Vì sao có nghi thức bông hồng cài áo trong lễ Vu lan?

5 giờ trướcBài gốc

Trong đời sống tinh thần của người Việt, lễ Vu Lan báo hiếu rằm tháng Bảy âm lịch đã trở thành dịp thiêng liêng để mỗi người con tưởng nhớ, tri ân công ơn sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ. Một trong những hình ảnh đặc trưng, gây xúc động sâu xa trong ngày lễ này chính là tục bông hồng cài áo. Đằng sau đó là cả một câu chuyện nhân văn về tình mẹ, tình cha, về sự biết ơn và đạo hiếu của con người.

Nguồn gốc bông hồng cài áo lễ Vu lan

Nghi thức cài bông hồng trên ngực áo lại gợi nhắc đến công ơn sinh thành. (Ảnh: Hoàng Thọ)

Vào thập niên 1960, trong một chuyến thăm Nhật Bản, thiền sư Thích Nhất Hạnh chứng kiến nghi thức người Nhật cài hoa cẩm chướng trong lễ báo hiếu, ai còn mẹ cài hoa đỏ, ai mất mẹ cài hoa trắng. Từ đó, ông có ý tưởng Việt hóa nghi thức này bằng việc chọn hoa hồng - loài hoa tượng trưng cho tình yêu, sự cao quý và hương thơm vĩnh cửu - làm biểu tượng.

Chuyện này được ông kể chi tiết trong tác phẩm Bông hồng cài áo năm 1962: “Tây phương không có ngày Vu lan nhưng cũng có Ngày Mẹ (Mother's Day) mồng mười tháng năm. Tôi nhà quê không biết cái tục ấy. Có một ngày tôi đi với thầy Thiên Ân tới nhà sách ở khu Ginza ở Đông Kinh, nửa đường gặp mấy người sinh viên Nhật, bạn của thầy Thiên Ân.

Có một cô sinh viên hỏi nhỏ thầy Thiên Ân một câu, rồi lấy ở trong xắc ra một bông hoa cẩm chướng màu trắng cài vào khuy áo tràng của tôi. Tôi lạ lùng, bỡ ngỡ, không biết cô làm gì, nhưng không dám hỏi, cố giữ vẻ tự nhiên, nghĩ rằng có một tục lệ chi đó.

Sau khi họ nói chuyện xong, chúng tôi vào nhà sách, thầy Thiên Ân mới giảng cho tôi biết đó là Ngày Mẹ, theo tục Tây phương. Nếu anh còn mẹ, anh sẽ được cài một bông hoa màu hồng trên áo, và anh sẽ tự hào được còn mẹ. Còn nếu anh mất mẹ, anh sẽ được cài trên áo một bông hoa trắng.

Tôi nhìn lại bông hoa trắng trên áo mà bỗng thấy tủi thân. Tôi cũng mồ côi như bất cứ một đứa trẻ vô phúc khốn nạn nào; chúng tôi không có cái tự hào được cài trên áo một bông hoa màu hồng. Người được hoa trắng sẽ thấy xót xa, nhớ thương không quên mẹ, dù người đã khuất. Người được hoa hồng sẽ thấy sung sướng nhớ rằng mình còn mẹ, và sẽ cố gắng để làm vui lòng mẹ, kẻo một mai người khuất núi có khóc than cũng không còn kịp nữa. Tôi thấy cái tục cài hoa đó đẹp và nghĩ rằng mình có thể bắt chước áp dụng trong ngày báo hiếu Vu lan”.

Sau đó, nghi thức này ngày càng phổ biến trong dịp lễ Vu lan ở hầu khắp các chùa chiền trên đất nước Việt Nam, ở các chùa Việt Nam khắp thế giới và cả các chùa trên thế giới.

Ai còn cả cha lẫn mẹ sẽ được cài bông hồng màu đỏ, ai mất cha hoặc mẹ sẽ cài lên ngực bông màu hồng phấn, còn ai kém may mắn mất cả cha lẫn mẹ sẽ cài bông hồng màu trắng. (Ảnh: Hoàng Thọ)

Ý nghĩa bông hồng cài áo trong lễ Vu lan thay đổi theo màu:

- Hoa hồng đỏ: Dành cho những ai còn đủ cả cha mẹ. Đó là niềm hạnh phúc trọn vẹn, là “cả bầu trời yêu thương” để con cái được chăm sóc, được phụng dưỡng, được sống trong vòng tay cha mẹ.

- Hoa hồng nhạt: Dành cho người chỉ còn một trong hai đấng sinh thành. Màu hoa nhạt hơn cũng chính là lời nhắc nhở rằng hạnh phúc đã vơi đi một nửa, cần trân trọng phần tình thương còn lại.

- Hoa hồng trắng: Biểu tượng cho sự mất mát, dành cho người không còn cha mẹ. Đó là gam màu lặng lẽ, nhắc ta nhớ về công ơn sinh thành, dù cha mẹ đã rời xa nhưng tình yêu thương vẫn vĩnh cửu trong tim.

- Hoa hồng vàng: Thường được các tu sĩ cài lên áo. Màu vàng gắn với y áo của người tu hành, tượng trưng cho tinh thần từ bi, cho lời nhắc rằng người tu mang ơn tất cả chúng sinh, nguyện tu tập để đem an lạc đến cho đời.

Nghi thức nhỏ, giá trị lớn

Tục cài hoa hồng trong ngày Vu lan không chỉ đơn thuần là một nghi lễ tôn giáo, mà đã trở thành một biểu tượng văn hóa, lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng. Khi nhìn thấy bông hồng trên áo ai đó, ta có thể nhận ra ngay hoàn cảnh của họ, để đồng cảm, sẻ chia, hoặc để tự nhắc nhở bản thân: hãy biết yêu thương cha mẹ khi còn có thể.

Bông hồng trên áo còn giúp gắn kết mọi người trong cùng một ý niệm hiếu đạo. Ở chùa chiền, từ thành phố đến nông thôn, hình ảnh những đoàn người chen chân đi lễ Vu lan, trên ngực áo cài một bông hồng đỏ thắm hay trắng muốt, đã trở thành nét đẹp văn hóa đặc trưng.

Ngày nay, cuộc sống hiện đại bận rộn dễ khiến con người vô tình lãng quên những giá trị gia đình thiêng liêng. Vì thế, tục cài hoa hồng trong lễ Vu lan càng thêm ý nghĩa. Nó không chỉ là sự tưởng nhớ, mà còn là lời nhắc nhở sống động: hãy quan tâm, chăm sóc cha mẹ khi còn có thể. Đừng để đến lúc chỉ còn cài bông hồng trắng mới thấy tiếc nuối, xót xa.

Ở một góc nhìn khác, tục cài hoa hồng cũng góp phần giáo dục thế hệ trẻ. Trẻ em khi tham dự lễ Vu lan, được tận tay cài lên áo bông hồng đỏ, sẽ hiểu rằng mình đang sống trong vòng tay yêu thương của cha mẹ. Đó là bài học đạo hiếu giản dị nhưng thấm thía hơn bất kỳ lời răn dạy nào.

Tục cài hoa hồng lên áo trong ngày Vu lan không chỉ là một nghi thức đẹp, mà còn là sợi dây gắn kết tình thân, nhắc nhở mỗi người về đạo hiếu – gốc rễ của đạo làm người. Một bông hồng bé nhỏ có thể khơi dậy bao nhiêu xúc cảm, bao nhiêu nỗi nhớ thương, và cũng gieo mầm của tình thương, sự biết ơn trong tâm hồn mỗi người.

Trong nhịp sống hối hả hôm nay, khi cài lên ngực áo một bông hồng, ta không chỉ đang tham gia một nghi lễ, mà còn đang khẳng định một giá trị muôn đời: hiếu nghĩa với cha mẹ chính là nền tảng để con người sống tốt, sống đẹp và sống có trách nhiệm hơn với gia đình và xã hội.

Khoảnh khắc cài lên áo một bông hồng, dù là đỏ, trắng hay vàng, cũng là giây phút lắng đọng nhất của mùa Vu lan. Đó là lúc người con hướng tâm mình về cha mẹ, những đấng sinh thành đã nuôi lớn mình bằng tất cả sự hy sinh thầm lặng. Nghi thức ấy không chỉ đơn thuần là một nét đẹp văn hóa Phật giáo mà còn trở thành lời nhắc nhở mạnh mẽ: Còn cha mẹ là còn hạnh phúc. Mất cha mẹ là mất đi chỗ dựa lớn nhất trong cuộc đời.

Nhật Thùy

Nguồn VTC : https://vtcnews.vn/vi-sao-co-nghi-thuc-bong-hong-cai-ao-trong-le-vu-lan-ar963345.html