“Thật khó tin khi phe Dân chủ cấp tiến lại trao cho tôi cơ hội chưa từng có này”, ông Trump viết trên mạng xã hội.
Hiện tại, ông đã đóng băng ngân sách liên bang dành cho giao thông công cộng và năng lượng sạch tại các bang do đảng Dân chủ kiểm soát, đồng thời đe dọa sa thải thêm hàng nghìn nhân viên liên bang nếu tình trạng đóng cửa tiếp tục kéo dài.
Theo kế hoạch, ông Trump có thể sa thải tới 300.000 nhân viên liên bang trước cuối năm nay. Trong bài đăng của mình, ông nhấn mạnh vai trò của ông Vought trong Dự án 2025 – một kế hoạch của Quỹ Di sản (Heritage Foundation) với mục tiêu tinh giản bộ máy chính phủ, bao gồm việc giải thể Bộ Giáo dục và hạn chế quyền lực của cơ quan liên bang trong việc giám sát môi trường.
Ông Trump. Ảnh: Reuters
Người phát ngôn Nhà Trắng, bà Karoline Leavitt, cũng xác nhận khả năng sa thải hàng nghìn công chức, dù không đưa ra chi tiết cụ thể. Một số công đoàn đã đệ đơn kiện nhằm ngăn chặn việc này nhưng các tòa án liên bang hiện vẫn cho phép chính quyền tiến hành trong lúc các vụ kiện được xem xét.
Thượng nghị sĩ Patty Murray – thành viên cấp cao của đảng Dân chủ thuộc Ủy ban Phân bổ Ngân sách Thượng viện, cảnh báo rằng việc sa thải thêm nhân viên sẽ không giải quyết được bế tắc lập pháp hiện tại.
“Nếu Tổng thống sa thải hàng loạt nhân viên, đó không phải vì ông buộc phải làm vậy do chính phủ đóng cửa, mà vì ông chọn làm điều đó", bà Murray, đến từ bang Washington, phát biểu trên mạng xã hội.
Đợt đóng cửa lần này là lần thứ 15 kể từ năm 1981 và đã gây gián đoạn nghiêm trọng cho nhiều hoạt động của chính phủ, từ nghiên cứu khoa học, báo cáo dữ liệu kinh tế đến các dịch vụ hành chính. Hiện Quốc hội đang rơi vào bế tắc, khiến khoảng 1,7 nghìn tỷ USD ngân sách cho hoạt động của các cơ quan liên bang bị tạm ngưng, tương đương khoảng 25% tổng chi tiêu hàng năm của chính phủ. Phần ngân sách còn lại chủ yếu dành cho các chương trình y tế, hưu trí và thanh toán lãi suất khoản nợ quốc gia hiện ở mức 37,5 nghìn tỷ USD.
Ước tính khoảng 2 triệu công chức liên bang đã bị đình chỉ chi trả lương. Trong đó, khoảng 750.000 người được yêu cầu ngừng làm việc, trong khi số còn lại – bao gồm quân nhân và nhân viên biên phòng – buộc phải tiếp tục làm việc mà không có lương. Nếu tình trạng này không được giải quyết trước ngày 15/10 – thời điểm chi trả kỳ lương tiếp theo – nhiều người có thể rơi vào hoàn cảnh khó khăn nghiêm trọng.
Một đợt đóng cửa kéo dài cũng có thể ảnh hưởng đến hoạt động hàng không, làm gián đoạn chuỗi viện trợ lương thực cho hàng triệu người Mỹ và gây trì hoãn trong các lĩnh vực như xuất khẩu và xử lý hồ sơ vay thế chấp.
Dù vậy, lịch sử cho thấy các đợt đóng cửa trước đây không gây tổn hại lâu dài cho nền kinh tế Mỹ. Đợt đóng cửa dài nhất kéo dài 35 ngày từng diễn ra vào năm 2018–2019, trong nhiệm kỳ Tổng thống đầu tiên của ông Trump, do tranh chấp về chính sách nhập cư.
Đợt đóng cửa hiện nay bắt đầu từ ngày 1/10 - thời điểm bắt đầu năm tài khóa mới, sau khi hai đảng không đạt được thỏa thuận về dự luật chi tiêu cần thiết để duy trì hoạt động của chính phủ. Đảng Dân chủ yêu cầu dự luật phải bao gồm điều khoản gia hạn các khoản trợ cấp y tế sẽ hết hạn vào cuối năm, trong khi đảng Cộng hòa cho rằng hai vấn đề này nên được giải quyết riêng rẽ.
Thượng viện sẽ nhóm họp lại trong ngày 3/10 (theo giờ Mỹ) để tiếp tục thảo luận. Dù đang nắm quyền kiểm soát cả hai viện Quốc hội nhưng theo quy định của Thượng viện, đảng Cộng hòa vẫn cần ít nhất 7 phiếu bầu từ phía Dân chủ để thông qua dự luật chi tiêu lần này
Trong lúc chờ đợi giải pháp từ Quốc hội, ông Trump tuyên bố sẽ tiếp tục gây áp lực bằng cách nhắm vào các chương trình do phe Dân chủ ủng hộ. Đảng Dân chủ cho rằng hành động này chẳng khác nào “bắt cóc con tin”, gây thiệt hại cho người lao động đồng thời vi phạm quyền hạn hiến định của Quốc hội đối với chi tiêu liên bang.
Trong khi đó, các lãnh đạo Đảng Cộng hòa cho rằng chính phủ vẫn có thể linh hoạt sử dụng các khoản chi tiêu tùy ý nếu Quốc hội không thông qua được ngân sách.
“Khi ngân sách bị tạm dừng, trách nhiệm điều phối tài chính thuộc về Tổng thống", Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson nói.
Diệp Thảo/VOV.VN (biên dịch) Theo Reuters