Hiệp định EVFTA tròn 5 năm: 'Cú hích' từ giá trị thương mại gần 300 tỉ USD'

17 giờ trướcBài gốc

Ngày 1-8, nhân kỷ niệm 5 năm Hiệp định Thương mại Tự do giữa EU và Việt Nam (EVFTA) có hiệu lực, Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) đã phát hành thông cáo báo chí, tổng kết một chặng đường hợp tác thành công và định hình những bước đi tiếp theo.

Báo cáo vẽ nên một bức tranh sáng với những con số ấn tượng, nhưng cũng không né tránh các rào cản cần tháo gỡ để tối đa hóa tiềm năng của hiệp định lịch sử này.

Những 'trái ngọt' và niềm tin từ cộng đồng doanh nghiệp

Năm năm không phải là một chặng đường dài, nhưng đủ để hiệp định EVFTA chứng minh vai trò là một cú hích mạnh mẽ cho quan hệ kinh tế song phương. Theo số liệu từ Cục Thống kê Việt Nam, chỉ trong giai đoạn từ tháng 8-2020 đến tháng 5-2025, kim ngạch thương mại hai chiều xuất nhập khẩu đã đạt 298 tỉ USD.

Con số 298 tỉ USD chiếm gần 40% tổng kim ngạch thương mại tích lũy giữa hai bên kể từ năm 1995, một minh chứng rõ ràng cho vai trò xúc tác của hiệp định EVFTA. Nhờ đó, Việt Nam đã vươn lên trở thành đối tác thương mại hàng hóa lớn nhất của EU tại ASEAN và đứng thứ 16 trên toàn cầu.

Không chỉ là những con số vĩ mô, hiệu ứng của Hiệp định EVFTA đã lan tỏa sâu rộng trong cộng đồng doanh nghiệp. Chỉ số Niềm tin Kinh doanh (BCI) quý II-2025 của EuroCham cho thấy, có tới 66% doanh nghiệp tham gia khảo sát đang tích cực giao thương giữa hai khu vực, và gần như toàn bộ (98,2%) đều có hiểu biết về hiệp định.

Theo số liệu từ Cục Thống kê Việt Nam, chỉ trong giai đoạn từ tháng 8-2020 đến tháng 5-2025, kim ngạch thương mại hai chiều xuất nhập khẩu đã đạt 298 tỉ USD. Ảnh: QH

Quan trọng hơn, một nửa số doanh nghiệp đã ghi nhận lợi ích ở mức từ trung bình đến đáng kể. Sức hấp dẫn của việc cắt giảm thuế quan ngày càng rõ rệt, khi tỷ lệ doanh nghiệp xem đây là lợi thế then chốt đã tăng vọt từ 29% trong quý II-2024 lên 61% trong cùng kỳ năm nay. Một số doanh nghiệp thậm chí đã định lượng được lợi nhuận trực tiếp từ hiệp định, với mức tăng trung bình vào lợi nhuận ròng là 8,7%.

Ông Bruno Jaspaert, Chủ tịch EuroCham khẳng định Hiệp định EVFTA nổi bật như một biểu tượng của niềm tin và tinh thần hợp tác trong bối cảnh địa chính trị toàn cầu đầy biến động. Đồng quan điểm, Đại sứ EU Julien Guerrier nhấn mạnh: “Hiệp định đã củng cố lòng tin, thúc đẩy thương mại và mang lại lợi ích thiết thực cho cả hai phía”. Rõ ràng, Hiệp định EVFTA không chỉ là một thỏa thuận về thuế quan mà còn là nền tảng cho sự hài hòa về tiêu chuẩn và thịnh vượng bền vững.

Con đường hướng tới quan hệ chiến lược

Bên cạnh những thành công vang dội, chặng đường 5 năm cũng bộc lộ không ít thách thức trong quá trình thực thi. Theo EuroCham, các cơ chế phức tạp vẫn đang là rào cản lớn với doanh nghiệp. Báo cáo chỉ ra rằng 37% doanh nghiệp được khảo sát thường xuyên gặp phải chênh lệch trong định giá hải quan, làm gia tăng chi phí và giảm sức cạnh tranh. Bên cạnh đó, các quy định chưa rõ ràng và việc thực thi thiếu đồng bộ tiếp tục gây trở ngại cho hoạt động thương mại.

Một trong những thách thức lớn nhất hiện nay là quy tắc xuất xứ. Việc phần lớn hàng xuất khẩu của Việt Nam còn phụ thuộc vào nguyên phụ liệu nhập khẩu từ nước thứ ba khiến nhiều doanh nghiệp gặp khó trong việc chứng minh xuất xứ hợp lệ để hưởng ưu đãi thuế.

Vấn đề này càng thêm phức tạp trước những định nghĩa chưa rõ ràng về hàng hóa "trung chuyển" từ các đối tác thương mại khác. Ngay cả thủ tục cấp giấy chứng nhận xuất xứ (C/O), dù đã được tập trung hóa, vẫn còn tình trạng doanh nghiệp phải chờ đợi, gây tắc nghẽn dòng vốn.

Hiệp định EVFTA chứng minh vai trò là một cú hích mạnh mẽ cho quan hệ kinh tế song phương EU và Việt Nam. Ảnh minh họa: Q.H

Trước thực trạng này, cộng đồng doanh nghiệp châu Âu kêu gọi cải cách theo hướng đơn giản hóa, minh bạch, như triển khai đăng ký điện tử và cho phép doanh nghiệp tự chứng nhận xuất xứ.

Đáp lại, Chính phủ Việt Nam đã cho thấy quyết tâm cải cách mạnh mẽ, khởi xướng tinh gọn 30% bộ máy hành chính từ cuối năm 2024 và triển khai Chỉ số FTA toàn quốc năm 2025 để đo lường hiệu quả hội nhập.

Nhìn về tương lai, việc Hiệp định Bảo hộ Đầu tư (EVIPA) sớm được toàn bộ các nước thành viên EU phê chuẩn được kỳ vọng sẽ mở ra một làn sóng đầu tư chất lượng cao, dài hạn vào Việt Nam. Khi chính thức có hiệu lực, EVIPA sẽ thiết lập một khuôn khổ pháp lý vững chắc, góp phần bảo vệ và thúc đẩy dòng vốn đầu tư chất lượng cao, dài hạn từ châu Âu vào Việt Nam.

Việc nâng cấp mối quan hệ lên Đối tác Chiến lược Toàn diện được xem là bước phát triển tự nhiên tiếp theo giữa hai đối tác ngày càng đồng thuận trong các lĩnh vực then chốt như thương mại, phát triển bền vững và quản trị toàn cầu.

Sau 5 năm hiệp định EVFTA có hiệu lực, Việt Nam trở thành đối tác thương mại hàng đầu của EU tại ASEAN và đối tác lớn thứ 16 trên toàn cầu. Ảnh: Q.H

EU vẫn cam kết song hành cùng Việt Nam trên hành trình hướng tới một tương lai xanh, bền vững và thịnh vượng. Như được nêu rõ trong Sách Trắng 2025 của EuroCham, hợp tác phát triển bền vững sẽ đòi hỏi những cải cách được thể chế hóa. Một mối quan hệ đối tác sâu rộng hơn sẽ yêu cầu những bước tiến cụ thể trong việc hài hòa hóa thủ tục hải quan, đơn giản hóa quy trình hành chính, nâng cao tính nhất quán trong hệ thống pháp lý và đảm bảo thực thi minh bạch.

Việc triển khai hiệp định EVFTA một cách hiệu quả không chỉ đơn thuần là đáp ứng các cam kết đã ký – mà còn là chất xúc tác cho cải cách toàn diện hơn, góp phần mở rộng thị trường và tăng cường khả năng phục hồi dài hạn cho cả hai nền kinh tế.

Theo EuroCham, chỉ riêng trong năm 2024, Việt Nam đã cấp hơn 1,8 triệu C/O ưu đãi – tương đương giá trị xuất khẩu trên 100 tỉ USD. So với năm 2023, con số này tăng 18% về lượng và 28% về giá trị, chiếm khoảng 28% tổng kim ngạch xuất khẩu sang các thị trường có hiệp định FTA.

Đáng chú ý, xuất khẩu sang EU trong cùng năm đã đạt mức cao nhất từ trước đến nay, với gần 52 tỉ USD, tăng trưởng 18,4% so với cùng kỳ năm trước, phản ánh rõ xu hướng tận dụng hiệu quả hiệp định EVFTA trong thương mại song phương.

QUANG HUY

Nguồn PLO : https://plo.vn/hiep-dinh-evfta-tron-5-nam-cu-hich-tu-gia-tri-thuong-mai-gan-300-ti-usd-post863476.html