Phở hồng Bắc Hà: Từ hương vị cao nguyên đến giá trị kinh tế, văn hóa đặc sắc

4 giờ trướcBài gốc

Quán nào người dân bán phở thì tự tráng bánh và chỉ dùng trong ngày. Ảnh: Việt Bắc

Tinh hoa từ những hạt gạo nương

Đến Bắc Hà, ít ai không tò mò trước cái tên “phở hồng”, một sắc phở lạ mà quen, vừa mang hương vị truyền thống của món phở Bắc, vừa đượm hơi thở núi rừng Tây Bắc. Anh Chung Tuyến, một chủ quán phở gà gần chợ phiên Bắc Hà chia sẻ bí quyết làm nên sợi phở nức tiếng. Phở hồng Bắc Hà đặc biệt ở chỗ bánh phở bán đến đâu làm đến đó, hoàn toàn không dùng hàn the. Bột gạo được xay từ loại gạo nương đỏ, giống lúa chỉ trồng được một vụ trên những thửa nương cao, quanh năm khô cằn và sương gió của cao nguyên. Hạt gạo nương đỏ đặc biệt cứng, khi nấu thành cơm ăn không mềm như gạo đồng bằng, nhưng lại có hương thơm rất riêng. Cái “cứng” ấy hóa ra lại là ưu điểm để tạo nên bánh phở dai tự nhiên, mềm mướt mà không nát.

Người bản địa vẫn tin rằng, giống lúa nương đỏ dường như “sinh ra để dành cho phở Bắc Hà”, bởi khi tráng lên, sợi phở mang sắc hồng phớt nhẹ tự nhiên, giống màu của cánh hoa đào rừng mỗi độ xuân về. Không giống bánh phở công nghiệp ở đồng bằng được sản xuất hàng loạt, phở hồng Bắc Hà được tráng hoàn toàn thủ công. Quán nào bán phở thì tự tráng bánh và chỉ dùng trong ngày. Chính quy trình thủ công này giúp giữ nguyên hương vị thuần khiết của gạo, làm nên nét đặc sắc riêng không thể pha lẫn. Sợi phở Bắc Hà mềm, dai và giữ được vị thơm rất lâu ngay cả khi đã chan nước dùng, một đặc tính mà bánh phở gạo trắng khó sánh bằng. Nếu sợi phở hồng là điểm nhấn đầu tiên, thì thịt gà - nguyên liệu chính tạo nên hương vị hoàn chỉnh của món ăn lại càng cho thấy sự hòa quyện tinh tế của văn hóa ẩm thực và điều kiện tự nhiên nơi vùng cao. Gà dùng nấu phở là gà đen, gà đồi Bắc Hà, được người dân chăn thả tự nhiên. Quanh năm ăn ngô, ăn sắn, chạy nhảy trên các triền núi nên thịt chắc, da vàng giòn và thơm đặc trưng.

Khi tiết trời Bắc Hà se lạnh, giữa bảng lảng mây khói, du khách được ngồi trong một quán ven đường, thưởng thức bát phở gà nóng hổi, màu sắc hương và vị hài hòa. Sợi phở hồng phớt thanh tao, những miếng gà đồi vàng óng, nước dùng trong veo, ngọt thanh, điểm thêm hành lá và rau thơm xanh mướt của núi rừng. Một bát phở không chỉ làm ấm lòng, mà còn kể câu chuyện về sự hào phóng của đất trời, sự cần cù của người dân vùng biên giới. Đáng chú ý, du khách không nhất thiết phải lên tận Bắc Hà để tìm được hương vị này. Ngay tại thành phố Lào Cai, nhiều quán phở Bắc Hà đã trở thành điểm dừng chân quen thuộc, giúp lan tỏa thương hiệu phở hồng đến lượng du khách đông đảo hơn. Điều đó cũng mở ra cơ hội thương mại hóa sản phẩm, kết nối chuỗi giá trị từ nông nghiệp với du lịch và dịch vụ.

Phở hồng Bắc Hà là ví dụ điển hình cho việc khai thác thành công giá trị bản địa để tạo sản phẩm du lịch và kinh tế độc đáo. Tuy nhiên, để phát triển bền vững, cần có sự liên kết chặt chẽ giữa người dân, chính quyền địa phương và ngành du lịch. Nhiều ý kiến cho rằng, Bắc Hà có thể xây dựng mô hình “Làng phở hồng”, tạo ra không gian trải nghiệm từ công việc trồng lúa tới tráng phở và thưởng thức phở, giúp du khách hiểu sâu hơn về văn hóa ẩm thực và đời sống người dân vùng cao. Bên cạnh đó, việc chuẩn hóa quy trình sản xuất gạo nương đỏ, xây dựng thương hiệu cho sản phẩm gạo đặc sản, hỗ trợ đăng ký chỉ dẫn địa lý... cũng là những giải pháp cần thiết. Chính quyền địa phương đã và đang chú trọng phát triển nông nghiệp chất lượng cao, khuyến khích người dân bảo tồn giống lúa nương truyền thống, vốn là “linh hồn” của sợi phở hồng Bắc Hà.

Ở khía cạnh kinh tế hộ gia đình, việc duy trì nghề tráng bánh phở giúp tạo thêm việc làm, tăng thu nhập cho nhiều hộ dân. Gạo lúa nương trước đây chỉ sản xuất theo kiểu tự cung tự cấp, nay trở thành nguyên liệu đặc sản, được thương lái và các quán ăn tìm mua với giá cao hơn. Điều này giúp người nông dân có động lực duy trì nương lúa truyền thống, tránh xu hướng bỏ nương, bỏ ruộng đang diễn ra ở nhiều vùng cao.

Nâng tầm thương hiệu phở Việt

Phở hồng Bắc Hà không chỉ là món ăn, mà còn là sản phẩm đặc trưng kết tinh từ điều kiện tự nhiên, tri thức bản địa và sự sáng tạo của người dân vùng cao. Về mặt văn hóa, món ăn góp phần khẳng định bản sắc ẩm thực độc đáo của Lào Cai trong bức tranh ẩm thực Việt Nam. Từ giống lúa nương đỏ đến phương pháp tráng bánh thủ công, tất cả là những di sản sinh kế đã tồn tại từ lâu đời, nay được khai thác đúng hướng để trở thành giá trị văn hóa và kinh tế. Phát triển du lịch ẩm thực đang dần trở thành xu hướng tại nhiều địa phương và phở hồng có tiềm năng lớn để trở thành “mũi nhọn mềm” thúc đẩy du lịch Bắc Hà. Bởi lẽ, bất kỳ du khách nào đến vùng “cao nguyên trắng” đều muốn thưởng thức một món ăn vừa lạ, vừa quen, mang cái hồn của núi rừng mà vẫn giữ tinh tế của phở Việt. Không ít người sau khi thưởng thức, còn tìm mua gạo nương đỏ về làm quà, hoặc giới thiệu cho bạn bè, góp phần tăng đầu ra bền vững cho sản phẩm nông nghiệp địa phương.

Phở hồng Bắc Hà có màu sắc phớt hồng của sợi phở. Ảnh: Việt Bắc

Trong bối cảnh hội nhập và phát triển, những giá trị thuần Việt, thuần núi rừng nếu biết gìn giữ và khai thác đúng cách sẽ trở thành lợi thế cạnh tranh mạnh mẽ. Phở hồng Bắc Hà, từ một món ăn dân dã đang góp phần làm phong phú không gian văn hóa vùng cao, đồng thời tạo động lực thúc đẩy du lịch, tăng thu nhập cho bà con dân tộc tại vùng biên giới Lào Cai. Phở hồng Bắc Hà không chỉ ghi dấu bằng sắc phớt hồng của sợi phở, vị ngọt thanh của nước dùng hay độ giòn dai của thịt gà đồi. Điều làm nên sức hấp dẫn bền vững của món ăn là giá trị văn hóa và kinh tế được gửi gắm trong từng hạt gạo, từng cách chế biến, từng bát phở nóng trao tay du khách.

Chính những nguyên liệu được làm ra từ bàn tay lao động cần mẫn của người dân vùng cao, được trồng cấy và đón nắng trên những thửa ruộng bậc thang, được nuôi dưỡng từ nguồn nước trong khe núi và không khí ôn đới trong lành của miền "cao nguyên trắng" đã làm nên bát phở hồng trứ danh, khiến ai đã một lần ăn đều lưu luyến nhớ mãi không quên. Anh Lê Thanh Hoàng, một du khách đến từ thành phố Hồ Chí Minh cho biết, mỗi khi đi công tác hoặc du lịch ở Bắc Hà, anh thường gọi 2 bát phở hồng để ăn cho bõ công lặn lội đường xa. Anh đã từng ăn phở hồng tại nhiều quán phở ở thành phố Lào Cai hoặc một số địa phương lấy thương hiệu phở Bắc Hà, nhập nguyên liệu từ Bắc Hà, thế nhưng không thể bằng được món phở hồng “chính gốc” Bắc Hà. Vì vậy, nếu muốn ăn được món phở này chuẩn vị thì vẫn phải lên "cao nguyên trắng" mới thỏa lòng. Điều đó cho thấy, mỗi món ăn truyền thống nếu được khai thác đúng hướng đều có thể trở thành nguồn lực phát triển bền vững, góp phần xây dựng đời sống mới nơi vùng biên giới.

Việt Bắc

Nguồn Biên Phòng : https://bienphong.com.vn/pho-hong-bac-ha-tu-huong-vi-cao-nguyen-den-gia-tri-kinh-te-van-hoa-dac-sac-post498860.html