Dự thảo Luật Thương mại điện tử Bảo vệ dữ liệu, giúp người Việt Nam mua hàng Việt trên sàn Việt bằng công nghệ Việt

3 giờ trướcBài gốc

Phó Thủ tướng Chính phủ Bùi Thanh Sơn giải trình tại Phiên thảo luận. Ảnh: Phạm Thắng

Dữ liệu người dùng cần được bảo vệ một cách nghiêm cẩn

ĐBQH Bế Trung Anh (Vĩnh Long) nêu rõ, dự thảo Luật Thương mại điện tử có ngôn ngữ hiện đại, cách tiến cận toàn cầu và phản ánh rõ tinh thần Nhà nước kiến tạo, thị trường dẫn dắt, công nghệ hỗ trợ quản trị. Đây là một trong những dự thảo Luật tiến bộ về tư duy lập pháp trong thời kỳ chuyển đổi số, thể hiện rõ ràng khát vọng đưa Việt Nam trở thành quốc gia thương mại năng động và minh bạch hàng đầu khu vực.

Tuy nhiên, đại biểu cũng cho rằng, dự thảo Luật đã mở ra nhiều cánh cửa, nhưng một số “bản lề” còn cứng, khiến cánh cửa đổi mới chưa thể mở hết.

"Chúng ta đang nhận diện thương mại điện tử như một lĩnh vực quan trọng, song đây không chỉ là một ngành, mà là hạ tầng số". Nêu quan điểm này, đại biểu nhấn mạnh, "nếu chỉ quản lý hoạt động mà chưa kiến tạo hệ sinh thái, thì Luật này chỉ giống như một sân bay lớn nhưng thiếu tháp điều khiển, máy bay có thể chạy dài nhưng không thể cất cánh".

ĐBQH Bế Trung Anh (Vĩnh Long) phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển

Đại biểu chỉ rõ, khoản 7c, Điều 16 yêu cầu nền tảng cung cấp mô tả thuật toán. Đây là quy định rất tiến bộ, nhưng nếu thiếu hướng dẫn cụ thể thì cơ quan quản lý có thể buộc doanh nghiệp phải tiết lộ toàn bộ mã nguồn hoặc bí mật kinh doanh. Điều này sẽ khiến không một startup công nghệ nào dám đặt máy chủ tại nước ta. "Một quy định đúng về mục tiêu nhưng sai về cách thực hiện, có thể ngăn cản đổi mới sáng tạo và đó là điều chúng ta phải tránh", đại biểu lưu ý.

Bên cạnh đó, theo đại biểu Bế Trung Anh, dữ liệu người dùng là "trái tim" của thương mại điện tử cần được bảo vệ một cách nghiêm cẩn.

Điều 16 và Điều 18 đã cho phép nền tảng xác thực, lưu trữ và chia sẻ dữ liệu người dùng. Nhưng nếu thiếu giới hạn rõ ràng, quy định này sẽ xung đột với Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân và gây rủi ro nghiêm trọng cho quyền riêng tư. Khi một người dân chỉ đặt mua một cuốn sách, nhưng dữ liệu về vị trí, tài chính hoặc thậm chí hành vi lướt web bị thu thập một cách quá mức thì không còn là thương mại mà đó là xâm phạm.

Do đó, đại biểu đề nghị, bổ sung Điều 16a quy định xác thực và lưu trữ dữ liệu phải tuân thủ nguyên tắc tối thiểu hóa, chỉ thu thập dữ liệu cần thiết cho giao dịch, chỉ chia sẻ khi có căn cứ pháp luật một cách rõ ràng.

“Nếu không làm vậy, nước ta có thể bị các đối tác thương mại quốc tế đánh giá là thiếu an toàn dữ liệu và hàng triệu doanh nghiệp nhỏ sẽ khó tiếp cận với các thị trường xuất khẩu số”, đại biểu Bế Trung Anh nhấn mạnh.

ĐBQH Nguyễn Thị Thu Thủy (Gia Lai) phát biểu. Ảnh: Quang Khánh

ĐBQH Nguyễn Thị Thu Thủy (Gia Lai) đề nghị, cần có các biện pháp bảo vệ thông tin cá nhân chặt chẽ hơn trên nền tảng thương mại điện tử, như: nghiên cứu bổ sung các điều kiện bắt buộc ẩn thông tin cá nhân trong các giao dịch; trách nhiệm của các doanh nghiệp luôn cảnh báo rủi ro và minh bạch giao dịch; quy định trên các sàn giao dịch hiển thị mức độ uy tín người bán, lịch sử khiếu nại, đánh giá xác thực như lý lịch tư pháp của doanh nghiệp, tạo hệ thống tra cứu uy tín doanh nghiệp như danh sách doanh nghiệp bị tố cáo lừa đảo, sàn vi phạm, website giả mạo...

Khuyến khích, ưu tiên sàn thương mại điện tử Việt Nam

Cho rằng Luật cần có chính sách hỗ trợ sàn thương mại điện tử Việt Nam phát triển, ĐBQH Đoàn Thị Thanh Mai (Hưng Yên) nêu rõ, hiện nay, hơn 90% thị trường thương mại điện tử nước ta thuộc về các sàn có vốn nước ngoài. Điều này đồng nghĩa với dòng tiền, dữ liệu và lợi nhuận phần lớn "chảy ra" ngoài lãnh thổ. Trong khi doanh nghiệp trong nước dù có năng lực cũng rất khó cạnh tranh do chưa được hưởng cơ chế hỗ trợ phù hợp.

ĐBQH Đoàn Thị Thanh Mai (Hưng Yên) phát biểu. Ảnh: Hồ Long

“Dự thảo Luật cần hướng tới chính sách khuyến khích, ưu tiên và bảo vệ sàn thương mại điện tử Việt Nam, coi đây là hạ tầng kinh tế số quan trọng của quốc gia, tương tự như viễn thông hay ngân hàng. Có như vậy mới hình thành được nền thương mại số độc lập, tự chủ của nước ta”.

Nhấn mạnh như vậy, đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai cũng đề nghị giảm giá phí sàn để giảm giá hàng hóa, giúp cả người bán và người mua được hưởng lợi. Hiện nay, các sàn nước ngoài thường thu phí cao từ 15 - 30%, làm tăng giá bán lẻ và giảm lợi nhuận của người sản xuất trong nước. Một hướng đi khác đang được một số doanh nghiệp Việt Nam triển khai là mô hình sàn không thu phí nhà bán, giúp giảm giá hàng hóa và chia sẻ lợi ích với người tiêu dùng.

Ví dụ, một số sàn giao dịch của doanh nghiệp Việt Nam đang áp dụng mô hình F2C (tức là từ nhà máy đến người tiêu dùng), không thu phí người bán, từ đó hàng hóa Việt rẻ hơn, cạnh tranh hơn và người tiêu dùng được hưởng lợi trực tiếp. Việc khuyến khích các mô hình này nhằm hướng thương mại điện tử trở thành công cụ thúc đẩy tiêu dùng nội địa, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và nông sản Việt Nam.

Các đại biểu dự phiên họp. Ảnh: Quang Khánh

"Thương mại điện tử không chỉ là kênh bán hàng mà là hạ tầng kinh tế số và chủ quyền số quốc gia. Một đạo luật tiến bộ khuyến khích sàn Việt Nam, bảo vệ dữ liệu Việt và dòng tiền Việt sẽ giúp người Việt mua hàng Việt trên sàn Việt và bằng công nghệ Việt", đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai nêu quan điểm.

Tuy nhiên, điều đáng lo ngại là hiện nay, dữ liệu thương mại điện tử của người Việt Nam lại được lưu trữ và xử lý tại nước ngoài. "Dữ liệu người dùng, hành vi tiêu dùng và thanh toán là một tài nguyên quý giá, có ý nghĩa chiến lược với an ninh kinh tế". Vì vậy, đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai đề nghị Luật phải có quy định rõ dữ liệu thương mại điện tử của công dân Việt Nam phải được lưu trữ trong lãnh thổ Việt Nam và các sàn nước ngoài hoạt động tại Việt Nam phải tuân thủ nghiêm quy định này. Đây là điều kiện tiên quyết để bảo vệ chủ quyền số và an toàn thông tin trên quốc gia.

Giải trình tại Phiên thảo luận của Quốc hội, Phó Thủ tướng Chính phủ Bùi Thanh Sơn cho biết sẽ tiếp thu ý kiến các đại biểu Quốc hội nhằm tạo ra một môi trường khuyến khích các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước tham gia phát triển thương mại điện tử.

Phó Thủ tướng Chính phủ cũng cho biết, việc phát triển thị trường thương mại điện tử là rất tốt để thúc đẩy lưu thông hàng hóa, mở rộng thị trường xuyên biên giới, gắn với bảo đảm an ninh và lợi ích quốc gia, đầu tư hạ tầng số, phát triển hệ sinh thái thương mại thông minh, thương mại điện tử thông minh, xanh, bền vững và nguồn nhân lực chất lượng cao. Đồng thời, ưu tiên hỗ trợ các hộ kinh doanh khởi nghiệp, hợp tác xã, doanh nghiệp nhỏ và vừa, phụ nữ, người khuyết tật, vùng khó khăn thông qua đào tạo chuyển đổi số và xây dựng mô hình điểm về thương mại điện tử.

"Các chính sách phát triển thương mại điện tử sẽ được cụ thể hóa tại Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Thương mại điện tử", Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn khẳng định.

Anh Thảo

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/du-thao-luat-thuong-mai-dien-tu-bao-ve-du-lieu-giup-nguoi-viet-nam-mua-hang-viet-tren-san-viet-bang-cong-nghe-viet-10395572.html