Đề xuất chế tài 'mạnh tay' với những tỉnh không đạt chỉ tiêu thực hiện cam kết về môi trường

13 giờ trướcBài gốc

Rút giấy phép, giảm hạng với cơ sở lặp lại vi phạm

Sáng 28/10, thảo luận về báo cáo giám sát môi trường của Quốc hội, đại biểu Nguyễn Minh Tâm (Quảng Trị) cho rằng, báo cáo chưa xác lập ràng buộc trách nhiệm: chưa rõ ai chịu trách nhiệm cuối cùng khi không đạt chỉ tiêu, chế tài xử lý ra sao, quy trình kiểm tra – công khai – xử lý thế nào?

Bên cạnh đó, báo cáo và dự thảo Nghị quyết đã đề cập tương đối kỹ về thực trạng và bộ công cụ - đó là những điểm tiến bộ đáng ghi nhận, nhưng chưa “điểm danh” các cam kết năm 2025 và chưa gắn trách nhiệm – chế tài để bảo đảm thi hành đúng hạn, tránh tình trạng “ban hành nghị quyết rồi để đó”.

Đại biểu Nguyễn Minh Tâm (Quảng Trị). Ảnh Như Ý

Từ phân tích trên, đại biểu đề nghị Chính phủ mạnh dạn công khai bảng xếp hạng tuân thủ của tỉnh, thành (địa điểm du lịch, siêu thị, khách sạn đạt chuẩn “không nhựa một lần”); rút giấy phép, giảm hạng cơ sở vi phạm lặp lại và thậm chí, cần có chế tài 'mạnh tay' với những tỉnh không đạt chỉ tiêu thực hiện cam kết về môi trường thì có thể giảm/giữ lại một phần phân bổ sự nghiệp môi trường năm sau; tỉnh đạt vượt chuẩn được thưởng tăng chi.

“Tôi tha thiết đề nghị Nghị quyết giám sát lần này phải là Nghị quyết thực thi: rõ người – rõ việc – rõ thời hạn – rõ kết quả; đi kèm thưởng – phạt ngân sách; có chế tài đủ mạnh với hành vi “không làm”; và có cơ chế công khai dữ liệu (hình ảnh vi phạm) để toàn xã hội cùng giám sát”, bà Tâm kiến nghị.

Đưa “GDP xanh” vào hệ thống chỉ tiêu phát triển quốc gia

Tại phiên thảo luận, đại biểu Thạch Phước Bình (Vĩnh Long) đánh giá, lần đầu tiên, thiên nhiên được đặt ngang hàng với con người, coi bảo vệ môi trường là nền tảng của tăng trưởng, chứ không phải là cái giá phải trả cho phát triển.

Cũng theo ông Bình, nhiều địa phương đã chuyển động rõ nét như: Đà Nẵng, Quảng Ninh, Bình Dương triển khai đô thị xanh và kinh tế tuần hoàn; TP.HCM khởi động dự án đốt rác phát điện Phước Hiệp; Cần Thơ vận hành hệ thống xử lý nước thải tập trung cho toàn đô thị...

Đại biểu Thạch Phước Bình. Ảnh: Như Ý

Bên cạnh đó, ông cũng cho rằng, công tác kiểm soát ô nhiễm có tiến bộ nhưng chưa bền vững. Đại biểu ví dụ, tỷ lệ thu gom rác đô thị đạt 97% nhưng chỉ 18% nước thải được xử lý, gần 60% rác thải vẫn chôn lấp.

Tại Hà Nội, có thời điểm bụi mịn PM2.5 vượt ngưỡng WHO gấp 5–7 lần, ảnh hưởng sức khỏe hàng triệu người. Các lưu vực sông Nhuệ – Đáy, Bắc Hưng Hải, sông Cầu ô nhiễm hữu cơ cao gấp 3–5 lần cho phép, trong khi ngân sách cho xử lý nguồn thải còn quá thấp – chỉ chiếm khoảng 1,2% tổng chi ngân sách, thấp hơn Thái Lan, Indonesia, Malaysia.

Bên cạnh đó, ý thức xã hội đã nâng lên, nhưng hành vi chưa thay đổi. Phân loại rác tại nguồn mới đạt khoảng 15% hộ gia đình; nhiều doanh nghiệp vẫn coi chi phí môi trường là “gánh nặng” thay vì “đầu tư cho tương lai”.

“Tất cả những điều đó cho thấy môi trường Việt Nam đang ở “ngưỡng giới hạn chịu đựng” – nếu không chuyển đổi mạnh mẽ, chi phí khắc phục sẽ lớn hơn nhiều so với chi phí phòng ngừa”, ông Bình nói.

Từ phân tích trên, đại biểu đề nghị cải cách thể chế, kiến tạo tư duy phát triển xanh và đã đến lúc xem môi trường là chỉ số năng lực điều hành quốc gia, không chỉ là nhiệm vụ kỹ thuật.

“Đề nghị Quốc hội đưa “GDP xanh”, “tăng trưởng cacbon thấp”, “chỉ số sức khỏe môi trường (EPI)” vào hệ thống chỉ tiêu phát triển quốc gia”, đại biểu nêu ý kiến.

Cùng với đó, ông Bình cũng kiến nghị Chính phủ ban hành Chính sách tài chính xanh quốc gia, phát hành trái phiếu khí hậu, thành lập Quỹ xanh địa phương và ưu đãi thuế cho doanh nghiệp đầu tư công nghệ sạch.

“Một đồng chi cho môi trường hôm nay sẽ tiết kiệm hàng chục đồng cho y tế và khắc phục thiên tai ngày mai”, ông Bình cho hay.

Luân Dũng

Nguồn Tiền Phong : https://tienphong.vn/de-xuat-che-tai-manh-tay-voi-nhung-tinh-khong-dat-chi-tieu-thuc-hien-cam-ket-ve-moi-truong-post1791093.tpo