Dự kiến xét đặc cách thăng tiến nghề nghiệp nhà giáo không bị ràng buộc về số lượng, tiêu chuẩn

9 giờ trướcBài gốc

Bộ Giáo dục và Đào tạo đã công bố toàn văn dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Nhà giáo để lấy ý kiến.

Trong đó, Điều 14 quy định về xét đặc cách thăng tiến nghề nghiệp nhà giáo thu hút sự quan tâm của giáo viên và các cơ sở giáo dục, bởi đây là lần đầu tiên cơ chế thăng tiến “đặc cách” được quy định chính thức trong hệ thống pháp luật về nhà giáo.

Trong phạm vi bài viết này, người viết là giáo viên bậc trung học phổ thông có đôi điều bàn thêm về việc xét đặc cách thăng tiến nghề nghiệp nhà giáo đối với giáo viên mầm non và phổ thông công lập.

Ảnh minh họa: Lã Tiến

Quy định xét thăng tiến nghề nghiệp nhà giáo đặc cách

Điều 14 dự thảo Nghị định quy định xét thăng tiến nghề nghiệp nhà giáo đặc cách như sau:

“1. Đối với nhà giáo được xét đặc cách thăng tiến nghề nghiệp nhà giáo

a) Không bị giới hạn chỉ tiêu về số lượng nhà giáo theo cơ cấu chức danh nhà giáo của cơ sở giáo dục;

b) Không yêu cầu nhà giáo đáp ứng đủ tất cả các tiêu chuẩn về chuyên môn nghiệp vụ của chuẩn nghề nghiệp chức danh nhà giáo dự kiến xét đặc cách.

2. Các trường hợp được xét đặc cách thăng tiến nghề nghiệp:

a) Nhà giáo có phẩm chất, năng lực nổi trội, có thành tích đặc biệt xuất sắc trong hoạt động nghề nghiệp được tập thể cán bộ quản lý, nhà giáo, người lao động trong cơ sở giáo dục thống nhất đề nghị người đứng đầu cơ quan, đơn vị có thẩm quyền xét thăng tiến nghề nghiệp theo quy định;

b) Nhà giáo được công nhận, bổ nhiệm chức danh Giáo sư, Phó giáo sư theo quy định của pháp luật.

3. Việc xét đặc cách thăng tiến nghề nghiệp được thực hiện theo hình thức xét hồ sơ.

4. Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định chi tiết về nhà giáo có phẩm chất, năng lực nổi trội, có thành tích đặc biệt xuất sắc trong hoạt động nghề nghiệp từng cấp học, trình độ đào tạo làm căn cứ xét đặc cách thăng tiến nghề nghiệp nhà giáo.”

Có thể thấy rằng, theo Điều 14 của dự thảo, nhà giáo được xét thăng tiến nghề nghiệp theo hình thức đặc cách sẽ được áp dụng cơ chế linh hoạt hơn so với quy định hiện hành.

Cụ thể, việc xét đặc cách không bị ràng buộc bởi chỉ tiêu cơ cấu chức danh của cơ sở giáo dục và cũng không yêu cầu nhà giáo phải đáp ứng đầy đủ toàn bộ tiêu chuẩn chuyên môn, nghiệp vụ của chức danh dự kiến thăng tiến.

So với Thông tư 13/2024/TT-BGDĐT quy định tiêu chuẩn, điều kiện xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp giáo viên mầm non, phổ thông công lập và giáo viên dự bị đại học; Thông tư 08/2023/TT-BGDĐT sửa đổi, bổ sung quy định bổ nhiệm, xếp lương viên chức giảng dạy trong các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông công lập, thì dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Nhà giáo có những thay đổi đáng kể.

Hiện nay, việc thăng hạng được thực hiện theo quy trình chặt chẽ, giáo viên phải đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn về trình độ đào tạo, thời gian giữ hạng, tiêu chuẩn chuyên môn, nghiệp vụ và chịu sự ràng buộc về chỉ tiêu, cơ cấu chức danh của từng cơ sở giáo dục.

Các văn bản hiện hành không có cơ chế thăng hạng theo hình thức đặc cách mà quy định rất chi tiết về các điều kiện, tiêu chuẩn theo từng bậc học.

Ví dụ, Thông tư 08/2023/TT-BGDĐT sửa đổi điểm i khoản 4 Điều 4 Thông tư 04/2021/TT-BGDĐT như sau:

“i) Viên chức dự thi hoặc xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp giáo viên trung học phổ thông hạng II (mã số V.07.05.14) phải có thời gian giữ chức danh nghề nghiệp giáo viên trung học phổ thông hạng III (mã số V.07.05.15) hoặc tương đương từ đủ 09 (chín) năm trở lên (không kể thời gian tập sự) tính đến ngày hết thời hạn nộp hồ sơ đăng ký dự thi hoặc xét thăng hạng.”

Hay Công văn số 64/BNV-CCVC về việc xác định cơ cấu ngạch công chức và cơ cấu hạng chức danh nghề nghiệp viên chức quy định:

“Đối với đơn vị sự nghiệp công lập tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư (đơn vị tự chủ nhóm 1) và đơn vị sự nghiệp công lập tự bảo đảm chi thường xuyên (đơn vị tự chủ nhóm 2): Chức danh nghề nghiệp hạng II và tương đương: Tối đa không quá 50%.”

Việc bổ sung quy định tại Điều 14 cho thấy định hướng điều chỉnh chính sách theo hướng linh hoạt hơn, nhằm ghi nhận những trường hợp giáo viên có năng lực và đóng góp nổi bật cho ngành giáo dục.

Xét thăng tiến nghề nghiệp nhà giáo đặc cách cần có tiêu chí rõ ràng

Điều 14 dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Nhà giáo xác định rõ đối tượng được xét đặc cách, qua đó khẳng định đây không phải là cơ chế áp dụng rộng rãi.

Theo đó, điểm a Khoản 2 Điều 14 nêu rõ:

“2. Các trường hợp được xét đặc cách thăng tiến nghề nghiệp:

Quy định này đặt ra hai điều kiện song song: thành tích đặc biệt xuất sắc trong hoạt động nghề nghiệp và sự thống nhất đề nghị của tập thể nơi công tác.

Tuy nhiên, nếu không được hướng dẫn cụ thể, các khái niệm như “năng lực nổi trội” hay “thành tích đặc biệt xuất sắc” rất dễ được hiểu khác nhau, nhất là trong bối cảnh mỗi cơ sở giáo dục có điều kiện và đặc thù riêng.

Hay nói cách khác, nếu không có tiêu chí thống nhất, việc “tập thể thống nhất đề nghị” rất dễ phụ thuộc vào cảm nhận chủ quan, uy tín cá nhân hoặc mối quan hệ nội bộ.

Do đó, hồ sơ xét đặc cách cần được xây dựng theo hướng chuẩn hóa, trong đó mỗi tiêu chí phải gắn với minh chứng cụ thể, tránh tình trạng hồ sơ "đẹp" nhưng chất lượng thực lại không rõ ràng.

Từ thực tiễn dạy học, người viết cho rằng tiêu chí xét đặc cách cần được Bộ Giáo dục và Đào tạo lượng hóa bằng những tiêu chí cụ thể, tường minh.

Chẳng hạn, nhà giáo được khen thưởng cấp Nhà nước; đạt danh hiệu giáo viên dạy giỏi, giáo viên chủ nhiệm giỏi cấp tỉnh; có sáng kiến, giải pháp chuyên môn được công nhận hiệu quả áp dụng và khả năng nhân rộng trong phạm vi tỉnh, toàn quốc,…

Bên cạnh đó, cũng cần xem xét những đóng góp nổi trội của giáo viên trong việc nâng cao chất lượng giáo dục, bồi dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo học sinh yếu, hỗ trợ đồng nghiệp, xây dựng môi trường học tập tích cực, kiến tạo trường học hạnh phúc tại nhà trường.

Nhìn chung, trong bối cảnh Luật Nhà giáo sắp có hiệu lực (1/1/2026), Điều 14 của dự thảo Nghị định đã mở ra một hướng tiếp cận mới trong thăng tiến nghề nghiệp nhà giáo, đặt trọng tâm vào việc ghi nhận những trường hợp giáo viên có thành tích nổi bật.

Tuy nhiên, cơ chế đặc cách chỉ phát huy tác dụng khi Bộ Giáo dục và Đào tạo xây dựng được hệ thống tiêu chí xét cụ thể, minh bạch và có khả năng kiểm chứng, qua đó bảo đảm việc áp dụng thống nhất trên phạm vi cả nước.

Tài liệu tham khảo:

https://giaoduc.net.vn/du-thao-nghi-dinh-quy-dinh-chi-tiet-mot-so-dieu-cua-luat-nha-giao-post256568.gd

https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Lao-dong-Tien-luong/Thong-tu-13-2024-TT-BGDDT-tieu-chuan-thang-hang-nghe-nghiep-giao-vien-mam-non-cong-lap-629730.aspx

https://xaydungchinhsach.chinhphu.vn/toan-van-thong-tu-08-2023-tt-bgddt-sua-doi-quy-dinh-bo-nhiem-xep-luong-giao-vien-pho-thong-119230416104910129.htm

https://thuvienphapluat.vn/cong-van/Bo-may-hanh-chinh/Cong-van-64-BNV-CCVC-2024-xac-dinh-co-cau-ngach-cong-chuc-chuc-danh-nghe-nghiep-vien-chuc-595520.aspx

(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.

Cao Nguyên

Nguồn Giáo Dục VN : https://giaoduc.net.vn/du-kien-xet-dac-cach-thang-tien-nghe-nghiep-nha-giao-khong-bi-rang-buoc-ve-so-luong-tieu-chuan-post256624.gd