Sửa Nghị quyết 98 là cần thiết nhằm tháo gỡ 'điểm nghẽn' cho TP.HCM

một giờ trướcBài gốc

Thí điểm khu thương mại tự do

Theo Tờ trình của Chính phủ, sau khi hợp nhất với Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu, TP.HCM trở thành một thực thể hành chính – kinh tế đặc biệt với quy mô và không gian phát triển vượt trội. Quy mô này mở ra cơ hội quy hoạch vùng đô thị tích hợp theo tư duy “một trung tâm, ba vùng, một đặc khu”, đồng thời đòi hỏi những cơ chế vượt trội để giải phóng nguồn lực.

Phó thủ tướng Bùi Thanh Sơn nhấn mạnh việc sửa Nghị quyết 98 là cần thiết nhằm tháo gỡ “điểm nghẽn”, kịp thời thu hút đầu tư, tạo đột phá phát triển nhanh, bền vững, đóng góp lớn hơn cho tăng trưởng cả nước, đúng mục tiêu Bộ Chính trị đặt ra cho TP.HCM.

Quang cảnh phiên họp

Một trong những đề xuất quan trọng là cho phép TP.HCM được giữ lại 100% số tiền thu được từ quỹ đất phát triển đô thị gắn với giao thông công cộng theo mô hình TOD. Nguồn thu này gồm phần giá trị tăng thêm của đất do tăng hệ số sử dụng, khai thác lợi thế vị trí xung quanh các tuyến đường sắt đô thị và phí cải thiện hạ tầng. Toàn bộ sẽ được ưu tiên tái đầu tư trở lại cho các dự án đường sắt đô thị, giao thông kết nối và hạ tầng khu vực nhà ga, nút giao trên tuyến TOD.

UBND TP.HCM cũng được đề xuất quyền quyết định chỉ tiêu kinh tế – kỹ thuật, chỉ tiêu sử dụng đất tại khu vực nhà ga và vùng phụ cận Vành đai 3 phát triển theo mô hình TOD, kể cả khi các chỉ tiêu này khác với một số quy định trong quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về quy hoạch đô thị và nông thôn. Cơ chế này nhằm tránh tình trạng “tắc” quy hoạch khi triển khai các dự án giao thông chiến lược.

Dự thảo còn cho phép TP.HCM thí điểm thành lập Khu thương mại tự do (FTZ), được thiết kế với khung pháp lý riêng về quản lý, ưu đãi đầu tư, hải quan và tài chính. Đây được xem là không gian thể chế vượt trội để thu hút dòng vốn chất lượng cao, xây dựng trung tâm thương mại – dịch vụ quốc tế, thử nghiệm chính sách trước khi xem xét nhân rộng sang các địa phương khác.

Từ khi Nghị quyết 98 được thông qua (6.2023), TP.HCM đã có thêm công cụ để thúc đẩy các dự án quan trọng. Tuy nhiên, theo các đại biểu, bối cảnh hiện nay đã thay đổi: thành phố sau hợp nhất được xác định là siêu đô thị, năm 2025 dự kiến tăng trưởng trên 8,5%, quy mô kinh tế vượt 120 tỉ USD, song vẫn đối mặt áp lực lớn về hạ tầng, nhà ở, giao thông, môi trường.

Đại biểu Trần Hoàng Ngân phân tích, với dự toán ngân sách năm 2025, sau khi nộp về Trung ương và chi thường xuyên, TP.HCM chỉ còn khoảng 144.000 tỉ đồng cho đầu tư phát triển, tương đương gần 3,7 tỉ USD, trong khi để đạt mục tiêu tăng trưởng 10–11% giai đoạn 2026–2030, thành phố cần huy động 40–50 tỉ USD vốn đầu tư xã hội mỗi năm. “TP.HCM không xin tăng tỉ lệ điều tiết mà xin cơ chế, thể chế để huy động thêm nguồn lực”, ông nhấn mạnh.

Theo ông Trần Hoàng Ngân, hiện Nghị quyết 98 mới xác định ba nhóm nhà đầu tư chiến lược liên quan đổi mới sáng tạo, khu công nghiệp – công nghệ cao và cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ. Dự thảo sửa đổi lần này dự kiến bổ sung thêm 11 lĩnh vực như y tế chuyên sâu, văn hóa, thể thao, thương mại, môi trường, xử lý rác thải… nhằm thu hút những nhà đầu tư có năng lực về vốn, công nghệ và quản trị.

Ông đề nghị bổ sung quy định cho phép HĐND TP.HCM được quyền chủ động bổ sung danh mục nhà đầu tư chiến lược trong trường hợp cần thiết, tránh phải chờ thủ tục trình Quốc hội, gây chậm trễ cơ hội.

Đại biểu đề nghị biến TP.HCM thành “cực tăng trưởng” và vùng thử nghiệm thể chế

Tại tổ Hà Nội, đại biểu Hoàng Văn Cường cho rằng cơ chế đặc thù cho TP.HCM cần đủ “đặc biệt và vượt trội” để thực sự phát huy vai trò của đô thị đầu tàu. Theo ông, sau hợp nhất với Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu, TP.HCM sở hữu không gian phát triển đầy đủ cả công nghiệp, thương mại – dịch vụ, du lịch biển và hệ thống cảng biển quốc tế, đủ điều kiện trở thành “cực tăng trưởng” với sức hút rất lớn đối với dòng vốn đầu tư.

Tuy nhiên, mười năm gần đây, tốc độ tăng trưởng của TP.HCM có dấu hiệu chững lại, thậm chí thấp hơn mức trung bình cả nước. Một cực tăng trưởng phát triển chậm hơn mặt bằng chung cho thấy đang tồn tại nhiều “điểm nghẽn” về thể chế, quy hoạch, thủ tục đầu tư. Trước đây, thành phố thường đi đầu trong đổi mới, nhiều mô hình sau đó được nhân rộng trên toàn quốc, nhưng vai trò dẫn dắt hiện đã suy giảm.

Đại biểu Hoàng Văn Cường đề xuất xem TP.HCM như “sandbox thể chế” – nơi thử nghiệm các cải cách mới về tài chính, đất đai, quy hoạch, đầu tư và quản trị đô thị. Thành phố có lợi thế về nguồn nhân lực chất lượng cao, môi trường kinh tế – xã hội năng động nên đủ khả năng đánh giá tác động và quản lý rủi ro khi thử nghiệm chính sách. “Nếu không mạnh dạn trao quyền cho TP.HCM thử nghiệm, chúng ta sẽ rất khó tìm ra mô hình thể chế mới đáp ứng yêu cầu phát triển”, ông nói.

Về phương thức tiếp cận, ông Hoàng Văn Cường cho rằng dự thảo Nghị quyết hiện vẫn theo hướng liệt kê chi tiết các lĩnh vực ưu tiên, danh mục nhà đầu tư chiến lược. Cách tiếp cận này thiếu tính mở, khó bao quát các mô hình mới xuất hiện trong tương lai như kinh tế số, kinh tế tuần hoàn, dịch vụ tài chính xanh… Ông đề nghị văn bản cần nêu rõ nguyên tắc, tiêu chí và giới hạn kiểm soát, còn danh mục cụ thể nên để TP.HCM chủ động quyết định trong khuôn khổ được Quốc hội cho phép.

Tại tổ TP.HCM, đại biểu Trần Hoàng Ngân đồng tình với các cơ chế về khai thác nguồn lực đất đai theo mô hình TOD, thanh toán dự án BT bằng quỹ đất, cũng như việc thành lập khu thương mại tự do thế hệ mới. Ông đề xuất khu thương mại tự do nên gắn chặt với Trung tâm tài chính quốc tế đang được xây dựng, từ đó hình thành hệ sinh thái tài chính – thương mại – dịch vụ cao cấp, tạo cú hích cho cả vùng kinh tế phía Nam.

Về quy hoạch, vị đại biểu là chuyên gia kinh tế kiến nghị cho phép TP.HCM hợp nhất một số loại quy hoạch, đồng thời phân cấp để UBND TP được tự điều chỉnh cục bộ khi cần thiết. Hiện nhiều dự án hạ tầng, nhà ở, giao thông đang vướng ở khâu điều chỉnh quy hoạch, kéo dài thời gian chuẩn bị đầu tư, làm lỡ cơ hội tiếp cận nhà đầu tư chiến lược.

Nhiều đại biểu thống nhất rằng, với vai trò là đô thị lớn nhất cả nước, nơi đóng góp khoảng một phần tư ngân sách và gần 1/5 GDP, TP.HCM cần một bộ cơ chế đủ mạnh, đủ linh hoạt để chuyển từ “thí điểm chính sách” sang “thử nghiệm thể chế”.

Nếu dự thảo Nghị quyết sửa đổi Nghị quyết 98 được Quốc hội thông qua, thành phố sẽ có thêm công cụ để huy động nguồn lực đất đai, thu hút nhà đầu tư chiến lược và hoàn thiện mô hình siêu đô thị sau hợp nhất, đáp ứng kỳ vọng của người dân về một TP.HCM năng động, đáng sống và dẫn dắt tăng trưởng cả nước.

Nguyễn Tuyết

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/sua-nghi-quyet-98-la-can-thiet-nham-thao-go-diem-nghen-cho-tp-hcm-241859.html