Ông Bùi Kiến Thành: Chọn mặt gửi vàng để thúc đẩy kinh tế tư nhân

3 ngày trướcBài gốc

“Người Việt rất năng động và sáng tạo. Kể cả trong thời điểm khó khăn nhất, vẫn có nhiều doanh nhân tự hiện thực hóa các sáng kiến, nắm bắt nhu cầu thị trường, gây dựng được các doanh nghiệp được kế thừa và tồn tại cho tới ngày nay. Quan trọng là phải khuyến khích được họ”, ông Bùi Kiến Thành nhìn nhận.

Cố vấn của ba đời Thủ tướng, chuyên gia kinh tế Bùi Kiến Thành cũng là một doanh nhân, theo dõi sự trưởng thành của khu vực kinh tế tư nhân Việt Nam ngay từ những ngày đất nước còn chia cắt. Ông từng là một nhà phát triển bất động sản thành công ở miền Nam nước Pháp và cũng chính là người mang những doanh nghiệp Mỹ đầu tiên tới đầu tư tại Việt Nam.

Theo ông Bùi Kiến Thành, sự thay đổi tư duy về khu vực dân doanh hơn 30 năm trước đã tạo nên diện mạo ngày nay của nền kinh tế Việt Nam và giờ đây, một làn gió mới đã xuất hiện để kinh tế tư nhân thành động lực đưa Việt Nam bước lên một vị thế mới trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Và như ông vẫn thường nói, chỉ cần đưa ra một đề bài đúng, sẽ có lời giải thích hợp.

TỪ KHAI THÁC TÀI NGUYÊN HOÀNG SA TỚI KHU KINH TẾ ĐÌNH VŨ, HẢI PHÒNG

Thưa ông, ông từng làm chủ một công ty sản xuất phân bón, sử dụng nguồn nguyên liệu được khai thác từ quần đảo Hoàng Sa, rồi đứng ra thành lập doanh nghiệp sản xuất ắc quy, tiền thân của một doanh nghiệp lớn trong ngành hiện nay. Vì sao một người được đào tạo về ngành tài chính ngân hàng lại trở thành một doanh nhân?

Đó là lúc tôi xây dựng Công ty Phân bón Việt Nam. Thời điểm đó, một doanh nghiệp Việt Nam chịu trách nhiệm khai thác tài nguyên ở Hoàng Sa, đối tác Singapore phụ trách vận chuyển nhưng công ty này gặp khó nên muốn rút ra.

Tôi được đề nghị tổ chức việc này lại nên huy động một số người bạn, đầu tư một số tiền tương đối lớn. Chúng tôi ra khảo sát tại Hoàng Sa, rồi ký hợp đồng với đối tác để khai thác nguyên liệu là phân chim trộn lẫn với san hô đưa về kho ở Cảng Sài Gòn. Tuy nhiên, khi đó, chúng ta chưa có kỹ sư đủ chuyên môn nên không chế biến được. Về sau, công ty được giao cho người khác quản lý.

Cơ duyên với nhà máy pin ắc quy cũng tương tự. Một vị chuyên gia kinh tế Việt Nam có dự án xây dựng nhà máy, đã nắm bắt được về kỹ thuật và thương lượng với đối tác Philippines chuyên sản xuất bình ắc quy cho Ford nhưng chưa tìm được đối tác phía Việt Nam. Tôi cùng với một số đại gia về phụ tùng ô tô thành lập Công ty Sản xuất Ắc quy Việt Nam lấy tên là Vietnam Automotive Battery Manufacturing Company (VABCO), tiền thân của công ty PINACO.

Chúng tôi ký hợp đồng để phía đối tác mang công nghệ, đào tạo người và quản lý, chỉ lo phần vốn và đầu ra. Sau một thời gian, tôi sang Mỹ, gặp Autolite là một doanh nghiệp ắc quy có kinh nghiệm để thỏa thuận chuyển giao công nghệ và sử dụng thương hiệu Prestolite cho sản phẩm sản xuất tại Việt Nam.

Những năm đó, dù chưa có những chính sách thúc đẩy khu vực dân doanh, vẫn có nhiều doanh nhân tự hiện thực hóa các sáng kiến, nắm bắt nhu cầu thị trường, gây dựng được các doanh nghiệp được kế thừa và tồn tại cho tới ngày nay như là Vinatexco, OPV, Công ty bột giặt NET, Nhà thuốc Bác sĩ Tín, sau năm 1975 chính quyền tiếp quản và phát triển thành Công ty Dược phẩm OPC…

Nhìn chung, người Việt rất năng động và sáng tạo. Nếu có môi trường kinh doanh tốt, được khuyến khích và tạo điều kiện, khu vực tư nhân của Việt Nam sẽ có những bước tiến ấn tượng.

Tính năng động và sáng tạo của người Việt đã tạo nên một doanh nhân Bùi Kiến Thành kinh doanh bất động sản ở miền Nam nước Pháp từ năm 1966 đến năm 1984, thưa ông? Ngoài ra, điều gì khác đã tạo nên thành công này?

Thời kỳ đó, bất động sản Pháp đang gặp khủng hoảng, nhiều dự án bị ngân hàng siết nợ. Tôi và bạn góp được 1 triệu franc tiền vốn, thương lượng với ngân hàng để xử lý một dự án bất động sản rộng 48 ha theo phương thức ngân hàng để chúng tôi vào đầu tư, phía doanh nghiệp hạ tầng đang chết vốn tại dự án tiếp tục tham gia làm đường xá, viễn thông, đường dẫn nước… sau khi dự án hoàn thành, lô đất nào được bán đều chia thành các phần cho phía ngân hàng, doanh nghiệp đầu tư hạ tầng và chúng tôi là người phát triển dự án. Như vậy, dù không phải bỏ tiền mua đứt dự án, cũng không phải bỏ tiền để đầu tư thêm hạ tầng mà chúng tôi vẫn hoàn thiện và bán hàng được.

Sau khi chúng tôi làm tốt một dự án, ngân hàng chủ động đến đề nghị hợp tác, xử lý các dự án bất động sản đang khó khăn khác. Chúng tôi có cơ hội lựa chọn được những dự án tiềm năng nhất. Làm bất động sản bên Pháp thời điểm đó phải tuân thủ các quy định chặt chẽ về kiến trúc, đảm bảo chất lượng nhà ở trong vòng 10 năm sau khi bàn giao… Nhà phát triển bất động sản phải ký hợp đồng với doanh nghiệp bảo hiểm để phòng ngừa rủi ro, tuy nhiên, nếu chọn được đối tác tin cậy, đảm bảo các tiêu chuẩn an toàn, có hệ số tín nhiệm cao thì số tiền bảo hiểm sẽ ít đi, giá nhà bán ra cũng sẽ cạnh tranh hơn.

Nhìn chung, môi trường kinh doanh bên Pháp rất thoáng. Doanh nghiệp chỉ cần có ý tưởng tốt và phương án hiện thực hóa ý tưởng đó một cách hiệu quả. Không cần phải có mối quan hệ, quan trọng phải xây dựng được mối quan hệ, không phải với phía quản lý nhà nước mà với các đối tác như ngân hàng và các doanh nghiệp liên quan bằng chất lượng dự án và uy tín của chính doanh nghiệp của mình.

Và câu chuyện thứ ba chúng tôi muốn đề cập đến, ông đã đưa nhà đầu tư Mỹ đến xây dựng Khu kinh tế Đình Vũ, Hải Phòng. Đến thời điểm hiện tại, khi Việt Nam muốn trở thành một mắt xích trong chuỗi cung ứng bán dẫn và các ngành công nghệ cao cho Mỹ và thế giới, bài học cũ liệu còn giá trị?

Đó là sự hội đủ các yếu tố “thiên thời – địa lợi – nhân hòa”. Năm 1993, Việt Nam muốn mời một doanh nghiệp Mỹ đến đầu tư Khu kinh tế Đình Vũ. Những năm đó, tôi đang là “Cố vấn Cao cấp Thường trú” (Resident Senior Advisor) tại Việt Nam cho Tập đoàn bảo hiểm AIG, lúc đó là tập đoàn tài chính hàng đầu thế giới và năm 1992, tập đoàn này mở ra Quỹ phát triển Cơ sở hạ tầng châu Á. Chính vì thế, khi tôi đem tài liệu dự án khu kinh tế Đình Vũ trình bày với lãnh đạo Tập đoàn, họ đã đồng ý ngay. Các bước tiếp theo được triển khai rất thuận lợi vì hai bên đều mong muốn dự án này.

Chuyên gia kinh tế Bùi Kiến Thành trong một buổi làm việc cùng Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Văn Nên (ảnh phải)

Cái hay còn nằm ở chỗ Tập đoàn AIG là do một người Mỹ gốc Do Thái quản trị. Việc AIG ký hợp đồng tại Việt Nam đã tạo động lực cho các tập đoàn kinh tế khác thuộc khối phương Tây quan tâm đầu tư tại Việt Nam.

Đến thời điểm này, việc tổ chức kêu gọi các doanh nghiệp công nghệ cao Mỹ vào Việt Nam vẫn tương tự như vậy. Phải đưa ra được một dự án khả thi, mang lại lợi ích cho các bên tham gia, xây dựng được kết nối với lãnh đạo các doanh nghiệp lớn của Mỹ thông qua những doanh nhân, nhà khoa học uy tín của Việt Nam. Nếu có nhân sự thì sẽ có phương tiện, bao gồm cả vốn đầu tư. Với sức mạnh của quan hệ cùng với lãnh đạo các tổ chức tài chính lớn trên thế giới huy động được nguồn tiền cho các dự án khả thi không phải là chuyện lớn. Người Mỹ có câu “Không quan trọng anh biết cái gì, quan trọng là anh biết ai” (It doesn’t matter what you know, It’s who you know) là vì vậy.

KIẾN TẠO MÔI TRƯỜNG CHO KINH TẾ TƯ NHÂN THẾ NÀO?

Chúng ta đã nói đến sự chủ động, năng động của doanh nghiệp dân doanh. Vậy từ phía quản lý nhà nước, để biến kinh tế tư nhân thành một động lực lớn hơn của tăng trưởng kinh tế, là đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng, theo ông, cần phải làm gì?

Đầu tiên, trong việc cải thiện môi trường kinh doanh, đầu tư, cần đơn giản hóa các điều kiện pháp lý theo tinh thần doanh nghiệp được phép làm những gì pháp luật không cấm, giảm thủ tục hành chính, chi phí tuân thủ, chi phí không chính thức.

Phát triển thị trường vốn đa dạng, linh hoạt, phục vụ cho các loại hình doanh nghiệp trong các lĩnh vực kinh doanh, đầu tư khác nhau như xây dựng hệ thống ngân hàng đầu tư, các quỹ đầu tư, đặc biệt cho đầu tư khởi nghiệp, đầu tư mạo hiểm. Với các lĩnh vực quan trọng, cần ưu tiên, khuyến khích doanh nghiệp kinh doanh, đầu tư thông qua chính sách thuế, ưu đãi về vốn, hỗ trợ tiếp cận công nghệ…

Việt Nam có thể nghiên cứu mô hình Temasek Holdings của Singapore, cơ quan trực thuộc Chính phủ có nhiệm vụ đầu tư vào các ngành, lĩnh vực chiến lược của nền kinh tế - Ông Bùi Kiến Thành.

Thứ hai, cần hình thành một tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ, tương tự như Cục Doanh nghiệp nhỏ (Small Business Admistration) của Mỹ. Đơn vị này sẽ nhận nhiệm vụ đào tạo về các nghiệp vụ kinh doanh, năng lực quản trị, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ tiếp cận vốn (có thể thông qua hình thức bảo lãnh vay) và tiếp cận thị trường.

Thứ ba, thúc đẩy doanh nghiệp nhỏ trưởng thành, trở thành doanh nghiệp vừa, khắc phục tình trạng “missing middle” (hiện doanh nghiệp cỡ vừa chỉ chiếm khoảng 1,5% trong tổng số doanh nghiệp tại Việt Nam), tạo dựng một cơ cấu doanh nghiệp hợp lý cho khu vực kinh tế tư nhân của Việt Nam. Muốn vậy, ngoài các chính sách ưu đãi về thuế và hỗ trợ đào tạo nhân sự, cần gây dựng và vận hành các câu lạc bộ doanh nghiệp, là nơi doanh nhân và nhà đầu tư gặp gỡ, kết nối, hình thành và phát triển các dự án kinh doanh theo các mô hình truyền thống như Metropolitan Club, New York hay hiện đại hơn, tạo điều kiện tối đa để các thành viên giao lưu, trao đổi, có thể qua hình thức online như Rotary Club của Mỹ.

Thứ tư, tạo điều kiện để doanh nghiệp tư nhân lớn trở nên lớn mạnh hơn, khuyến khích đầu tư đa ngành theo các mô hình tập đoàn Mitsubishi, Mitsui, Sumitomo của Nhật hay Daewoo, Samsung của Hàn Quốc. Khuyến khích và có cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân lớn xây dựng chuỗi liên kết có sự tham gia của các doanh nghiệp nhỏ và vừa nội địa, để họ cùng trưởng thành, mở rộng quy mô, nâng cao năng lực sản xuất và quản trị.

Cuối cùng, cần đẩy mạnh ngoại giao kinh tế, hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng và khai phá thị trường mới thông qua các mô hình xúc tiến thương mại như Kotra của Hàn Quốc hay Jetro của Nhật. Chúng ta cần chú ý hơn tới việc hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng quan hệ trực tiếp với các tập đoàn nhập khẩu lớn, nhận đơn hàng không qua trung gian, nắm bắt tốt nhu cầu thị trường để điều chỉnh và cải tiến sản phẩm cho phù hợp.

Khi kinh tế tư nhân phải là trụ cột cho một nền kinh tế dựa vào khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, khai phá các lĩnh vực mới, công nghệ, công nghiệp mới, bài toán “quan trọng là bạn biết ai” cần được giải quyết như thế nào, thưa ông?

Cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài rất đông đảo, người thì có tiềm lực tài chính lớn, người có mối quan hệ với các tập đoàn, các chính phủ, người thì đang làm ở các doanh nghiệp, tập đoàn công nghệ cao, công nghệ bán dẫn. Quan trọng là phải tập hợp, huy động được sự đóng góp của họ. Nghĩa là, phải lựa chọn được một người đứng đầu có tâm, có tầm, có uy tín đối với bà con kiều bào để dẫn dắt thực hiện nhiệm vụ này.

Song song với đó, cần phải tạo các điều kiện về hành chính, đơn giản nhất là vấn đề visa, vấn đề thuê mua nhà ở tại Việt Nam, chính sách thuế thu nhập cá nhân…; tiếp đó là tạo môi trường để kiều bào tham gia kinh doanh, đầu tư hay hiến kế cho nền kinh tế thông qua các quỹ, các tổ chức hội…

Đương nhiên, chúng ta cũng cần phải tận dụng được người tài đã và đang kinh doanh thành công tại Việt Nam, khuyến khích họ thành lập các tổ chức tư nhân tự nguyện, tham gia đầu tư, hỗ trợ các doanh nghiệp khởi nghiệp hay tư vấn cho các doanh nghiệp có nhu cầu để họ có thể giải quyết được khó khăn, tận dụng được cơ hội thị trường để phát triển.

Xin cảm ơn ông!

Hoàng Hạnh

Nguồn Thương Gia : https://thuonggiaonline.vn/ong-bui-kien-thanh-chon-mat-gui-vang-de-thuc-day-kinh-te-tu-nhan-post558801.html