Siêu cảng logistics định hình vị thế Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu

5 giờ trướcBài gốc

Những năm gần đây, Việt Nam xuất hiện những “siêu cảng” và trung tâm logistics thông minh do các tập đoàn trong nước và đối tác quốc tế triển khai. Những dự án này không chỉ là kho bãi lớn hay ICD thông thường được thiết kế như những nút đa phương thức tích hợp công nghệ (AI, IoT, tự động hóa), năng lượng xanh và dịch vụ giá trị gia tăng để kết nối chuỗi cung ứng nội địa với tuyến quốc tế, hướng tới mục tiêu biến Việt Nam thành trung tâm logistics khu vực.

LUỒNG CHÍNH ĐANG DẪN DẮT XU HƯỚNG Ở VIỆT NAM

Việt Nam với vị trí trung tâm của Đông Nam Á, bờ biển dài hơn 3.200 km, cùng tốc độ tăng trưởng thương mại vượt trội đang bước vào giai đoạn đầu tư bài bản cho hạ tầng logistics. Điểm nhấn trong chiến lược này chính là sự xuất hiện của các “siêu cảng logistics” và trung tâm logistics thông minh, được thiết kế không chỉ như các cảng cạn hoặc kho hàng truyền thống, mà là những trung tâm tích hợp công nghệ, tự động hóa và năng lượng xanh, hướng tới tầm nhìn đưa Việt Nam trở thành trung tâm logistics khu vực.

Dự án nổi bật nhất hiện nay là ICD Vĩnh Phúc – Vietnam SuperPort, được xem là “siêu cảng logistics” đầu tiên của mạng lưới logistics thông minh ASEAN (ASLN), do T&T Group hợp tác với YCH Group (Singapore) phát triển. Dự án có tổng vốn đầu tư gần 3.900 tỷ đồng, quy mô hơn 83 ha, công suất thiết kế đạt khoảng 530.000 TEU/năm.

Đây là mô hình cảng cạn tích hợp trung tâm phân phối và kho hàng không kéo dài (Off-Airport Cargo Terminal), sử dụng hệ thống quản trị số, tự động hóa và trí tuệ nhân tạo (AI) để điều phối hàng hóa, giảm thiểu thời gian lưu kho, nâng cao năng suất xử lý. Với lợi thế vị trí tại huyện Bình Xuyên (Vĩnh Phúc), siêu cảng này đóng vai trò trung chuyển chiến lược, kết nối các khu công nghiệp miền Bắc với cảng biển Hải Phòng và sân bay Nội Bài.

“Siêu cảng” ICD Vĩnh Phúc - Việt Nam SuperPortTM do Tập đoàn T&T đầu tư đang là điểm sang mới trong ngành logistics

Không chỉ là một dự án hạ tầng đơn thuần, Vietnam SuperPort còn thể hiện tầm nhìn dài hạn trong chuyển đổi logistics xanh. Dự án áp dụng năng lượng tái tạo, hệ thống robot kho tự động, và hướng đến mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2040. Khi hoàn thiện, đây sẽ là điểm trung chuyển đa phương thức hàng đầu khu vực phía Bắc, góp phần giảm chi phí logistics, nâng cao năng lực xuất nhập khẩu và tạo sức bật cho vùng công nghiệp Bắc Bộ.

Tại khu vực cảng biển phía Bắc, dự án Smart Logistics Service Hải Phòng (SLS) là minh chứng cho xu hướng logistics thông minh. Đây là liên doanh giữa Cảng Hải Phòng và SITC Group, hướng tới xây dựng một trung tâm logistics hiện đại, ứng dụng công nghệ quản lý container rỗng thời gian thực, hệ thống yard thông minh và năng lượng xanh. Giai đoạn 1 của dự án đã vận hành với quy mô hàng chục hecta tại khu vực Đình Vũ, dự kiến mở rộng lên 30–50 ha vào năm 2030. Với vị trí nằm sát cụm cảng nước sâu Lạch Huyện, SLS góp phần giảm áp lực tắc nghẽn bến bãi, tối ưu hóa lưu thông container và tăng năng lực cạnh tranh của Hải Phòng như cửa ngõ hàng hóa quốc tế của miền Bắc.

Ở phía Nam, tỉnh Tây Ninh đang hợp tác cùng YCH Group phát triển trung tâm logistics thông minh tại khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài. Dự án hướng tới mô hình logistics xuyên biên giới, hỗ trợ xuất khẩu hàng hóa Việt Nam sang Campuchia và ngược lại, đồng thời hình thành hành lang logistics kết nối vùng Đông Nam Bộ với khu vực ASEAN. Với vị trí chiến lược, đây có thể trở thành “trạm trung chuyển” hàng hóa chủ lực giữa Việt Nam và các nước tiểu vùng sông Mekong, giảm đáng kể chi phí vận tải và thời gian thông quan.

Các “siêu cảng” này không chỉ mang lại lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp logistics, mà còn góp phần quan trọng vào việc giảm chi phí chuỗi cung ứng quốc gia một trong những thách thức lớn nhất của Việt Nam.

Theo các chuyên gia, chi phí logistics của Việt Nam hiện chiếm khoảng 16–18% GDP, cao hơn mức trung bình khu vực ASEAN (12–14%). Việc hình thành các trung tâm logistics tích hợp, ứng dụng công nghệ và vận hành thông minh sẽ giúp giảm chi phí vận chuyển, rút ngắn thời gian giao nhận, đồng thời thúc đẩy các dịch vụ giá trị gia tăng như kho lạnh, đóng gói, và xử lý đơn hàng thương mại điện tử.

Điểm chung của các “siêu cảng logistics” thế hệ mới là ứng dụng công nghệ số, tự động hóa và logistics xanh. Các hệ thống quản lý kho (WMS), vận tải (TMS), trí tuệ nhân tạo (AI) và Internet vạn vật (IoT) được triển khai để dự báo nhu cầu, tối ưu tuyến vận chuyển và giám sát hàng hóa theo thời gian thực. Mô hình vận hành “zero paper” không giấy tờ, kết nối dữ liệu điện tử giữa cảng, doanh nghiệp và hải quan đang dần trở thành tiêu chuẩn. Đồng thời, việc sử dụng năng lượng tái tạo, xe điện nội khu và tiêu chuẩn công trình xanh giúp các trung tâm logistics này đáp ứng xu thế phát triển bền vững toàn cầu.

LOGISTICS – MẠCH MÁU KINH TẾ MỚI ĐƯA VIỆT NAM

Tuy nhiên, để các “siêu cảng” phát huy hết tiềm năng, Việt Nam vẫn cần giải quyết một số thách thức nền tảng. Hạ tầng kết nối đa phương thức còn thiếu đồng bộ, đặc biệt là mạng lưới đường sắt và cao tốc kết nối ICD với cảng biển, sân bay. Nguồn nhân lực logistics chất lượng cao đặc biệt trong lĩnh vực vận hành hệ thống tự động, AI vẫn còn hạn chế. Bên cạnh đó, chính sách ưu đãi, quy hoạch vùng và thủ tục đầu tư cần được đơn giản hóa để khuyến khích doanh nghiệp tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị logistics.

Thủ tướng phát biểu tại IATA World Congress 2025

Tại Đại hội Thế giới Liên đoàn quốc tế Các hiệp hội Giao nhận và Vận tải (FIATA World Congress 2025) - sự kiện thường niên lớn nhất của ngành logistics thế giới, Thủ tướng Phạm Minh Chính đánh giá, trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng hiện nay, logistics ngày càng khẳng định vai trò là "mạch máu" của nền kinh tế, là cầu nối giữa sản xuất, lưu thông, phân phối và tiêu dùng. Là quốc gia nằm trên các tuyến hàng hải, hàng không quốc tế với bờ biển dài , hệ thống cảng biển, sân bay, cửa khẩu phong phú, Việt Nam có đầy đủ điều kiện để trở thành trung tâm logistics quan trọng trong khu vực. Việt Nam xác định logistics là một trong ba động lực tăng trưởng, một yếu tố nền tảng để kết nối các ngành sản xuất, các địa phương và kết nối Việt Nam với thế giới.

Thời gian qua, Việt Nam đã và đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, quyết liệt cho phát triển ngành logistics, cụ thể là triển khai đầu tư đồng bộ, quyết liệt phát triển hạ tầng logistics chiến lược, hạ tầng giao thông trên cả 5 phương thức (đường bộ, đường sắt, hàng không, đường biển, đường thủy nội địa).

Trong đó, nổi bật là phát triển hệ thống cảng biển từ Bắc xuống Nam, đặc biệt là các cảng lớn như Cái Mép – Thị Vải, Cần Giờ, Đà Nẵng, Quy Nhơn, Huế, Vũng Áng (Hà Tĩnh), Nghi Sơn (Thanh Hóa), Hải Phòng…

Trong lĩnh vực hàng không, Việt Nam phát triển nhiều sân bay quốc tế tại TPHCM, Hà Nội, Đà Nẵng, Hải Phòng, Vân Đồn (Quảng Ninh), Cần Thơ… và đặc biệt là xây dựng dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành trở thành một trong những cửa ngõ hàng không lớn nhất khu vực. Trong lĩnh vực đường bộ, đẩy mạnh thi công hoàn thiện hệ thống cao tốc Bắc-Nam, đường ven biển để kết nối các trung tâm logistics quốc gia. Về đường sắt, thúc đẩy, chuẩn bị khởi công các tuyến đường sắt khổ tiêu chuẩn kết nối với Trung Quốc gồm Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, Lạng Sơn - Hà Nội, Móng Cái - Hạ Long - Hải Phòng; triển khai dự án đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam, các tuyến đường sắt đô thị tại Hà Nội và TPHCM.

Đồng thời, Việt Nam ban hành và áp dụng nhiều chính sách ưu đãi mạnh mẽ dành cho doanh nghiệp và nhà đầu tư trong lĩnh vực logistics như miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp cho dự án đầu tư mới; ưu đãi về tiền thuê đất, hạ tầng tại các khu công nghiệp, khu kinh tế; hỗ trợ nghiên cứu, ứng dụng công nghệ, nhất là các công nghệ xanh, công nghệ số, công nghệ cao; ưu tiên cấp phép nhanh đối với một số dự án logistics thân thiện môi trường...

Cùng với đó là các nhóm giải pháp về đẩy mạnh chuyển đổi số trong logistics, xây dựng các trung tâm logistics thông minh; thúc đẩy phát triển ngành logistics xanh, bền vững; chú trọng đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành logistics, quản trị thông minh.

Thủ tướng nêu rõ, trong thời gian tới, Việt Nam tiếp tục đồng hành cùng các doanh nghiệp, tổ chức, đối tác quốc tế trên tinh thần cam kết "3 bảo đảm" và "3 cùng".

"3 bảo đảm" gồm: Bảo đảm tạo điều kiện thuận lợi nhất cho doanh nghiệp trong và ngoài nước tham gia đầu tư phát triển logistics tại Việt Nam; bảo đảm các quyền lợi và lợi ích chính đáng, hợp pháp của các nhà đầu tư và doanh nghiệp trong nước, quốc tế trong mọi lĩnh vực, trong đó có lĩnh vực logistics; bảo đảm giữ vững độc lập, chủ quyền, ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội để các nhà đầu tư được an toàn, an ninh, yên tâm hoạt động.

"3 cùng" gồm: Cùng lắng nghe và thấu hiểu giữa doanh nghiệp với Nhà nước và người dân, doanh nghiệp, nhà đầu tư, giữa các đối tác trong nước và đối tác quốc tế; cùng chia sẻ tầm nhìn và hành động để hợp tác, hỗ trợ nhau cùng phát triển nhanh và bền vững; cùng làm, cùng thắng, cùng hưởng, cùng phát triển, cùng chia sẻ niềm vui, hạnh phúc và sự tự hào.

Hà Linh

Nguồn Thương Gia : https://thuonggiaonline.vn/sieu-cang-logistics-dinh-hinh-vi-the-viet-nam-trong-chuoi-cung-ung-toan-cau-post563821.html