Quốc hội vừa thông qua Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội nhằm tạo đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, có hiệu lực từ ngày 1-1-2026.
Tạo động lực cho giáo viên
Theo đó, với chính sách đặc thù, vượt trội về đãi ngộ đối với nhân lực trong ngành giáo dục, nghị quyết quy định phụ cấp ưu đãi nghề được thực hiện theo lộ trình do Chính phủ quy định đối với cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông công lập ở mức tối thiểu 70% đối với giáo viên (GV), tối thiểu 30% đối với nhân viên và 100% đối với GV công tác tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, biên giới, hải đảo.
Theo tính toán, cả nước hiện có hơn 1,05 triệu GV mầm non và phổ thông hưởng lương từ ngân sách nhà nước, mức lương dao động từ 4,9 đến 15,87 triệu đồng/tháng, tùy bậc học. Sau khi cộng các khoản phụ cấp, tổng thu nhập của GV sẽ khoảng 6,6 đến 30 triệu đồng/tháng.
Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) cho biết đang phối hợp với Bộ Nội vụ và Bộ Tài chính xây dựng dự thảo Nghị định quy định chế độ phụ cấp ưu đãi theo nghề đối với viên chức, người lao động công tác trong cơ sở giáo dục công lập, dự kiến sẽ trình Chính phủ thông qua trong năm 2025 để bảo đảm kịp tiến độ có hiệu lực đồng thời với Luật Nhà giáo.
Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn cho biết Bộ GD-ĐT đề xuất thực hiện nâng phụ cấp ưu đãi nghề theo lộ trình, gồm hai giai đoạn.
Giai đoạn 1 (từ năm 2026-2030), đề xuất bổ sung phụ cấp cho nhân viên trường học mức 20%; tăng đều 15% đối với GV các cấp học mầm non, phổ thông, tăng thêm 5% mức phụ cấp ưu đãi đối với GV, giảng viên các cơ sở giáo dục đại học và cơ sở giáo dục nghề nghiệp.
Giai đoạn 2, từ năm 2031 trở đi, thực hiện mức phụ cấp ưu đãi theo nghề đối với GV mầm non và phổ thông áp dụng theo quy định tại Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22-8-2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo.
Cần thiết và kịp thời
Đánh giá đây là chủ trương, chính sách phù hợp, nhân văn, để những người công tác trong sự nghiệp "trồng người" bớt tâm tư, hiệu trưởng một trường THPT đóng tại phường Cầu Giấy, Hà Nội đánh giá đây là chính sách vượt trội, giúp thu hút và giữ chân GV, đặc biệt GV mầm non và GV ở vùng sâu, vùng xa.
"Đây thật sự là chính sách cần thiết và kịp thời, phù hợp với đặc thù nghề nghiệp, góp phần nâng vị thế nhà giáo, từ đó nâng chất lượng giáo dục quốc gia. Tôi chắc chắn các thầy cô giáo, đặc biệt là các thầy cô đang công tác ở vùng khó khăn rất vui khi chính sách này được triển khai" - hiệu trưởng này bày tỏ.
Giáo viên và học sinh Trường Tiểu học Trần Hưng Đạo (phường Cầu Ông Lãnh, TP HCM) trong 1 tiết học ứng dụng AI vào hoạt động. Ảnh: ĐẶNG TRINH
Tuy nhiên, nhiều ý kiến tỏ ra băn khoăn về nguồn lực thực hiện dự án. Với hơn 1 triệu GV cả nước, chưa kể số lượng nhân viên cũng rất đông, việc tăng phụ cấp sẽ làm chi thường xuyên tăng mạnh, lên đến hàng ngàn tỉ đồng mỗi năm, địa phương nghèo sẽ khó cân đối nguồn lực này.
GV một trường tiểu học tại TP HCM cho biết, thực tế lâu nay, nhất là khi thực hiện Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, đội ngũ GV tiếng Anh, tin học và các môn nghệ thuật luôn trong tình trạng thiếu, không có nguồn để tuyển. Khi so sánh mức lương cơ bản trong ngành và các ngành nghề khác, rõ ràng lương GV vẫn rất thấp, đặc biệt là GV tiếng Anh, thầy cô có nhiều điều kiện tăng thu nhập ở các lĩnh vực khác. Quy định phụ cấp nhà giáo được Quốc hội thông qua sẽ là cú hích để thu hút GV, giữ chân GV giỏi, hạn chế những tiêu cực trong giáo dục như dạy thêm, học thêm sai quy định, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.
Ông Phạm Lê Thanh, GV Trường THPT Nguyễn Hiền (TP HCM), cho biết chính sách này rất nhân văn và có ý nghĩa đặc biệt đối với đối tượng nhân viên trường học - một bộ phận không thể thiếu vắng trong môi trường học đường, là nhân tố giúp ổn định và mang lại sự an tâm cho nhà giáo công tác dạy và học. Ngoài ra chính sách này còn khơi dậy được niềm tin, niềm tự hào nghề giáo, kỳ vọng sẽ giúp "giữ chân" đội ngũ nhà giáo, đồng thời khơi dậy sức hút của nghề giáo trong bối cảnh thế giới số nhiều biến động. Người thầy hạnh phúc thì học trò cũng sẽ hưởng niềm vui, niềm hạnh phúc trong học tập và rèn luyện.
Tránh bình quân hóa
Tuy nhiên, để chính sách có sức sống bền lâu và thu về đúng giá trị nhân văn thì cần đi kèm cơ chế đánh giá năng lực GV đúng thực chất, khuyến khích sáng tạo và đào tạo lại cho đội ngũ gắn với năng lực đặc thù và quan trọng nhất là năng lực số.
"Cần tránh việc xét cơ học, tránh bình quân hóa, tránh chủ nghĩa "năng lực trung bình". Mục tiêu cuối cùng không chỉ là "thầy đủ sống", mà là "thầy đủ niềm tin, đủ trí tuệ và đủ năng lực và đủ hạnh phúc để đồng hành dài lâu với giáo dục" - ông Phạm Lê Thanh bày tỏ.
Ông Nguyễn Công Phúc Khánh, Phó Hiệu trưởng Trường THCS Trần Văn Ơn (phường Tân Định, TP HCM), cho hay tăng phụ cấp là chủ trương phù hợp đối với nhà giáo, góp phần nâng cao vị trí, vai trò người thầy. Theo ông Khánh, những năm gần đây, trong các kỳ tuyển dụng, đã có sự đảo chiều về trường công theo hướng các trường công lập thật sự thu hút sinh viên giỏi về trường nhờ chính sách tiền lương.
Tuy nhiên, theo ông Khánh, cần có lộ trình phù hợp, tránh tình trạng "vỡ trận" nếu không tính toán chi tiết, căn cơ. Song song đó phải có cơ chế tinh giản các GV không đáp ứng yêu cầu. "Đối với GV ở các hạng cao, cần giao chỉ tiêu công việc cụ thể để làm đúng vị trí" - ông Khánh nhận định.
Lan tỏa giá trị nhân văn
Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn cho hay về nguồn lực, khi triển khai chính sách đặc thù, vượt trội về đãi ngộ đối với nhân lực trong ngành giáo dục, ngân sách Nhà nước sẽ bố trí trong kế hoạch hằng năm.
"Chúng tôi mong muốn các địa phương chủ động hơn trong việc cân đối, ưu tiên cho giáo dục, để chính sách này thật sự đi vào cuộc sống, góp phần cải thiện đời sống, tạo động lực để GV yên tâm công tác, gắn bó lâu dài với nghề, qua đó nâng cao chất lượng giáo dục và lan tỏa giá trị nhân văn của Nghị quyết số 71-NQ/TW" - Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nói.
Yến Anh - Đặng Trinh