Quan hệ Trung Quốc - Venezuela: Sự bền vững của 'đối tác chiến lược' trước sức ép từ Mỹ

3 giờ trướcBài gốc

Mỹ gia tăng áp lực và hiện diện quân sự tại Caribe, trong khi Bắc Kinh kiên định hậu thuẫn Caracas bằng ngoại giao và dầu mỏ (trong ảnh: Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro dự một sự kiện của Lực lượng Vũ trang Quốc gia Bolivar tại Caracas, ngày 28/8/2025). Ảnh: REUTERS/TTXVN

Theo nhà nghiên cứu Dennis Yang tại Quỹ Jamestown (jamestown.org), trong bối cảnh Mỹ gia tăng các hoạt động quân sự và áp lực nhắm vào chính quyền Venezuela, mối quan hệ giữa Bắc Kinh và Caracas trở thành tâm điểm của sự chú ý. Dù không đưa ra các cam kết an ninh trực tiếp có thể dẫn đến đối đầu với Washington, nhưng Trung Quốc vẫn khẳng định vị thế của mình thông qua sự hỗ trợ ngoại giao kiên định và duy trì các liên kết kinh tế cốt yếu.

Ủng hộ ngoại giao

Kể từ năm 2023, Trung Quốc và Venezuela đã nâng cấp quan hệ lên mức “đối tác chiến lược toàn diện trong mọi điều kiện”. Đây là cấp độ ngoại giao cao nhất của Bắc Kinh, hàm ý một sự tin tưởng tuyệt đối và cam kết ổn định dài hạn.

Khi Mỹ phát động Chiến dịch Southern Spear (tháng 9/2025) và triển khai nhóm tác chiến tàu sân bay USS Gerald R. Ford cùng 15.000 binh sĩ đến vùng biển Caribe, Bắc Kinh đã lập tức phản ứng trên mặt trận ngoại giao. Tại Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (LHQ), Đại sứ Phó Thông (Fu Cong) đã chỉ trích hành động của Mỹ là “vi phạm nghiêm trọng chủ quyền và an ninh của quốc gia khác”. Các phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc liên tục nhấn mạnh nguyên tắc “không can thiệp vào công việc nội bộ” và coi sự hiện diện của Mỹ là hành vi bắt nạt đơn phương.

Theo Tân Hoa xã (THX), phát biểu tại Hội đồng Bảo an LHQ ngày 23/12, ông Tôn Lôi, Phó đại diện thường trực của Trung Quốc tại LHQ, cáo buộc Mỹ thời gian qua liên tục gia tăng hiện diện và triển khai quân sự tại vùng biển Caribe ngoài khơi Venezuela.

Bên cạnh đó, Washington còn leo thang các biện pháp trừng phạt, phong tỏa và đe dọa quân sự đối với Caracas. Ông Tôn Lôi cho rằng Mỹ đã có những hành động nghiêm trọng như đánh chìm tàu của Venezuela, bắn chết thuyền viên và tịch thu các tàu chở dầu. Những cáo buộc này được Trung Quốc nêu ra trong bối cảnh căng thẳng Mỹ – Venezuela tiếp tục gia tăng, làm dấy lên lo ngại về an ninh, ổn định và an toàn hàng hải trong khu vực Caribe.

Ông Tôn Lôi cũng nhấn mạnh: Trung Quốc khẳng định Venezuela, với tư cách quốc gia có chủ quyền, có quyền tự chủ phát triển và hợp tác cùng có lợi với các nước khác. Bắc Kinh phản đối chủ nghĩa đơn phương, các biện pháp trừng phạt phi pháp và hành vi can thiệp, kêu gọi Mỹ chấm dứt gây sức ép, tôn trọng luật pháp quốc tế, đóng góp vào hòa bình, ổn định và phát triển tại Mỹ Latinh và Caribe.

Dầu mỏ: Trụ cột của sự liên kết kinh tế

Chuyên giá Yang lưu ý, bất chấp các lệnh trừng phạt và việc Mỹ tịch thu tàu chở dầu, Venezuela vẫn là một mắt xích quan trọng trong chiến lược an ninh năng lượng của Trung Quốc.

Cụ thể, về sản lượng xuất khẩu: Trong tháng 11/2025, Venezuela xuất khẩu trung bình 921.000 thùng dầu/ngày, trong đó 80% (khoảng 746.000 thùng) đổ về Trung Quốc.

Vè mô hình "dầu đổi khoản vay": Từ năm 2007 đến 2025, Trung Quốc đã cung cấp cho Venezuela hơn 60 tỷ USD. Hiện nay, nợ được bảo đảm bằng dầu mỏ của Caracas vẫn vượt mức 20 tỷ USD.

Về đầu tư dài hạn: Tập đoàn dầu khí quốc gia Trung Quốc (CNPC) và Sinopec vẫn duy trì cổ phần trực tiếp tại các liên doanh quan trọng như Vành đai Orinoco. Gần đây, Tập đoàn Tài nguyên Concord Trung Quốc đã ký hợp đồng 20 năm trị giá 1 tỷ USD đầu tư vào sản xuất dầu.

Hợp tác quân sự và sự răn đe bất đối xứng

Quân đội Venezuela hiện đang vận hành nhiều thiết bị do Trung Quốc sản xuất như xe chiến đấu bộ binh VN-18, pháo tự hành SH-16A và radar phòng không JY-27A. Đặc biệt, thông tin về việc đàm phán mua 20 máy bay chiến đấu J-10CE đang thu hút sự quan tâm lớn của giới quan sát quốc phòng.

Trên thực địa, Hải quân Trung Quốc (PLAN) cũng đã có những động thái "răn đe bất đối xứng": Tháng 8/2025, tàu trinh sát Type 815A Liaowang xuất hiện tại Vịnh Paria để giám sát các hoạt động của hải quân Mỹ.

Tàu bệnh viện "Con đường Tơ lụa" đã ghé thăm Nicaragua – đồng minh thân cận của Venezuela – như một phần của nỗ lực hiện diện mềm tại khu vực Mỹ Latinh.

Vào tháng 12/2025, Bắc Kinh công bố "Văn kiện chính sách về Mỹ Latinh và Caribe" phiên bản thứ ba. Tài liệu này nhấn mạnh việc tăng cường quan hệ quân sự thường xuyên và đối thoại thể chế hóa với khu vực, đồng thời coi đây là thành phần cốt lõi của Nam bán cầu trong việc chống lại quyền bá chủ của phương Tây.

Tuy nhiên, cuộc khủng hoảng hiện tại cũng bộc lộ những giới hạn trong sự hỗ trợ của Trung Quốc. Bắc Kinh tỏ ra thận trọng để không đẩy căng thẳng với Mỹ lên mức không thể kiểm soát. Các khoản vay mới đã dừng lại, và sự hỗ trợ quân sự vẫn dừng lại ở mức cung cấp thiết bị thay vì cam kết phòng thủ chung.

Chuyên gia Yang kết luận, phản ứng của Trung Quốc đối với tình hình Venezuela là một sự kết hợp khéo léo giữa ủng hộ ngoại giao mạnh mẽ và tính toán kinh tế thực tế. Bắc Kinh đang chứng minh mình là một đối tác đáng tin cậy của Nam bán cầu nhưng vẫn đảm bảo không gây nguy hiểm trực tiếp cho lợi ích cốt lõi trong quan hệ Trung - Mỹ.

Công Thuận/Báo Tin tức

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/the-gioi/quan-he-trung-quoc-venezuela-su-ben-vung-cua-doi-tac-chien-luoc-truoc-suc-ep-tu-my-20251226180921349.htm