Trong hành trình phát triển nông nghiệp theo hướng hiện đại, hiệu quả ở Bắc Ninh, các HTX đang dần khẳng định vai trò “trụ đỡ” trong liên kết sản xuất – tiêu thụ, giúp người dân vươn lên thoát nghèo, từng bước làm giàu bền vững.
Thoát nghèo với tư duy mới
Trong những năm gần đây, nhiều nông dân, chủ trang trại, đặc biệt là các HTX tại Bắc Ninh đã chủ động thay đổi tư duy sản xuất, từ “có gì bán nấy” sang “thị trường cần gì, làm nấy”. Đây là bước chuyển nền tảng cho sự phát triển nông nghiệp theo chuỗi giá trị.
Tiêu biểu là HTX Rau sạch Yên Dũng (phường Cảnh Thụy), mô hình đi đầu trong tổ chức sản xuất theo đơn đặt hàng của hệ thống siêu thị lớn trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh. Những năm qua, HTX đã đầu tư bài bản vào hạ tầng như nhà màng, nhà lưới, ứng dụng công nghệ cao trong chăm sóc và sơ chế sản phẩm, đảm bảo tiêu chuẩn an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc.
Sản xuất khoa học giúp nông dân, HTX Bắc Ninh nâng cao giá trị kinh tế.
Nhờ liên kết chặt chẽ với doanh nghiệp, sản phẩm của HTX đều có “đầu ra” ổn định, trung bình mỗi ngày cung ứng ra thị trường khoảng 3 tấn rau, củ, quả sạch – trong đó có nhiều sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP như dưa chuột, dưa lê, dưa lưới.
Không chỉ tổ chức sản xuất khoa học, HTX còn tạo công ăn việc làm thường xuyên cho hàng chục lao động địa phương, đặc biệt là phụ nữ và lao động trung niên.
Những người từng chỉ làm nông theo kiểu truyền thống nay được đào tạo nghề, biết áp dụng quy trình VietGAP, chăm cây theo công nghệ Nhật Bản và có thu nhập đều đặn, không chỉ thoát nghèo mà còn vươn lên làm giàu.
Không chỉ dừng lại ở việc cung ứng nội địa, nhiều HTX, doanh nghiệp và nông hộ tại Bắc Ninh còn xây dựng vùng nguyên liệu, tổ chức sản xuất nông sản theo tiêu chuẩn xuất khẩu.
Điển hình là vụ vải thiều năm 2025 vừa qua tại xã Phúc Hòa. Ngay từ đầu vụ, các HTX, doanh nghiệp đã chủ động chọn vùng trồng, cử cán bộ kỹ thuật phối hợp cùng nông dân thực hiện chăm sóc, giám sát theo tiêu chuẩn châu Âu.
Nhờ vậy, sản phẩm vải trên địa bàn xã với chuẩn OCOP 4 sao, được thu mua ổn định với giá cao hơn thị trường từ 20–30%, giúp nhiều hộ nông dân trong xã thoát nghèo nhanh chóng, vươn lên làm giàu.
Cú hích cho nông sản thế mạnh
Anh Ngô Văn Cường (thôn Quất Du, xã Phúc Hòa) chia sẻ: “Trước đây trồng vải cũng chỉ bán quanh làng, nay có HTX, doanh nghiệp bao tiêu, lại được hướng dẫn chăm sóc bài bản nên năng suất cao, chất lượng đồng đều. Gia đình tôi năm nay thu về gần 200 triệu đồng từ vải – con số chưa từng có”.
Tương tự, Công ty TNHH PTK 879 Việt Nam tại xã Tiên Du – thành viên liên kết với nhiều HTX nông nghiệp trong vùng – đã đưa sản phẩm như mắm tép chưng thịt, thịt xào mắm ruốc, trâu khô, heo khô… đạt chuẩn OCOP 4 sao. Sản phẩm hiện có mặt ở nhiều siêu thị lớn, góp phần tạo thu nhập ổn định cho hàng trăm nông dân liên kết cung cấp nguyên liệu.
Trong bối cảnh nhu cầu tiêu dùng thay đổi, Bắc Ninh đã chủ động thúc đẩy tiêu thụ nông sản qua thương mại điện tử. Việc ứng dụng nền tảng số như livestream, sàn thương mại điện tử đang trở thành “chìa khóa” đưa nông sản vươn xa, phá vỡ giới hạn không gian, thời gian.
Mùa vải vừa qua, tỉnh đã phối hợp với các KOLs tổ chức livestream ngay tại vườn ở xã Lục Ngạn trên TikTok, thu hút hàng chục nghìn lượt xem. Kết quả, chỉ sau một buổi sáng, hàng chục tấn vải được bán ra thành công.
Cùng với đó, sàn Buudien.vn (trước là Postmart) đã trở thành kênh tiêu thụ hiệu quả, với hơn 7.300 tài khoản người bán trong tỉnh, hơn 1.700 sản phẩm nông nghiệp đăng tải, trong đó có trên 100 sản phẩm OCOP.
Đáng chú ý, một số HTX, doanh nghiệp tại tỉnh đã vươn ra thị trường toàn cầu thông qua Amazon. Sản phẩm trà thảo mộc, nước hoa ô tô từ thảo dược địa phương hiện đạt doanh thu hơn 1 tỷ đồng/tháng từ thị trường Mỹ. Đây là minh chứng rõ nét cho tiềm năng xuất khẩu nông sản chế biến sâu nếu có chiến lược bài bản và liên kết hiệu quả.
Vào HTX giúp nhiều nông dân Bắc Ninh nâng cao nội lực sản xuất, thoát nghèo, làm giàu.
Có thể nói, các HTX tại Bắc Ninh đang đóng vai trò “cầu nối” không thể thay thế giữa người nông dân – doanh nghiệp – thị trường. Với đặc điểm linh hoạt, gần dân, sát dân, các HTX đang giúp hàng nghìn nông hộ từng bước hội nhập vào chuỗi giá trị sản xuất lớn, nâng cao giá trị sản phẩm và tăng thu nhập.
Theo thống kê, toàn tỉnh hiện có trên dưới 500 HTX hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, nhiều đơn vị đã mạnh dạn ứng dụng công nghệ cao, xây dựng vùng trồng theo chuẩn VietGAP, GlobalGAP, liên kết với doanh nghiệp lớn như Winmart, GO!, Co.opmart… để tiêu thụ nông sản.
Đáng ghi nhận là nhiều HTX đã tổ chức đào tạo nghề cho thành viên, đặc biệt là các hộ nghèo, hộ cận nghèo, giúp họ có kỹ năng canh tác, bảo quản và chế biến nông sản theo chuỗi. Qua đó, nhiều hộ không chỉ thoát nghèo mà còn làm giàu chính đáng ngay trên mảnh đất quê hương.
Hướng đến làm giàu bền vững
Để có được những chuyển mình tích cực trên, không thể không kể đến vai trò của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Bắc Ninh. Nhiều năm qua, Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Bắc Ninh đã triển khai hàng loạt chương trình hỗ trợ cho HTX ở Bắc Ninh.
Điển hình như các chương trình tập huấn, đào tạo nghề cho cán bộ HTX và thành viên về kỹ thuật sản xuất, quản trị HTX, truy xuất nguồn gốc. Hỗ trợ xây dựng thương hiệu, bao bì sản phẩm, tiêu chuẩn OCOP, kết nối HTX với các sàn thương mại điện tử và chuỗi siêu thị.
Các chương trình hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Bắc Ninh cũng hướng tới hỗ trợ HTX tiếp cận vốn vay ưu đãi thông qua Quỹ hỗ trợ phát triển HTX để mở rộng sản xuất, đầu tư công nghệ cao. Xúc tiến thương mại, kết nối giao thương trong và ngoài nước, đưa sản phẩm nông nghiệp địa phương vào các thị trường tiềm năng.
Nhờ sự đồng hành kịp thời và hiệu quả của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Bắc Ninh, nhiều HTX ở Bắc Ninh đã tự tin nâng tầm sản phẩm, mở rộng thị trường tiêu thụ và nâng cao thu nhập cho hàng vạn hộ dân.
Từ những bước đi cụ thể, bài bản và sáng tạo, nông nghiệp Bắc Ninh đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững, giàu bản sắc và gắn liền với công nghệ cao, thị trường mở.
Sự vào cuộc mạnh mẽ của các HTX không chỉ giúp tổ chức lại sản xuất mà còn góp phần quan trọng trong công cuộc xóa đói, giảm nghèo – một trong những nhiệm vụ then chốt của xây dựng nông thôn mới.
Tuy nhiên, để tiếp tục giữ vững đà tăng trưởng, cần thêm những chính sách ưu đãi về đất đai, tín dụng cho HTX; nâng cao năng lực quản trị cho cán bộ; mở rộng vùng nguyên liệu gắn với vùng sản xuất tập trung và đẩy mạnh chuyển đổi số trong chuỗi nông nghiệp.
Bắc Ninh đang khẳng định vai trò “ngọn cờ đầu” trong phát triển nông nghiệp hàng hóa theo chuỗi giá trị. Và trong hành trình đó, HTX chính là nhân tố trung tâm – nơi hội tụ trí tuệ, sự liên kết và sức mạnh của cộng đồng nông dân cùng hướng đến tương lai không còn hộ nghèo.
An Chi