Huỳnh Thúy Kiều, Hà Nội bao dung đến ngỡ ngàng

8 giờ trướcBài gốc

Nhà thơ Huỳnh Thúy Kiều. Ảnh: NVCC

1. Năm 2024, tôi có hai kỷ niệm với nhà thơ Huỳnh Thúy Kiều. Tháng 4/2024, sau khi đi Đất Mũi, sau khi dự giỗ Quốc tổ Lạc Long Quân - Âu Cơ, thăm Cột cờ Hà Nội - quà tặng của nhân dân Hà Nội với nhân dân Cà Mau ở Đất Mũi, tôi có gặp chị ở thành phố Cà Mau. Tháng 9/2024, tôi nhận được tập thơ thứ Đánh thức sông Hồng, tác phẩm thơ thứ 4 của chị. Hơi bất ngờ, bởi lâu nay, Huỳnh Thúy Kiều chỉ sáng tác về châu thổ.

Đánh thức sông Hồng gồm 44 bài thơ. “Bản đồ tâm hồn” của Huỳnh Thúy Kiều ở tập thơ này trải rộng trên mọi miền đất nước. Mới hay, chị từng đây đó, từ ải Bắc tận Hà Giang đến miền Trung, Tây Nguyên... Bản thảo chị đã chuẩn bị từ vài năm trước.

Trong tập thơ này có 11 bài thơ về Hà Nội. Với Huỳnh Thúy Kiều, viết về Hà Nội là viết về lịch sử, văn hiến, con người thanh lịch; viết về sông Hồng, Hồ Gươm, Hồ Tây; về bốn mùa, nhất là mùa thu - chị gọi đó là những “mùa thương nhớ”. Không gian nghệ thuật trong các bài thơ về Hà Nội có các loài hoa đặc trưng như hoa sưa, hoa sữa, cúc họa mi...

“Hà Nội của anh phơi phới dưới trời thu / cho em thấy rõ nhất hình hài / cả châu thổ sông Hồng như bừng căng mời gọi / những hàng cây tuần hoàn hơi thở miên man xanh trong chiều phù sa đỏ ối”, (Hà Nội của anh).

Huỳnh Thúy Kiều nhận ra “Hà Nội bao dung đến ngỡ ngàng”. Đó là một Hà Nội có sức lay động, quyến rũ lòng người, truyền cảm hứng, ám ảnh “cầm sợi mùa em tung hết vào đêm / đến giấc mơ cũng trắng tinh hoa loa kèn thơm dìu dặt / hẹn Hà Thành vào một ban mai khác / tinh khôi mùa / và tinh khôi em”, (Tinh khôi mùa).

Những bài thơ của Huỳnh Thúy Kiều viết về vẻ đẹp dẫu của hồn người, hồn đất, hồn cây... luôn sinh sôi trong tận cùng hồn vía và bất tận của khát vọng. Đứng ở sông Hồng, chị nhớ Cửu Long giang “Sông Hồng, Cửu Long đều là những cơ khát bốn mùa / ngồng cải hoa vàng, bông súng ma, bông dừa cạn / chấm vào nỗi nhớ / lai láng từ phía phù sa”, (Sông Hồng). Thơ xác tín tâm hồn chị, tiếng thơ chị thuộc về châu thổ.

Ở đó, nhịp thơ cuồn cuộn như nhịp sóng nước nhưng luôn lắng đọng những hạt phù sa: “Ngẫu hứng chín dòng sông tiếng gà rải giọng tha phương / Máu Cửu Long đỏ quặn lòng chảy mềm dấu chân chim mắt mẹ / Những mái nhà thức giấc / Bóng dừa cỗi cằn sau cơn sấm vụt bừng xanh…”, (Ngẫu hứng chín dòng sông).

Một số tác phẩm của nhà thơ Huỳnh Thúy Kiều

2. Với tôi, Cà Mau, gắn bó một thời tuổi trẻ. Tất cả ùa về khi gặp thơ Huỳnh Thúy Kiều. Đọc thơ Huỳnh Thúy Kiều, tất nhiên không riêng tôi, một vùng châu thổ hiện ra mồn một. “Em viết để trả ơn quê hương, em thấy mình thuộc về quê hương, về Cà Mau...”, Huỳnh Thúy Kiều tâm sự, khi tôi hỏi về sông nước... trong thơ.

“Bìm bịp kêu nước lớn nước ròng/ Trái bần xanh giữa gió cồn/ Rơi thẳm/ Ăn bông bí mắt thương vàng mật đậm/ Cho anh theo về vùng cổ tích, em ơi!”, Huỳnh Thúy Kiều nâng niu quê hương trong thơ và gọi đó là Miền cổ tích. “Quê hương/ Nơi gieo tiếng khóc đầu tiên/ Bên luống cày mồ hôi cha rớt hạt/ Lấm láp mầm xanh/ Nhọc nhằn bùn đất”, (Quê hương). Rất đỗi máu thịt.

Quê hương trong trái tim mỗi người. Quê hương bất tận trong văn học nghệ thuật. Từ cổ chí kim, từ Đông sang Tây, các nhà văn, nhà thơ trong các áng thơ văn của mình, quê hương luôn được viết bằng cả trái tim. Với Huỳnh Thúy Kiều, “miền cổ tích” của chị là cây đước, cây mắm, con cá, con tôm, nắm đất vừa vỡ ối nhoài ra biển....Tự nó cất lên tiếng nói trong thơ chị.

“Sực nức cánh đồng mùi khói rạ rơm / Mùa đìa cạn cá tung lên hứng khởi / Tôi được sinh ra nơi đất rừng huyền thoại / Đêm Phương Nam buồn / Phím nhạc cũng chùn rơi”, (Hơi thở tôi mang mùi bùn đất).

Với Huỳnh Thúy Kiều “Chín nhánh Cửu Long! Châu thổ không của riêng tôi / Mùa nước nổi mời bạn đến dầm trong bữa canh chua cá linh bông điên điển / Xới chén ân tình cơm rơi vàng lời hẹn / Kênh rạch buồn đuổi ngọn sóng lắng bể dâu”, (Châu thổ)

Huỳnh Thúy Kiều là người e ấp, kín đáo. Chị bảo: “Chốn thị thành, đô hội, chốn phù du lao xao Út không thích. Về với đồng đất quê nhà thật tuyệt, chạy trên đồng lúa dẫm cả vào cá mà thành dấu yêu”. Huỳnh Thúy Kiều là út ít trong một gia đình, được ba má, anh hai, anh ba... và chính đồng đất huyện Trần Văn Thời cưng chiều quá đỗi.

Không ngạc nhiên, tâm hồn chị như được “tắm gội” giữa quê nhà. Yêu quê đến mức nhận ra trong hơi thở của mình cũng có mùi bùn đất thì chỉ có Huỳnh Thúy Kiều. “Có những giấc mơ đêm đêm tạc vào phía con người vết hằn ký ức/ Thời gian rơi tự do theo phương thẳng đứng/ Chiếc đèn dầu như bước ra sáng lòa từ cổ tích/ Trẻ hát đồng dao vung vãi lời ươm bóng nắng vàng quê”, (Những giấc mơ màu đất). Đến giấc mơ cũng sậm màu đất.

“Hơi thở tôi mang mùi bùn đất” và “Những giấc mơ màu đất” chỉ thêm sự xác tín. Viết về vẻ đẹp chân quê, những mảnh hồn quê nhưng ngôn ngữ thơ, hình tượng thơ của chị hiện đại và mới lạ, làm cho thơ Kiều “hổng giống ai”, như chị vẫn nói.

Tâm hồn của Huỳnh Thúy Kiều chất chứa vẻ đẹp hồn hậu và dân dã, đặc “phong cách Nam Bộ”. Thơ chị bộc lộ một cách tự nhiên, tinh tế, thi ảnh mới lạ, dẫu viết về điều không mới: “Đồng ngửa cổ/ Ào ào cơn ngực sấm/ Dẫm cuồng phong/ Vác cuốc bửa màu chiều/ Con dế nhủi khóc đêm thanh vắng/ Lẻ bạn tình nước mắt chảy trăng non”, (Nói với quê hương).

Đăm đắm với tuổi thơ, cuộc đời, số phận, giải mã thân phận, cảm xúc tinh khiết của “hồn quê” như tên một bài thơ của chị.

Nhà thơ Ngô Đức Hành (tác giả bài viết) và nhà thơ Huỳnh Thúy Kiều

3. Đọc thơ Huỳnh Thúy Kiều, dễ cảm nhận, trái tim và và tâm hồn chị nhạy cảm, đa mang. Thơ tình của Huỳnh Thúy Kiều dung hòa, phối hợp, đan xen nhiều đối cực tạo nên sự tương phản mạnh mẽ về cảm xúc: đau khổ và hạnh phúc, bóng tối và ánh sáng, cô đơn và sự vùng lên để giải thoát. Những câu thơ chị nhiều khi như tiếng nấc nghẹn của nỗi đau, thoát thai từ thẳm sâu bản ngã, tuôn trào thành câu chữ: “Hạnh phúc dài. Hơi thở hắt kín hun hút ngủ yên/ Điệu đàn đáy sinh nụ môi bí ẩn đời khát vọng/ Dắt díu màu em/ Anh ngắt đứt khúc ưu phiền ươm ngọc bích nhớ thương trên ngực/ Vương quốc bình minh thức dậy rụng tiếng cười”, (Dắt díu màu em)

Ngôn ngữ trong thơ Huỳnh Thúy Kiều giàu chất tạo hình, quyến rũ. Nhịp điệu trong thơ chị luôn được thả lỏng tự nhiên nhưng khỏe khoắn, co duỗi linh hoạt tạo nên sự bất ngờ, làm bung vỡ liên tưởng trong tâm hồn người đọc. Câu thơ của Huỳnh Thúy Kiều thường kết cấu từ ngữ khác biệt về nghĩa “hôn phối” với nhau tạo ra những lớp nghĩa mới, mơ hồ, xa xăm và gợi cảm. Cái tôi trữ tình trong thơ Huỳnh Thúy Kiều thường mạnh mẽ về cảm xúc, chiếu rọi và hòa nhập vào tận cùng cái hồn của sự vật: “chiếc lá rùng mình giũ sạch thuở xa xưa/ trằn trọc đêm/ anh hiện ra khêu nỗi nhớ/ bỏng rát trái tim/ em đánh cược với đời/ xao xuyến cài hư thực nhân đôi/ sầm sập. Nhói đau. Thêm một lần đóng chốt sao vô cớ gùi vai mây hong áo?/ sao tưng bừng vũ điệu?/ anh giẫm gót lên phía ấy, câu thề…”, (Không đề).

“Huỳnh Thúy Kiều viết như thể ngày mai không còn được viết. Đầy nội lực và rất riêng, Đẹp đến thánh thiện”, nhà thơ Vương Cường có lần nói với tôi. Sẽ có người thích hoặc không thích thơ Huỳnh Thúy Kiều, đơn giản như mỗi người có một quan niệm riêng về cái đẹp, nhưng phải thừa nhận rằng chị đã rất thành công khi tạo ra dấu ấn riêng, một “Bản sắc Huỳnh Thúy Kiều”. Thơ chị rặt “dấu ấn Nam bộ”, không lẫn.

Nhà thơ Huỳnh Thúy Kiều (thứ 2 phải sang) tham gia giải bóng bàn khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Ảnh: NVCC

Làm thơ từ bé, nhưng chục năm qua Huỳnh Thúy Kiều bước vào giai đoạn sung mãn. Người ta thường nói, gừng càng già càng cay, rượu ủ càng lâu càng dễ say và người đàn bà ở độ bốn mươi như Kiều cũng vậy. Họ có những điểm hấp dẫn chết người mà không một độ tuổi nào khác có được, điều này thể hiện riêng biệt ở mảng thơ tình hoặc lục bát Huỳnh Thúy Kiều.

Huỳnh Thúy Kiều là Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam. Đến nay chị đã trình làng Kiều Mây, NXB Văn học năm 2008; Giấu anh vào cỏ xanh, NXB Văn học năm 2010; Ru giấc phù sa, NXB Phương Đông năm 2017; Đánh thức sông Hồng, NXB Văn học năm 2024.

Ngoài thơ, Huỳnh Thúy Kiều còn là cây viết tản văn uy tín của các báo, tạp chí. Những trên sông đầy gió và Những làn khói tỏa hương là những tập tản văn đã ra mắt bạn đọc. Giống thơ, tản văn chị tiếp nối yêu thương, xa xót quê hương, ân cần với quê hương.

Nhiều nhà thơ thành danh khác như Nguyễn Trọng Tạo, Ngô Minh, Trần Mạnh Hảo, Nguyễn Linh Khiếu đều trân trọng thơ Huỳnh Thúy Kiều. Huỳnh Thúy Kiều, cứ thế đã và đang cất tiếng hát dòng sông./.

Nhà thơ Ngô Đức Hành

Nguồn VHPT : https://vanhoavaphattrien.vn/huynh-thuy-kieu-ha-noi-bao-dung-den-ngo-ngang-a28524.html