Hình minh họa
Thị trường năng lượng châu Á đang phải đối mặt với bất ổn gia tăng khi giá dầu dao động mạnh do các lệnh trừng phạt mới của phương Tây nhắm vào các lô hàng dầu mỏ Nga và nỗ lực của Tổng thống Mỹ Donald Trump trong việc đẩy mạnh sản lượng dầu Mỹ. Các chuyên gia cảnh báo rằng sự biến động này có thể kéo dài trong vài tháng tới.
Ấn Độ và Trung Quốc, hai quốc gia tiêu thụ dầu lớn nhất thế giới, đang gánh chịu ảnh hưởng nặng nề nhất sau khi Mỹ và Vương quốc Anh áp dụng các lệnh trừng phạt, theo các chuyên gia phân tích.
Vào thứ Hai, ngày đầu tiên nhậm chức, Trump tuyên bố rằng Mỹ đang đối mặt với tình trạng khẩn cấp về năng lượng, cho thấy quốc gia khai thác dầu lớn nhất thế giới có thể sẽ tăng cường sản lượng.
Giá dầu Brent chuẩn đã tăng lên mức 80 USD mỗi thùng vào giữa tháng 1, sau khi các lệnh trừng phạt được áp dụng, từ mức 73 USD vào dịp Giáng sinh và giảm xuống còn 79,13 USD vào tối thứ Tư.
Vào đầu tháng này, chính quyền Tổng thống Joe Biden sắp mãn nhiệm thông báo đã áp đặt các lệnh trừng phạt đối với hơn 200 tổ chức và cá nhân liên quan đến việc bán và vận chuyển dầu mỏ Nga, bao gồm 183 tàu được cho là một phần của đội tàu ngầm đã lẩn tránh các lệnh trừng phạt tương tự trước đó.
Chính phủ Vương quốc Anh cũng đã áp dụng các lệnh trừng phạt đối với Gazprom Neft và Surgutneftegas, hai công ty năng lượng lớn nhất của Nga, cho rằng lợi nhuận của họ đang "làm đầy kho vũ khí chiến tranh của Nga và tiếp tay cho cuộc xung đột" tại Ukraine.
Một số tàu thuộc sở hữu của các thực thể ngoài nhóm G7 và Liên minh châu Âu đã lẩn tránh các lệnh trừng phạt. Số lượng tàu chở dầu Nga cũng đã tăng đáng kể kể từ khi cuộc xung đột Nga-Ukraine nổ ra vào tháng 2 năm 2022, theo một báo cáo của Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí Sạch (CREA) vào tháng 10 năm ngoái.
Mức giá trần đối với dầu mỏ do liên minh G7 áp đặt đã có hiệu lực từ đầu cuộc chiến nhằm kiềm chế doanh thu năng lượng của Nga, nhưng hiệu quả của biện pháp này đã bắt đầu giảm sút do người mua tìm cách lách luật, báo cáo cho biết.
Mặc dù bị áp đặt các lệnh trừng phạt, Nga vẫn có thể bán dầu giá rẻ cho Trung Quốc và Ấn Độ, hai khách hàng lớn nhất của nước này.
Viktor Katona, trưởng bộ phận phân tích dầu mỏ tại Kpler, một công ty tình báo thương mại toàn cầu có trụ sở tại Brussels, cho biết giá của một số loại dầu mỏ của Nga, như ESPO, được vận chuyển từ vùng Viễn Đông của Nga, đã tăng vọt khi hầu hết các tàu bị trừng phạt đều tập trung vào việc vận chuyển giữa Nga và Trung Quốc.
Trước khi các lệnh trừng phạt được áp đặt, chi phí thuê tàu từ cảng dầu Kozmino của Nga ở Vladivostok đến phía đông bắc Trung Quốc dao động từ 1,7 triệu USD đến 1,8 triệu USD, hiện mức giá này đã tăng lên khoảng 7 triệu USD, Katona cho biết.
"Chi phí vận chuyển đã tăng gấp bốn lần khi các chủ tàu biết rằng người mua sẽ tránh những tàu bị trừng phạt và điều này dẫn đến việc đẩy giá các tàu không bị trừng phạt lên cao", ông nói.
Đối với nguồn cung dầu Urals vào Ấn Độ, chi phí vận chuyển đã tăng khoảng 20% đến 25%, từ mức trước khi có trừng phạt lên khoảng 5 triệu USD đến 6 triệu USD hiện nay, theo Katona.
Tuy nhiên, tác động tổng thể của các lệnh trừng phạt đối với xuất khẩu dầu của Nga sẽ là không đáng kể, Katona cho biết.
"Ngày càng nhiều tàu sẽ được chuyển đến khu vực Đông Á, nhưng tác động này khó có thể kéo dài hơn một đến hai tháng. Dần dần, chi phí vận chuyển sẽ bắt đầu giảm", ông nói thêm.
Một nhà phân tích khác cho biết mặc dù các lệnh trừng phạt của Mỹ sẽ có tác động lớn hơn so với các biện pháp của Anh, nhưng động thái của Vương quốc Anh vẫn là cảnh báo quan trọng cho các khách hàng tiềm năng về dầu mỏ của Nga.
"Các lệnh trừng phạt của Vương quốc Anh gửi tín hiệu cho các quốc gia không bị trừng phạt rằng phương Tây vẫn luôn cảnh giác đối với việc lách lệnh trừng phạt. Điều này càng nhấn mạnh thông điệp rằng những nỗ lực lẩn tránh trừng phạt sẽ không bị bỏ qua", Petras Katinas, nhà phân tích tại Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí Sạch có trụ sở tại Helsinki, cho biết.
Vào thứ Ba, Cục Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA) đã nhắc lại dự báo rằng giá dầu sẽ giảm trong năm nay và năm tới.
Katinas cho biết giá năng lượng toàn cầu có thể giảm nếu Trump thúc đẩy xuất khẩu năng lượng Mỹ. "Ông ấy có thể sẽ tập trung vào việc tối đa hóa việc bán dầu và khí đốt Mỹ ra thế giới, điều này có thể dẫn đến giá năng lượng toàn cầu giảm do nguồn cung tăng", ông nói thêm.
Gnanasekhar Thiagarajan, người sáng lập Commtrendz Research, một công ty nghiên cứu hàng hóa có trụ sở tại Mumbai, cho biết Trump có thể thúc ép Ấn Độ và các quốc gia châu Á khác mua nhiều dầu Mỹ hơn, đổi lại là việc tránh được thuế nhập khẩu hoặc duy trì nguyên trạng đối với thị thực làm việc liên quan đến công nghệ thông tin.
Thiagarajan cho biết các thị trường dầu mỏ cũng đang đối mặt với những bất ổn liên quan đến hướng đi của lãi suất và tác động của nó đối với đồng đô la Mỹ. Điều này xuất phát từ việc Trump muốn lãi suất giảm, trong khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã tuyên bố sẽ giữ mức lãi suất ổn định, ông nói thêm.
Ajay Parmar, giám đốc bộ phận năng lượng và lọc dầu tại công ty tình báo hàng hóa toàn cầu ICIS, cho biết nguồn cung dầu thô của Mỹ gia tăng cũng có thể tác động đến giá dầu toàn cầu.
Tuy nhiên, Parmar cũng cho rằng chính sách đối ngoại của Washington có thể có tác động lớn đối với các thị trường dầu mỏ.
Parmar cho biết nếu Trump tái áp đặt các lệnh trừng phạt đối với Iran, giống như ông đã làm vào năm 2018, sản lượng dầu từ quốc gia Trung Đông này có thể giảm gần 1 triệu thùng mỗi ngày, dẫn đến việc giá dầu tăng vọt trước khi OPEC can thiệp để ổn định thị trường.
"Chúng tôi cho rằng những bất ngờ và sự biến động trong thị trường dầu mỏ tương lai có khả năng đến từ tác động của chính sách đối ngoại, thay vì các thay đổi chính sách trong nước của Mỹ", ông nói thêm.
Anh Thư
AFP