ thể hoàn thiện Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội, Đại biểu đoàn Vĩnh Long cho rằng có ba đột phá cần được thể chế hóa ngay. Đó là đột phá về tư duy phát triển, chuyển từ tăng trưởng theo số lượng sang tăng trưởng chất lượng – xanh – bao trùm; đột phá về tài chính, thành lập Quỹ xanh địa phương; áp dụng cơ chế “đầu tư xanh – ngân sách xanh” trong chi tiêu công; đột phá về công nghệ và minh bạch.

“Chúng ta cần xây dựng bản đồ ô nhiễm số quốc gia, cập nhật thời gian thực, giúp người dân thấy được chất lượng môi trường từng giờ. Mọi sự cố ô nhiễm phải được công bố trong 24 giờ, minh bạch là liều vaccine chống thờ ơ”, ông nhấn mạnh.

Đại biểu lo lắng khi rừng tự nhiên bị thu hẹp hàng năm

Phát biểu tại phiên thảo luận của Quốc hội, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu bày tỏ ấn tượng với kết quả của Đoàn giám sát trong công tác bảo vệ môi trường, song ông cũng cho rằng một nội dung đặc biệt quan trọng cần được nhấn mạnh hơn – đó là bảo vệ rừng tự nhiên.

“Đoàn giám sát có đề cập việc phủ xanh những vùng rừng đã bị chặt phá, nhưng theo tôi, điều quan trọng nhất hiện nay là phải giữ được những cánh rừng tự nhiên còn lại”, ông Hiếu nói.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Lân Hiếu. Ảnh: QH

Đại biểu nhấn mạnh, những cây lâu năm chính là lá phổi xanh của đất nước. Rừng tự nhiên đóng vai trò giữ đất, giữ nước, hạn chế sạt lở và lũ lụt – những hiện tượng đang diễn ra ngày càng thường xuyên và nghiêm trọng ở nhiều nơi.

Theo ông, giá trị của rừng đã được khẳng định trong nhiều văn kiện của Đảng và Nhà nước, nhưng diện tích rừng tự nhiên vẫn tiếp tục bị thu hẹp từng năm, chưa có dấu hiệu dừng lại. Trong khi đó, kế hoạch chuyển đổi rừng cho phát triển kinh tế - xã hội ở nhiều địa phương vẫn đang được xem xét; thậm chí dự kiến 10 năm tới, một số diện tích rừng vẫn có thể bị chuyển đổi cho các dự án xây dựng, sản xuất.

“Tôi cho rằng Đoàn giám sát cần có báo cáo cụ thể hơn về tình hình bảo vệ rừng tự nhiên. Bao nhiêu diện tích sẽ được sử dụng trong tương lai, kế hoạch trồng lại ra sao, trồng loại cây gì, đặc biệt là phải có thống kê rõ việc sử dụng gỗ quý trong thực tế”, ông Hiếu đề xuất.

Ông cũng chỉ ra hai nguyên nhân gốc rễ khiến rừng bị xâm hại là phá rừng để lấy gỗ và chuyển đổi đất rừng cho dự án kinh tế - xã hội. “Cả hai vấn đề này cần được nhìn thẳng thắn, có quy định và chính sách phù hợp để bảo vệ rừng hiệu quả hơn”, ông nhấn mạnh.

Dẫn ví dụ về kinh nghiệm quốc tế, đại biểu cho biết Na Uy đã ban hành luật chống phá rừng nghiêm ngặt, còn Trung Quốc có nhiều cải tiến trong trồng và bảo vệ rừng. “Việt Nam cần tăng cường nội dung này trong các chương trình, kế hoạch hành động. Đây là vấn đề tôi đề nghị Đoàn giám sát nên bổ sung trong báo cáo”, ông nói.

NHÓM PHÓNG VIÊN

Nguồn PLO : https://plo.vn/dai-bieu-quoc-hoi-de-nghi-lap-ban-do-o-nhiem-so-quoc-gia-post877977.html