Không còn là mảnh đất chỉ gắn với cà phê, mì, điều như trước đây, Gia Lai hôm nay đang chuyển mình với những mô hình canh tác sạch, bền vững, mở ra hướng đi mới trong công cuộc xóa đói giảm nghèo, phát triển nông thôn, với vai trò "bà đỡ" vững chắc cho người nông dân của các HTX.
Đổi thay cách nghĩ, cách làm
Gia Lai hiện có hơn 100.000 ha cà phê, phần lớn tập trung tại khu vực phía Tây. Thực hiện mục tiêu đến năm 2030 có khoảng 80% diện tích cà phê đạt các tiêu chuẩn quốc tế như 4C, VietGAP, GlobalGAP hoặc hữu cơ, ngành nông nghiệp địa phương đã triển khai hàng loạt chính sách hỗ trợ chuyển đổi phương thức canh tác cho nông dân.
Tại thôn 4, xã Ia Ko, chị Nguyễn Thị Thảo là một trong những hộ đầu tiên chuyển sang canh tác cà phê hữu cơ. Trên diện tích 2 ha, chị áp dụng triệt để các biện pháp sinh thái: tưới nước nhỏ giọt, dùng phân vi sinh, thu hái đúng độ chín.
Cà phê hữu cơ cho hiệu quả kinh tế cao hơn (Ảnh: GLO).
“Làm cà phê hữu cơ cực hơn, nhưng đổi lại cây khỏe, đất tốt, cà phê nhân đẹp và bán được giá cao. Năm ngoái, tôi thu về 6 tấn cà phê nhân, lãi gần gấp đôi so với trước”, chị Thảo phấn khởi nói.
Từ một mô hình nhỏ lẻ, nông dân xã Ia Ko dần thay đổi nhận thức. Không ít người bắt đầu chuyển hướng theo chị Thảo, hình thành một vùng sản xuất cà phê hữu cơ liền vùng, tạo điều kiện để HTX và doanh nghiệp xây dựng chuỗi liên kết bền vững.
Đáng chú ý, vai trò của các HTX ngày càng rõ nét trong chuyển dịch sang nông nghiệp hữu cơ. Tại xã Đak Đoa, HTX Nông nghiệp và Dịch vụ Lam Anh đang triển khai mô hình cà phê hữu cơ theo quy trình EMI Nhật Bản, hướng dẫn bà con người Bahnar chăm sóc cây trồng bằng phương pháp tự nhiên, loại bỏ hoàn toàn thuốc hóa học.
Anh A Xuân (làng Groi Wêt) kể: “Trước đây, đất bạc màu vì dùng thuốc diệt cỏ. Giờ theo HTX, tôi ủ vỏ cà phê làm phân, để cỏ giữ ẩm, cây xanh tốt mà chi phí lại giảm 30%. Thu được 5 tấn cà phê trên 1,5 ha là mừng lắm rồi!”.
Tạo sinh kế, giảm nghèo bền vững
Không chỉ hướng dẫn kỹ thuật, HTX Lam Anh còn hỗ trợ liên kết tiêu thụ với các doanh nghiệp xuất khẩu, đảm bảo đầu ra ổn định. Nhờ vậy, thành viên yên tâm canh tác, mở rộng diện tích, góp phần tạo sinh kế bền vững, xóa đói giảm nghèo cho cả cộng đồng.
Tương tự, HTX Dịch vụ Nông nghiệp Nghĩa Hòa (xã Chư Păh) triển khai mô hình trồng chanh dây đạt chuẩn VietGAP cho 14 thành viên trên diện tích hơn 10 ha.
Anh Phan Thế Linh (thôn 2, xã Chư Păh) cho biết, sau khi trồng 1,3 ha chanh dây theo hướng dẫn của HTX, anh tiết kiệm đáng kể chi phí đầu tư mà năng suất vẫn cao. “Ba đợt thu hoạch đầu tiên, tôi lãi hơn 300 triệu đồng. Giá chanh cao nhất có lúc đạt 55.000 đồng/kg”, anh Linh thông tin.
Hay như ở xã Ia Lâu từng là vùng khó khăn, dân cư chủ yếu trồng mì, lúa một vụ. Nhưng vài năm gần đây, vùng đất này đã “thay da đổi thịt” nhờ cây chanh dây hữu cơ. Gia đình anh Trịnh Phúc (làng Me) là minh chứng sống động cho sự chuyển mình này.
“Lúc đầu chưa quen, trồng hữu cơ cực hơn, nhưng nhờ được Công ty Thông Đỏ hỗ trợ giống, kỹ thuật, giờ mỗi năm tôi lãi hơn 400 triệu đồng. Quan trọng nhất là không còn lo độc hại cho gia đình nữa”, anh Phúc chia sẻ.
Đến nay, toàn xã Ia Lâu có khoảng 45 ha chanh dây, được quy hoạch vùng sản xuất hữu cơ có kiểm soát. Chính quyền xã ưu tiên phát triển ở những nơi có hệ thống thủy lợi ổn định, hạn chế tối đa việc mở rộng tự phát.
Nông nghiệp hữu cơ là chìa khóa giúp giảm nghèo, làm giàu bền vững (Ảnh: GLO).
Không chỉ tập trung vào cà phê hay chanh dây, Gia Lai còn thúc đẩy sản xuất rau xanh hữu cơ – một hướng đi mới có nhiều tiềm năng. Theo thống kê, khu vực Tây Gia Lai đã có khoảng 1.200 ha rau củ đạt chuẩn VietGAP và hữu cơ, chủ yếu ở những nơi có điều kiện đất đai, nước tưới thuận lợi.
Ngành nông nghiệp tỉnh Gia Lai cũng đang đẩy mạnh mô hình “cánh đồng lớn linh hoạt” trong sản xuất rau hữu cơ, gắn với truy xuất nguồn gốc, mã số vùng trồng và xúc tiến thương mại nội địa – xuất khẩu. Đây là tiền đề quan trọng để từng bước xây dựng thương hiệu nông sản sạch Gia Lai.
Hướng đến nền nông nghiệp “xanh – sạch – trách nhiệm”
Đáng chú ý, trên hành trình làm nông nghiệp hữu cơ, vai trò của hệ thống Liên minh HTX Việt Nam ngày càng được thể hiện rõ nét.
Thông qua các chương trình hỗ trợ kỹ thuật, xúc tiến thương mại, tập huấn chuyển đổi số và kết nối tài chính – tín dụng của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Gia Lai, nhiều HTX trên địa bàn đã được tiếp sức kịp thời để từng bước nâng cao năng lực tổ chức sản xuất.
Ông Nguyễn Thế Minh – Giám đốc HTX Nghĩa Hòa cho biết với sự đồng hành của Liên minh HTX tỉnh Gia Lai trong hỗ trợ đào tạo kỹ thuật, tiếp cận các dự án khuyến nông, HTX đã mạnh dạn mở rộng mô hình VietGAP sang hướng hữu cơ, đồng thời kết nối được với các doanh nghiệp xuất khẩu chanh dây tại TP. HCM”.
Ngoài ra, các lớp tập huấn chuyển đổi số, quản trị HTX theo chuỗi giá trị do Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Gia Lai tổ chức đã giúp đội ngũ cán bộ HTX tại Gia Lai nâng cao kỹ năng quản lý, từng bước chủ động đưa nông sản lên sàn thương mại điện tử, tìm đầu ra ổn định trong bối cảnh thị trường nhiều biến động.
Từ những vườn cà phê canh tác sinh học, vườn chanh dây hữu cơ đến các mô hình rau thủy canh sạch, Gia Lai đang chứng minh rằng nông nghiệp hữu cơ không phải là lý tưởng xa vời mà hoàn toàn có thể thực hiện nếu có sự đồng hành của chính quyền, doanh nghiệp, nông dân và đặc biệt là các HTX.
Không chỉ mang lại thu nhập cao, tạo sinh kế ổn định, nông nghiệp hữu cơ còn là giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường và đảm bảo sức khỏe cộng đồng. Trong tương lai gần, “vành đai xanh” từ Tây Gia Lai hoàn toàn có thể trở thành thương hiệu nông sản hữu cơ nổi bật của khu vực Tây Nguyên.
Con đường phát triển nông nghiệp hữu cơ ở Gia Lai tuy còn nhiều thách thức, nhưng những tín hiệu tích cực từ thực tiễn đã khẳng định hướng đi này là đúng đắn. Khi người dân thay đổi tư duy sản xuất, HTX đóng vai trò trung tâm liên kết, khi chính quyền và hệ thống Liên minh HTX Việt Nam tiếp tục đồng hành… thì nông nghiệp xanh không chỉ là kỳ vọng, mà chính là con đường giúp thoát nghèo bền vững, làm giàu bền vững cho hàng vạn nông dân trên mảnh đất bazan giàu tiềm năng.
Nam Phong