Miễn giấy phép xây dựng, không tạo thêm 'giấy phép con'

3 giờ trướcBài gốc

Sáng 6/11, tại phiên thảo luận tổ của Đoàn đại biểu Quốc hội TP. Hà Nội về Dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi), nhiều đại biểu cho rằng, việc mở rộng đối tượng được miễn giấy phép xây dựng là chủ trương đúng, tạo bước cải cách mạnh về thủ tục hành chính. Tuy nhiên, bên cạnh sự thông thoáng, cần có những quy định chặt chẽ để tránh phát sinh vi phạm, đảm bảo trật tự, an toàn và kỷ cương đô thị.

Công trình được miễn phép vẫn phải gửi thông báo

Đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà ghi nhận điểm tích cực trong dự thảo Luật khi mở rộng các trường hợp được miễn giấy phép xây dựng, song cảnh báo một nguy cơ khác: “miễn trên danh nghĩa, nhưng thực tế vẫn rườm rà”.

Ông dẫn chứng Khoản 3, Điều 43 dự thảo quy định: công trình được miễn phép vẫn phải gửi thông báo khởi công kèm hồ sơ tương ứng với hồ sơ xin cấp phép đến cơ quan quản lý nhà nước.

“Quy định này chỉ là cải cách về hình thức, chưa phải cải cách thực chất. Gọi là miễn phép, nhưng chủ đầu tư vẫn phải nộp hồ sơ đầy đủ như khi xin phép. Đó là một loại ‘giấy phép con’, gây lãng phí thời gian và chi phí”, ông Hà phân tích.

Đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà (Đoàn Đại biểu Quốc hội TP. Hà Nội).

Theo đại biểu, quy định yêu cầu chủ đầu tư gửi hồ sơ tương tự như hồ sơ xin phép xây dựng dù được miễn giấy phép là chưa hợp lý. Nếu cơ quan quản lý nhà nước chỉ tiếp nhận và lưu giữ thì việc nộp hồ sơ trở nên hình thức, gây lãng phí thời gian và chi phí. Ngược lại, nếu cơ quan quản lý rà soát, xem xét hồ sơ trước khi khởi công thì thực chất đây vẫn là một thủ tục thẩm định, cấp phép dưới tên gọi khác - đi ngược tinh thần cải cách.

Từ thực tế đó, đại biểu đề xuất hai phương án điều chỉnh Khoản 3, Điều 43 của dự thảo luật. Một là bỏ hoàn toàn yêu cầu nộp hồ sơ kèm theo, chỉ giữ lại nghĩa vụ thông báo thời điểm khởi công để cơ quan quản lý theo dõi. Hai là, trong trường hợp vẫn cần hồ sơ, thì chỉ nên yêu cầu bộ hồ sơ đơn giản - gồm bản vẽ thiết kế đã được phê duyệt - thay vì toàn bộ hồ sơ tương tự như khi xin giấy phép xây dựng.

“Mục tiêu của miễn phép là giảm chi phí, giảm thời gian cho doanh nghiệp, chứ không phải thay tên thủ tục mà giữ nguyên gánh nặng”, ông Hà nói.

Ở góc nhìn khác, đại biểu Hoàng Văn Cường cho rằng, quy định miễn giấy phép xây dựng trong dự thảo còn thiếu hợp lý về phạm vi áp dụng. “Công trình nằm trên hai đơn vị hành chính cấp tỉnh thì được miễn, còn cùng loại công trình chỉ nằm trên một địa bàn lại phải xin phép. Như vậy là vô lý”, ông phân tích.

Theo đại biểu, việc miễn hay không miễn phải dựa vào tính chất công trình và tiêu chí kỹ thuật, không phải ranh giới hành chính. Đồng thời, ông Cường nhấn mạnh: “Miễn cấp phép không đồng nghĩa với việc Nhà nước bỏ quản lý. Ngay cả công trình nhỏ ở nông thôn hay trong đô thị, nếu thiết kế không đảm bảo kỹ thuật thì vẫn tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn”.

Từ kinh nghiệm quốc tế, đại biểu Hoàng Văn Cường đề nghị các công trình dù được miễn phép vẫn phải có tư vấn thiết kế chuyên môn chịu trách nhiệm pháp lý. Bản vẽ thiết kế phải do tổ chức có đủ năng lực thực hiện, ký xác nhận, chịu trách nhiệm nếu sai quy hoạch hay vi phạm kỹ thuật.

“Như vậy, miễn phép sẽ không làm giảm kỷ cương, mà còn nâng cao chất lượng kiểm soát bằng trách nhiệm chuyên môn. Khi đó, không cần cấp phép, chỉ cần hậu kiểm - Nhà nước kiểm tra công trình có thi công đúng quy hoạch, đúng thiết kế hay không”, ông Cường nói.

Đại biểu Hoàng Văn Cường (Đoàn Đại biểu Quốc hội TP. Hà Nội).

Ông Cường cũng kiến nghị mở rộng đối tượng miễn phép không chỉ ở nông thôn mà cả đô thị đã có quy hoạch chi tiết. Khi quy hoạch đã rõ, chủ đầu tư chỉ cần thông báo khởi công kèm bản thiết kế để cơ quan quản lý giám sát theo cơ chế hậu kiểm.

Từ những góc nhìn khác nhau, các đại biểu Quốc hội đoàn Hà Nội đều thống nhất rằng việc miễn giấy phép xây dựng là bước tiến trong cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện thông thoáng cho nhà đầu tư và người dân. Tuy nhiên, đi liền với đó phải là những cơ chế kiểm soát đủ chặt, bảo đảm công trình an toàn, đúng quy hoạch và không phát sinh vi phạm trật tự xây dựng.

Việc phân định rành mạch giữa “miễn phép” và “hậu kiểm”, xác lập rõ trách nhiệm của chủ đầu tư, đơn vị tư vấn, thi công sẽ là yếu tố then chốt để luật đi vào thực tiễn, vừa khuyến khích phát triển, vừa bảo đảm kỷ cương, kỷ luật trong lĩnh vực xây dựng.

“Miễn phép” không có nghĩa là buông lỏng

Đại biểu Nguyễn Phi Thường nêu rõ, việc bỏ giấy phép xây dựng có thể giúp rút ngắn quy trình, giảm gánh nặng hành chính, nhưng cũng đặt ra nguy cơ thiếu căn cứ pháp lý trong quản lý trật tự xây dựng.

Hiện nay, khi không còn giấy phép, chính quyền địa phương chỉ có thể kiểm tra dựa trên bản vẽ thi công do chủ đầu tư tự thẩm định và gửi kèm thông báo khởi công. Trong khi đó, các bước thiết kế có thể điều chỉnh và việc đánh giá “phù hợp” hoàn toàn phụ thuộc vào chủ quan của chủ đầu tư.

“Nếu chủ đầu tư vô tình hoặc cố ý thay đổi thiết kế cơ sở, công trình sẽ sai lệch quy hoạch, phá vỡ cảnh quan, gây thiệt hại kinh tế và khó xử lý hậu quả. Đây là khoảng trống trong trách nhiệm quản lý nhà nước về trật tự xây dựng”, ông Thường nhấn mạnh.

Đại biểu Nguyễn Phi Thường (Đoàn Đại biểu Quốc hội TP. Hà Nội).

Trước đây, cơ quan chuyên môn đều tham gia thẩm định từng bước thiết kế, nên còn cơ sở quản lý. Nhưng từ khi Luật Xây dựng 2020 bỏ khâu này và nay dự thảo lại bỏ cả giấy phép, công tác giám sát dễ “hổng chân”.

Để khắc phục những bất cập này, đại biểu đề nghị Dự thảo Luật cần làm rõ ranh giới giữa các bước thiết kế, quy định cụ thể mức độ và phạm vi được phép điều chỉnh nhằm tránh tình trạng tùy tiện thay đổi. Đồng thời, cần tăng cường trách nhiệm và chế tài đối với các đơn vị tham gia vào quá trình xây dựng như tư vấn thiết kế, thẩm tra, hay nhà thầu thi công - nếu vi phạm phải bị xử lý nghiêm, thậm chí thu hồi chứng chỉ hành nghề. Đại biểu cũng đề xuất bổ sung bản vẽ kiến trúc chính của thiết kế cơ sở vào hồ sơ thông báo khởi công để cơ quan quản lý có cơ sở đối chiếu, giám sát quá trình triển khai thực tế.

“Nếu phát hiện dấu hiệu vượt quá giới hạn quy định, cơ quan quản lý trật tự xây dựng phải có quyền yêu cầu giải trình hoặc tham vấn cơ quan thẩm định thiết kế cơ sở,” ông Thường nói.

Đồng quan điểm, đại biểu Tạ Đình Thi cho rằng, dự thảo đã đi đúng hướng khi chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, phân cấp, phân quyền mạnh cho cơ sở. Tuy nhiên, “hậu kiểm” không thể đồng nghĩa với “bỏ kiểm.”

Đại biểu Tạ Đình Thi (Đoàn Đại biểu Quốc hội TP. Hà Nội).

Theo ông, khi cho phép chủ đầu tư tự thẩm định và chịu trách nhiệm, Nhà nước vẫn cần quy định chế tài đủ mạnh để răn đe, xử lý nghiêm sai phạm. Bên cạnh đó, đối với công trình đặc biệt, công trình có yếu tố an ninh quốc gia hoặc hợp tác quốc tế, cần thiết kế cơ chế riêng, bảo đảm an toàn và tuân thủ quy hoạch.

Khiếu Hương

Nguồn Hà Nội TV : https://hanoionline.vn/mien-giay-phep-xay-dung-khong-tao-them-giay-phep-con-368433.htm