Giảm nghèo bền vững: Ngành tài chính thúc đẩy phân bổ và huy động nguồn lực

2 giờ trướcBài gốc

Bước tiến vững chắc trên hành trình giảm nghèo đa chiều, bền vững

Giảm nghèo bền vững là một trong những mục tiêu quan trọng hàng đầu của sự phát triển kinh tế – xã hội, đồng thời, cũng là thước đo phản ánh sự tiến bộ và công bằng trong một quốc gia. Ở Việt Nam, trong bối cảnh chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách nhằm giảm nghèo, từng bước cải thiện đời sống Nhân dân và thu hẹp khoảng cách giàu nghèo giữa các vùng miền. Cụ thể như: Nghị quyết số 24/2021/QH15 ngày 28/7/2021 của Quốc hội về phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 – 2025; Quyết định số 90/QĐ-TTg ngày 18/01/2022 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 – 2025; Quyết định số 24/2021/QĐ-TTg ngày 16/7/2021 của Thủ tướng Chính phủ ban hành quy trình rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo hằng năm và quy trình xác định hộ làm nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp và diêm nghiệp có mức sống trung bình giai đoạn 2022 – 2025…

Đảng và Nhà nước đã ưu tiên bố trí nhiều nguồn lực nhằm triển khai các chính sách giảm nghèo. Riêng Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 có tổng kinh phí 75.000 tỷ đồng, trong đó ngân sách trung ương chiếm 48.000 tỷ đồng, vốn đối ứng của địa phương khoảng 12.000 tỷ đồng, cùng với các nguồn lực huy động từ xã hội hóa.

Trong giai đoạn này, các kết quả giảm nghèo đã đạt và vượt mục tiêu, chỉ tiêu Quốc hội, Chính phủ giao (chỉ tiêu giao là giảm 1-1,5%/năm). Tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 5,2% năm đầu kỳ xuống còn 1,93% năm 2024. Trung bình mỗi năm, tỷ lệ hộ nghèo vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giảm trên 3%.

Việt Nam tiếp tục được đánh giá là điểm sáng trong thực hiện mục tiêu phát triển bền vững, hoàn thành sớm mục tiêu thiên niên kỷ của Liên Hợp quốc về xóa đói, giảm nghèo.

Tặng thẻ bảo hiểm y tế cho học sinh nghèo, khó khăn.

Cũng theo báo cáo tổng hợp của Bộ Tài chính, trong năm 2025, tổng nguồn vốn ngân sách nhà nước dành cho 3 Chương trình mục tiêu quốc gia (bao gồm: Xây dựng nông thôn mới, Giảm nghèo bền vững và Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi) lên tới gần 75.000 tỷ đồng. Trong đó, vốn từ ngân sách Trung ương là 52.584 tỷ đồng, còn lại hơn 22.370 tỷ đồng là từ ngân sách địa phương.

Tính đến ngày 31/8/2025, tổng vốn đầu tư công của 3 Chương trình giải ngân đạt khoảng 26.426 tỷ đồng, tương đương 50% kế hoạch. Trong đó, chương trình giảm nghèo bền vững mới giải ngân được khoảng 2.270 tỷ đồng, đạt 42% so với kế hoạch.

Tại tỉnh Nghệ An, năm 2025, địa phương này đã bố trí 336,199 tỷ đồng vốn chi thường xuyên cho các hoạt động giảm nghèo (theo Quyết định số 1327/QĐ-UBND ngày 12/5/2025 của Ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An), đồng thời đẩy mạnh huy động nguồn lực xã hội cho Quỹ "Vì người nghèo", "Tết vì người nghèo" và các chương trình nhà ở nhân ái. Bên cạnh đó, tỉnh Nghệ An cũng ưu tiên đầu tư giáo dục nghề nghiệp, phát triển kết cấu hạ tầng, gắn kết giảm nghèo với các chương trình xây dựng nông thôn mới, phát triển vùng dân tộc thiểu số và thích ứng biến đổi khí hậu.

Giải pháp để nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách giảm nghèo

Nguồn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025 được Quốc hội và Chính phủ phân bổ cho các bộ, ngành và địa phương. Ngân hàng Chính sách xã hội tiếp tục mở rộng nguồn vốn cho vay, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của người nghèo.

Giai đoạn 2020-2025, hơn 12 triệu lượt hộ nghèo và đối tượng chính sách được vay vốn, với tổng doanh số đạt hơn 555.000 tỷ đồng. Nguồn vốn này đã tạo việc làm cho hơn 3,8 triệu lao động, trong đó có 37.000 lao động ra nước ngoài làm việc, gần 12.000 người hoàn lương vay vốn tự tạo việc làm; hỗ trợ gần 351.000 lượt học sinh, sinh viên có hoàn cảnh khó khăn được vay vốn học tập.

Đồng thời, vốn chính sách đã giúp xây dựng hơn 8,1 triệu công trình nước sạch, vệ sinh nông thôn; hơn 49.000 căn nhà ở xã hội và hơn 24.000 căn nhà cho hộ nghèo, đối tượng chính sách.

Nhờ đó, đến giữa năm 2025, tỷ lệ hộ nghèo ở các huyện nghèo giảm từ 45% xuống còn 24,86%; tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số giảm từ 25% xuống 12,55%.

Bước sang giai đoạn 2026 - 2030, dự kiến nguồn lực hỗ trợ từ ngân sách nhà nước cho Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững khoảng 360.000 tỷ đồng.

Giai đoạn 2026 - 2030, nội dung giảm nghèo bền vững sẽ tập trung vào 3 nhóm vấn đề lớn: Hỗ trợ phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội cho các địa bàn nghèo; hỗ trợ giảm các chiều thiếu hụt các dịch vụ xã hội cơ bản theo chuẩn nghèo mới; quản lý điều hành, thông tin tuyên truyền, kiểm tra giám sát.

Từ năm 2028, mức sống tối thiểu sẽ được công bố hằng năm để làm căn cứ xác định các chuẩn chính sách xã hội, đồng thời đặc biệt phục vụ việc điều chỉnh mức lương tối thiểu vùng cho người lao động tại Việt Nam. Hiện Bộ Tài chính đang Dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ nhằm phê duyệt Đề án này.

Những kết quả đạt được cho thấy vai trò trọng yếu của tài chính trong giảm nghèo bền vững, đồng thời đặt ra yêu cầu tiếp tục cải thiện cơ chế phân bổ, giải ngân và huy động đa dạng nguồn lực, đảm bảo giảm nghèo gắn với phát triển kinh tế - xã hội một cách toàn diện và bền vững.

Lãnh đạo địa phương đi thăm bà con vùng dân tộc khó khăn.

Tuy nhiên, nguồn lực phân bổ vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu thực tế. Tổng ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025 khoảng 44.607 tỷ đồng, bổ sung từ địa phương 2.882 tỷ đồng và xã hội hóa 8.903 tỷ đồng - vẫn thấp so với yêu cầu.

Theo Bộ Tài chính, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng giải ngân chậm, như một số nội dung hỗ trợ của chương trình đã không còn đối tượng thụ hưởng, hoặc đối tượng dự kiến ban đầu đã đủ điều kiện thoát hỗ trợ, dẫn đến nguồn lực không còn nơi để “đi vào thực tế”. Còn tình trạng chậm trễ trong đề xuất phân bổ phần kinh phí thường xuyên, gây ra tình trạng “vốn có nhưng không thể sử dụng”.

Ngoài ra, quá trình sắp xếp lại bộ máy chính quyền địa phương cũng là nguyên nhân khiến các thủ tục phân bổ, thanh toán, giải ngân vốn bị chậm do thay đổi chủ đầu tư, cơ quan phê duyệt và hệ thống kế toán.

Do đó, cần đưa ra một số các giải pháp như: Nâng cao tinh thần trách nhiệm của các cấp, các ngành, đặc biệt là hệ thống chính trị ở cơ sở đối với công tác đào tạo nghề, giải quyết việc làm và giảm nghèo bền vững.

Bên cạnh đó, tích cực đổi mới phong trào thi đua “Cả nước chung tay vì người nghèo – không để ai bị bỏ lại phía sau”; đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền mục tiêu giảm nghèo sâu rộng đến các cấp, các ngành, mọi tầng lớp nhân dân, đặc biệt là người nghèo.

Đồng thời, thực hiện có hiệu quả việc lồng ghép các chương trình, dự án, đề án, kế hoạch đào tạo nghề, tạo việc làm, giảm nghèo phù hợp với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Tranh thủ các nguồn hỗ trợ khác đầu tư cho công tác giảm nghèo, tăng cường huy động vốn từ ngân sách địa phương, các nguồn huy động đóng góp hợp pháp của doanh nghiệp và vốn đối ứng, tham gia đóng góp của người dân, đối tượng thụ hưởng để tập trung nguồn lực đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng thiết yếu phục vụ cho sản xuất và dân sinh.

Các địa phương thực hiện đầy đủ, kịp thời các chính sách đối với hộ nghèo, hộ cận nghèo; hỗ trợ tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản để giúp họ thoát nghèo bền vững.

Chú trọng hỗ trợ vốn vay phát triển sản xuất, đa dạng nguồn vốn tín dụng cho hộ nghèo, tạo điều kiện cho hộ nghèo, hộ cận nghèo tiếp cận nguồn vốn vay, các chương trình, dự án để phát triển sản xuất, giảm nghèo bền vững.

Có thể nói, từ những chính sách cụ thể đến các hành động thực tiễn, Đảng và Nhà nước ta đã và đang chứng minh rằng, giảm nghèo không chỉ là nhiệm vụ kinh tế – xã hội đơn thuần, mà còn là phép thử cho hiệu quả quản trị, cho tinh thần đoàn kết và cho sức mạnh nội sinh của cả hệ thống chính trị. Những kết quả đạt được trong những năm qua không chỉ là "trái ngọt" của một giai đoạn nỗ lực, mà còn là nền tảng để đất nước tự tin bước vào giai đoạn 2026 - 2030 với tầm nhìn dài hạn và kỷ nguyên vươn mình.

Ngọc Tuấn

Nguồn TCDN : https://taichinhdoanhnghiep.net.vn/giam-ngheo-ben-vung-nganh-tai-chinh-thuc-day-phan-bo-va-huy-dong-nguon-luc-d62728.html