Greenland: Từ tham vọng lịch sử mở rộng lãnh thổ đến căn cứ quân sự chiến lược của Mỹ - Kỳ cuối

11 giờ trướcBài gốc

Một căn cứ ngầm ở Greenland, năm 1959. Ảnh: GettyImages

Từ hiệp ước quân sự với Đan Mạch năm 1951 đến việc xây dựng căn cứ Không quân Thule và các dự án quân sự tuyệt mật như Iceworm, Mỹ đã không ngừng củng cố vị thế của mình tại Greenland. Dù hòn đảo này được mở rộng quyền tự trị từ năm 1979, nhưng ảnh hưởng của Washington tại đây vẫn không hề suy giảm.

Chiến lược quân sự của Mỹ tại Greenland trong Chiến tranh Lạnh

Sau khi không thể mua lại Greenland vào năm 1946, Mỹ tiếp tục tìm cách duy trì sự hiện diện quân sự tại khu vực này. Sự đối đầu giữa Mỹ và Liên Xô trong Chiến tranh Lạnh đã đưa Greenland vào vị trí chiến lược quan trọng giữa hai cường quốc hạt nhân.

Tướng Hap Arnold từng tuyên bố: “Nếu có một cuộc chiến tranh thế giới lần thứ ba, trung tâm chiến lược của nó sẽ là Bắc Cực”. Nhận thức được điều này, Washington nhanh chóng triển khai các kế hoạch quân sự nhằm biến Greenland thành một căn cứ trọng yếu.

Năm 1951: Hiệp ước quân sự với Đan Mạch và việc xây dựng căn cứ Thule

Thay vì rút khỏi Greenland sau Thế chiến II, Mỹ đã ký hiệp ước quân sự với Đan Mạch vào năm 1951, cho phép quân đội Mỹ thiết lập và vận hành các căn cứ quân sự tại đây. Trong bối cảnh căng thẳng với Moskva gia tăng, Washington đã triển khai dự án mật mang tên “Blue Jay” nhằm xây dựng một căn cứ không quân khổng lồ trên bờ biển Tây Bắc của Greenland.

Việc xây dựng Căn cứ Không quân Thule từ năm 1951 đến 1953 được xem là một trong những công trình quân sự phức tạp nhất của Mỹ thời kỳ đó, với quy mô tương đương Kênh đào Panama. Hơn 12.000 công nhân tham gia xây dựng, vận chuyển hơn 300.000 tấn hàng hóa để hoàn thiện căn cứ. Đây không chỉ là một cơ sở quân sự quan trọng mà còn là một trung tâm phòng thủ chủ chốt của Mỹ tại Bắc Cực.

Trong giai đoạn đỉnh cao của Chiến tranh Lạnh, khoảng 10.000 quân nhân Mỹ được triển khai tại Căn cứ Không quân Thule. Nhờ vào vị trí chiến lược của Greenland, căn cứ này giúp Mỹ phản ứng nhanh chóng với các mối đe dọa hạt nhân từ Liên Xô. Các máy bay ném bom B-52 từ Thule có thể tiếp cận Moskva trong vòng vài giờ, tạo lợi thế đáng kể trong cuộc đối đầu giữa hai siêu cường.

Lối vào của Trại Century. Ảnh: Getty Images

Dự án Iceworm: Tham vọng kiểm soát chiến lược từ dưới lớp băng

Không dừng lại ở việc xây dựng căn cứ không quân, Mỹ còn thử nghiệm việc thiết lập các cơ sở quân sự dưới lớp băng vĩnh cửu của Greenland. Một trong những dự án tham vọng nhất là Trại Century, một căn cứ vận hành bằng năng lượng hạt nhân được xây dựng ngay dưới lớp băng.

Trại Century không chỉ là một căn cứ quân sự mà còn được thiết kế như một khu tổ hợp hoàn chỉnh, bao gồm nhà thờ, thư viện, nhà ăn và cả sân chơi bowling. Đây là một phần của “Dự án Iceworm” - kế hoạch xây dựng một mạng lưới đường sắt dưới lòng băng Greenland nhằm triển khai các tên lửa hạt nhân có khả năng tấn công Liên Xô.

Tuy nhiên, tham vọng này nhanh chóng bị dập tắt do điều kiện tự nhiên khắc nghiệt. Các nhà khoa học Mỹ phát hiện băng ở Greenland không ổn định như dự đoán, khiến các đường hầm trong lòng băng có nguy cơ sụp đổ theo thời gian. Do đó, Dự án Iceworm bị hủy bỏ trước khi đi vào hoạt động, nhưng Trại Century vẫn được sử dụng cho các nghiên cứu khoa học quân sự cho đến khi bị bỏ hoang vào những năm 1960.

Năm 2020, Căn cứ Không quân Thule được chuyển giao cho Lực lượng Không gian Mỹ và đổi tên thành Căn cứ Vũ trụ Pituffik. Đây là một phần trong chiến lược mới của Washington nhằm tăng cường năng lực phòng thủ trên không gian, đồng thời tiếp tục tận dụng vị trí chiến lược của Greenland trong các hoạt động quân sự.

Căn cứ không quân Thule (nay là Căn cứ vũ trụ Pituffik) ở Pituffik, Greenland. Ảnh: GettyImages

Quan điểm của Tổng thống Donald Trump và tương lai của Greenland trong chiến lược Mỹ

Dù nỗ lực mua Greenland đã chấm dứt từ lâu, nhưng chính quyền Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump một lần nữa công khai ý định mua lại hòn đảo này vào năm 2019. Ông Trump khẳng định Greenland có giá trị chiến lược to lớn đối với Mỹ, không chỉ về mặt quân sự mà còn liên quan đến tài nguyên thiên nhiên và vị trí địa chính trị. Tuy nhiên, đề xuất này đã vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ chính quyền Đan Mạch, khiến căng thẳng ngoại giao giữa hai nước gia tăng.

Bất chấp việc đề nghị mua Greenland bị bác bỏ, động thái này cho thấy Mỹ chưa bao giờ từ bỏ tham vọng kiểm soát hòn đảo này. Với vị trí chiến lược tại Bắc Cực, Greenland vẫn tiếp tục là một yếu tố quan trọng trong kế hoạch quân sự và địa chính trị của Washington, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh với Nga và Trung Quốc đang gia tăng tại khu vực này.

Dù chưa thể biến Greenland thành một phần lãnh thổ Mỹ, Washington vẫn duy trì sự kiểm soát gián tiếp thông qua các thỏa thuận quân sự với Đan Mạch và đầu tư vào hạ tầng quân sự tại Greenland. Trong thời gian tới, hòn đảo này tiếp tục là tâm điểm của các cuộc cạnh tranh địa chính trị giữa các cường quốc, đặc biệt khi lợi ích quân sự và kinh tế tại Bắc Cực ngày càng gia tăng.

Hoàng Anh/Báo Tin tức

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/the-gioi/greenland-tu-tham-vong-lich-su-mo-rong-lanh-tho-den-can-cu-quan-su-chien-luoc-cua-my-ky-cuoi-20250310164806260.htm