Giám sát của HĐND cấp xã khi vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấpBài cuối: Làm rõ thẩm quyền và cơ chế trong hoạt động giám sát

2 giờ trướcBài gốc

Chế tài đủ mạnh, giám sát mới hiệu quả

Luật Hoạt động giám sát Quốc hội và HĐND năm 2015 đã tạo khung pháp lý quan trọng, song khi đi vào thực tế ở cấp xã lại bộc lộ hạn chế. Nhiều ý kiến cho rằng, Dự thảo sửa đổi luật này cần quy định rõ: cơ quan chịu giám sát bắt buộc cung cấp thông tin đầy đủ, kịp thời; đồng thời, cho phép HĐND xã mời chuyên gia, trưng cầu giám định trong lĩnh vực phức tạp như ngân sách, đầu tư công. Một cử tri nói rất chí lý rằng, muốn giám sát có chiều sâu, đại biểu phải có thêm công cụ và hỗ trợ chuyên môn.

Cử tri Hà Tĩnh góp ý nội dung dự thảo Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND sửa đổi tại cuộc TXCT giữa Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh với cử tri. Ảnh: Bình Nguyên

Trên thực tế, công khai ngân sách nhiều nơi người dân khó tiếp cận thông tin rõ ràng. Những vụ việc đất đai kéo dài, hồ sơ chậm xử lý. Các công trình đầu tư công nhỏ lẻ chậm tiến độ, chất lượng thấp, có những công trình thi công kéo dài dẫn đến đội vốn phải điều chỉnh chủ trương đầu tư… Đại biểu HĐND cấp xã nhiều lần kiến nghị, chất vấn, nhưng vì không có công cụ ràng buộc để buộc cơ quan hành chính cùng cấp thực hiện nên kiến nghị bị kéo dài, chậm hoặc chưa được giải quyết.

Đại biểu Hoàng Thu Hằng - xã Hiệp Lực, tỉnh Thái Nguyên chia sẻ: Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND năm 2015 mới chỉ dừng lại ở việc giao quyền cho Đoàn giám sát và HĐND kiến nghị cấp có thẩm quyền xem xét xử lý. Ở cấp xã, đối tượng giám sát chủ yếu là UBND và các công chức chuyên môn, nay theo mô hình mới có thêm các phòng, ngành, đơn vị trực thuộc nhưng cấp có thẩm quyền xử lý thường là UBND cùng cấp, nghĩa là đối tượng được giám sát với người có trách nhiệm xử lý cùng một người. Điều này không tránh khỏi “vừa đá bóng vừa thổi còi”, chưa kể kinh phí hoạt động của HĐND lại do Chủ tịch UBND cấp xã duyệt. Rất khó cho HĐND”. Cử tri Phạm Bình - phường Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ thẳng thắn chỉ rõ, Luật chưa quy định rõ phạm vi, đối tượng và chế tài thực hiện giám sát nên thiếu sức nặng để tạo chuyển biến.

Dự thảo yêu cầu cơ quan chịu giám sát báo cáo kết quả, nhưng chưa có chế tài khi chậm hoặc không thực hiện. Một đại biểu HĐND xã kiến nghị, cần bổ sung, nếu quá 60 ngày không có kết quả, HĐND cấp xã được quyền báo cáo lên HĐND tỉnh hoặc Ủy ban Thường vụ Quốc hội để xem xét trách nhiệm. Cử tri đồng tình, vì thực tế nhiều kiến nghị “nằm im” nhiều năm, không ai chịu trách nhiệm. Chỉ khi có chế tài đủ mạnh, giám sát mới thực sự hiệu quả.

Mở đường cho kiến nghị vượt cấp

Dự thảo quy định HĐND xã chủ yếu giám sát cơ quan, tổ chức, cá nhân cùng cấp để tránh chồng chéo. Nhưng thực tế, nhiều vấn đề ở xã lại liên quan trực tiếp đến cơ quan cấp trên, nhất là trong mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, như đo đạc đất đai, cấp sổ đỏ, hay quản lý dự án đầu tư. Một cử tri Đắk Lắk nêu rõ, Luật cần bổ sung cơ chế cho phép HĐND cấp xã báo cáo, kiến nghị trực tiếp lên cấp trên khi vấn đề vượt thẩm quyền, bảo đảm quyền lợi của người dân không bị bỏ lửng; đồng thời, quy định rõ cho HĐND cấp xã có quyền giám sát tất cả các cơ quan từ Trung ương đến địa phương đóng trên địa bàn theo địa giới hành chính hoặc liên quan ngoài địa bàn có thể làm việc để làm rõ vấn đề, nội dung giám sát.

Tương tự như vậy, nhiều đại biểu HĐND cấp xã kiến nghị nên bổ sung vào dự thảo Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND sửa đổi thẩm quyền giám sát Ban của HĐND cấp xã như Ban của HĐND cấp tỉnh, cụ thể:“Trường hợp cần thiết do yêu cầu của thực tiễn, Ban của Hội đồng nhân dân cấp xã tiến hành giám sát hoạt động của cơ quan, tổ chức, cá nhân khác ở địa phương trong việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật” thay vì chỉ cho phép Ban của HĐND cấp tỉnh như Điều 33 Dự thảo.

“Nếu không quy định rõ thì rất khó cho HĐND cấp xã hoàn thành chức năng giám sát, bởi nhiều vấn đề dân sinh liên quan đến các cơ quan cấp tỉnh - khi mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, nhiều cơ quan chuyển về trực thuộc tỉnh như tòa án, viện kiểm sát, thi hành án, thuế, bảo hiểm, nước sạch, kho bạc… ông Hoàng Văn Hà - đại biểu HĐND cấp xã ở Hà Tĩnh phân tích.

Một điểm mới quan trọng của dự thảo là giám sát văn bản quy phạm pháp luật. Thực tiễn ở cấp xã số lượng văn bản quy phạm pháp luật ít, văn bản hành chính có chứa yếu tố quy phạm pháp luật khá nhiều, dự thảo nên mở rộng thêm đối tượng giám sát đối với các văn bản dạng này (hành chính nhưng chứa yếu tố quy phạm pháp luật) và cả văn bản hành chính nói chung. Bởi thực tiễn, sai phạm nhiều vẫn rơi vào những văn bản hành chính thông thường, các quyết định hành chính trên các lĩnh vực thiết yếu như đất đai, tài chính, ngân sách, đầu tư công... là chủ yếu", bà Lê Hồng Hạnh - đại biểu HĐND phường Nam Hồng Lĩnh, Hà Tĩnh kiến nghị.

Dự thảo Luật sửa đổi Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND lần này đã tiến một bước dài với nhiều điểm mới. Chỉ khi tiếp thu sâu sắc ý kiến từ thực tiễn, bổ sung cơ chế thực thi cụ thể, giám sát mới trở thành công cụ quyền lực mềm nhưng đủ mạnh. Bởi giám sát ở xã không phải thủ tục hành chính, mà là sự bảo đảm cho từng đồng ngân sách, từng thửa đất, từng công trình phúc lợi minh bạch. Khi HĐND xã thật sự có quyền, có công cụ, niềm tin của Nhân dân mới được củng cố, nền móng Nhà nước pháp quyền mới bền vững từ cơ sở.

BÌNH NGUYÊN - NGUYỄN THÙY

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/giam-sat-cua-hdnd-cap-xa-khi-van-hanh-mo-hinh-chinh-quyen-dia-phuong-2-cap-bai-cuoi-lam-ro-tham-quyen-va-co-che-trong-hoat-dong-giam-sat-10389653.html