Lễ mừng cơm mới là một nghi lễ nông nghiệp có tính chất tâm linh nhưng mang ý nghĩa tốt đẹp, gắn liền với đời sống vật chất, tinh thần, và văn hóa xã hội của người Thái
Mộc Châu sau khi sáp nhập chính quyền hai cấp là một phường miền núi thuộc tỉnh Sơn La, nơi được mệnh danh là “hòn ngọc xanh”, có cảnh sắc thiên nhiên thơ mộng, đất đai màu mỡ, nơi hội tụ nhiều dân tộc sinh sống trong đó chủ yếu là dân tộc Thái.
Lễ mừng cơm mới là một trong những lễ hội tiêu biểu, có từ lâu đời của đồng bào Thái ở tỉnh Sơn La, thường được tổ chức hàng năm vào mùa lúa chín. Nghi lễ này, tuy mang tính chất gia đình, lại có sự tham dự của họ hàng và đại diện các gia đình trong bản, cùng nhau vui vẻ sau một năm lao động vất vả.
Lễ mừng cơm mới có từ lâu đời của đồng bào Thái ở tỉnh Sơn La, thường được tổ chức hàng năm vào mùa lúa chín
Lễ hội là một nghi lễ nông nghiệp có tính chất tâm linh nhưng mang ý nghĩa tốt đẹp, gắn liền với đời sống vật chất, tinh thần, và văn hóa xã hội của người Thái.
Buổi lễ được thực hiện một cách trang nghiêm tại bàn thờ thổ công và bàn thờ tổ tiên trong ngôi nhà sàn của dân tộc Thái.
Đồng bào Thái quan niệm rằng, để có một vụ mùa bội thu, sự phù hộ của đất trời và tổ tiên là vô cùng quan trọng. Vì vậy, lễ cúng cơm mới bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với tổ tiên và trời đất.
Các lễ vật bao gồm gà, thịt lợn, gạo nếp, xôi, rượu cần, trầu cau, tiền vàng…
Các lễ vật được chuẩn bị đầy đủ và chu đáo, bao gồm gà (dành riêng một con gà trống để thờ tổ tiên) , thịt lợn, gạo nếp, xôi, rượu cần, trầu cau, tiền vàng…
Đặc biệt, trên mâm lễ dâng lên tổ tiên không thể thiếu bát cơm mới - thành quả lao động và tinh thần tạ ơn, cầu mong sinh sôi, phát triển.
Tổng cộng có ba mâm lễ được dâng lên: Mâm lễ cúng Thổ địa (xin kính báo và thỉnh mời về chứng giám); mâm lễ cúng tổ tiên; mâm lễ cúng Vía lúa để mừng cơm mới, mâm này đặc biệt chỉ gồm các con vật hay phá hoại mùa màng như châu chấu và chuột rừng.
Trên mâm lễ dâng lên tổ tiên không thể thiếu bát cơm mới - thành quả lao động và tinh thần tạ ơn, cầu mong sinh sôi, phát triển
Trong bài khấn mừng cơm mới, chủ lễ thỉnh mời các vị thần linh, tổ tiên về hưởng phúc lộc, tạ ơn mùa vụ bội thu (lúa trĩu bông, ngô sắn tốt tươi).
Lời khấn chứa đựng những lời chúc phúc cho con cháu mạnh khỏe, an toàn khi đi rừng, đi suối, và cầu mong mùa màng năm sau lại tiếp tục bội thu.
Lễ mừng cơm mới được đồng bào Thái coi trọng và gìn giữ từ này sang đời khác bởi vừa phản ánh tín ngưỡng tâm linh, vừa biểu hiện nét văn hóa truyền thống đặc trưng, mang tính nhân văn sâu sắc và khắc sâu ý nghĩa xã hội.
Lễ cúng cơm mới bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với tổ tiên và trời đất
Bởi lẽ, đây cũng là dịp để anh em trong gia đình, thông gia, làng xóm hội ngộ, chung vui, chia sẻ với nhau công việc làm ăn, xây dựng gia đình và thắt chặt thêm tình đoàn kết thôn bản hướng về một cuộc sống đủ đầy.
Lễ mừng cơm mới là dịp để các thành viên gia đình quây quần bên nhau. Nó không chỉ phản ánh tín ngưỡng tâm linh mà còn mang tính nhân văn sâu sắc và ý nghĩa xã hội.
Sau phần nghi thức thiêng liêng, buổi lễ khép lại bằng phần hội sôi động. Đồng bào dân tộc Thái và khách mời cùng nhau chung vui trong niềm hân hoan mừng cơm mới, tạo nên một không gian văn hóa đa sắc màu và đầy ấm áp.
HUY AN - HẢI YẾN